Alilis

Takaray a sowal (概要)

'alilis (kuwaping a sowal: 老鷹)

O “老鷹” hanca no aniniay tamdaw a misanoholam.

I pasawaliay a sowal, o “大冠鷲” ko 'alisis. Ano macelak ko sapikpik i kaeferan nira, ma'araw ko mahapinangay a kohecalay konis i sakaikor. Komaen ko nisa'ayaman no tamdaw.

I dafak, ano macidal ko romi'ad, ira to miceli' ko 'alilis. Sataliyoliyok sanay ko kaefer nira a mikilim to sapi'adop.

I Roma a niyaro', o “赤腹鷹” hananay a 'ayam ko 'alilis. Ira ko tolo a kohetingay a konis i wikor nora 'ayam ano maefer. Koheting ko teloc i opih no sapikpik. Kahengang roma a manegneg ko tiyad.

Romasato, o “松雀鷹” ko mitoro'an. Malecad to “赤腹鷹”, adengan caay ka koheting ko teloc no nini a 'ayam.

Kasasiiked no tootood ato kasasiromaroma no ’ayam ma’emin ono ciicelay o tomayan a tatelek ko nipangangan to Arefis(Alilis) hananay .

Kasasiromaroma (種類)

O cuka no hata(payapay)

Alo:manay no kitakit ihekal, misanga to cuka no hata’( payapay) tahapinangan a mahemek a mitaong to hata Patireng no heni a mipaypay ko cuka no Arefis(Alilis) . mangalefay kono pahikokian saan . pasowal sa matiya o ci’icelay no tomay awaay ko talaw o hacikaay matiya o pana ko kahacikay no ’icel nira a ma’efer, o tada rihadayay canira . ano sa’osihan ko iraay ko matiniyay a tahapinangan a pasiket to hata no Arefis(Alilis) i 40 ko saopo no kalokitakit mae’min saan.

Sowalsa itini tona kitakit sakay matilid i codad ano sa’osihan ko kasasiromaroma no Arefis(Alilis) ira 190 ko saopo saan , so’elin no saopo 20 ko kasasiroma .itini i Taywan 6 aca ko Arefis(Alilis) o Ridef,o Kowaw, o Palang, o Pahawpahw,’Ak’ak saan . Nikaorira so’elinay a mameraway no mita anini i tini i Taywan. ’odengan 3 saan o Arefis, o Ridef,o Kowaw .marariwasak ko heni itira ikasa niyaniyaro’an ko karedafo’an ,i masa’enaray no lotok , i so’emetay no sota’ , mikidongdongay i lilis no riyar(i lilis no riyar) ,i kasadakan no ’alo’aloan(i cepo’).Pakani i nika aloman aloman tono tamtamdaw a macakat ko orip,adihay adihay to ko patirengy to lomalomaan, ma’emin a masayar a makaykong(mapamatang) ko omaomahan ato miforesak(mifonsiya)aca to sapaiyo,orasaka awa:ay toko kaka,enan adi:di to ko kaytiraan ato karedafo’an no heni sisa lasawad lasawad sato a mapatay a maserep ko Arefis(Alilis) .  

Tahapinangan (特徵)

O Ci’ecelay ma’efelay a ’ayam

Awaay ko katalawan no Arefis,ano maorad matiya o faliyos ko katataang no fali ira:to a mafaher(ma’fer) cingra , hacikay takalaw ko nika faher . Tinakosa ma’edeng cingra a  milais micefis a mipatay to layong ato tomay saan. O kaolahan no Arefis(Alilis) a mi’adop itira kamocereman i ka’epodan no cidal a to’eman ko romiad, itiya cingra a mitama to ’a’adopen. kiyanca' caay ka tata’ang ko tireng nira a melawen . Nikaorira ano makaaraw kita tada o katalawan matalaw kita o tamdaw a ma’emin to tireng no 'Arefis hananay .

Karedafo’an

I tini i karopaw no hekal(世界各大洲) ato icowaco:waay no kitakit maraliwasak a matenak i kakaha:day no palapalaan . ano itini i Taywan,i niyaniyaro’an,ato i omaomahan anoca i lotolotokan,i tokotokosan tangasa i romaanan no finacadan a kitakit cakanca caay ka awa ira:to a mamelaw no mita ko kaitiraan a masaopo misadipong(鳥窩) to karedafo'an ko Arefis(Alilis) a ma’orip .

kakarayan ( 氣候)

Misadipong

O dipong no Arefis itira i kodokodor no kilang i masataptappay caaay ka ala no tamdaw, patedo簡陋 han ko pisa dipong o ca’ang no kilang, yo masasoolaholah canira 38 ko romi’ad mahofoc kinacecay a siwawa i 3 anoca 5 ko wawa , makomod a tatosa koheni a midipot to rita’or(fita’ol) nangra,tangasa i nika toas 6 a (lalipayan),miliyas to dipong ta minanam a mafaher pakayni i nikananam tono heni a mi’adop kemaen.  

O (nikafangcal)cira

Kynca kafana’an no mita o tamdaw, sakatalawan to ma’edes komaenay ko Arefis saan kita,Nikaorira ira ko ngaayay fangcalay otonasiay, deko sananay a cacay ato mafaher.

O ’orip no Arefis(Alilis) 70 ko mihecaan .

Kakaenen (食物)

O titi ko ka’enen

O lahay sa to romi’ami’ad i kakarayan anca i kokodol no kilakilangan, cecay sa mafaher(ma’efer) a miholol misalama o faher nira pakayni i nika nanowang a malimad malinah ko aro’, ano tata’ang ko fali a matiya o faliyos a ira ko ’adiyoc no fali sangalefen ko olah nira misaniyor i kokodol mihakolong to ’adiyoc no fali ko faher nira.o karedafoan nangra i itira i masataptapay(懸崖) no lotok .Kitataaken no ra’ang雌鷹ko tireng no mainayan saan,ma’edes很兇 sakatalawan tata:ang ko tiretirengan ato okaokakan no heci, o ro:ma’ koka ci’icel,

yo ma harhar mato miceli’eay a hemengheng a hou hou sako soni no ngiha apa hanhan ,makelec ko hecihecian ato cepi^e , tata:ak itekak sa ko tosaay a sapikpik nira, tanohtoh ko orip malawmaw aca ko wayway no tireng nira ,ano mafaher cira mato o pana’ ko kahacikay no ’icel nira a mafaher , o kolakolawan ko kolit no mata . mara:ay iti:ra mamelaw to nira ko ’a’adopen , mahaen a micacidek caay pikilecad to tao ko mata , ira ko sapaka tata’ang to mata nira , ano maka melaw cingra to ’a’adopen masadak koya keter no ’edes兇狠i mata, 10 kilo no raay oyo mimingay a ciyociyo小雞(ciwciw)adidi ko nikananowang no tootood mamelaw to nira . O koko’nira hato kamay ko katata’ang, masakorawit ko ngoyos ato kanoos ,o sakangaayaw nira a micefis a micicih miala ta mirepet mirawis a komaen to titi no ’a’adopen o heci no kalo tootood a titi ko makaenay nira , o remakatay i la’eno o waco,o oner,o sasola’,o ’edo,ato mafaheray a ’ayam,o foting,o kakoya’,o katacemoli,o kalang,o liliek,o ’atikak ato mapatayai .