Bhutan(不丹) mikawit

Putan Hontian Kitakit (不丹王國) mikawit

Takaray a sowal (概略) O ila’eday no Congko ato Indo a kitakit, ilaloma’ay no karopaw ko aro’nona kitakit,i sakawaliay a ’apilis no Simalaya a tokos (ཧིམཱལཡ himālaya,喜馬拉雅山脈), isaka’etip madado’edo ato nikowanan no Indo a Sicin

 
Hata no Putan(Flag of Bhutan)

(Latin a tilid:Sikkim) malala’ed ato Nipol, isakatimol madado’edo ato o Monciyala Sakowan(Monciyala a sowal:পশ্চিম বঙ্গ;Ikiris a sowal:West Bengal)no Indo ato Asamu Sakowan(Asamu a sowal:অসম ; Ikiris a sowal:Assam). O syuto ato satata’angay a tokai o Sinpo(Thimphu), itini i sowal no Conngo, o「Cukoyi」hananay a mipangangan ko Putan,o kakeleng, o kangic sanay ko imi. Ora to「Putan」hananay i,o nanitiraay o telang a sowal no Indo「भोट-अन्त」[1] (Fan a sowal:संस्कृता वाक्;Ikiris a sowal:Sanskrit; Kuwaping a sowal:梵語)),o imi nira i, o「Salawacan no Tofan」[2] sanay. Matiya o milingosay to o salawacan i katimol ko katenak no punka no Sicang hato sanay. [3] O finacadan no Putan nano tiraay no to’as a Sicang a tamdaw, o malecaday ko karengawan ato Sicang a Monpa finacadan ko to’as no Putan a tamdaw. Itini i 27 30 N, 90 30 E, no Aciya ko Bhutan.Polong no sekalay i 38,394 sq km “saka 137 ko rayray no ngangan. O sekalay no sera i, 38,394 sq km, no nanom a sekalay i, 0 sq km ” Polong i 750,125 ko tamdaw.

sera(土地) Masakilac ko sera o malo kakaomahen(農業) a sera 13.60%, Malo no kilakilangan(林業) a sera 85.50%, malo no roma to a sera 0.90%.

siyoto(首都) ko Siyoto.katomirengan no kitakit a romi’ad(國家紀念日) Pihiratengan no kitakit a romi’ad i sakatosa ko safaw 17 a romi’ad.O Sawara’an no kitakit(國家) anini i ci Jigme Khesar Namgyel Wangchuck(吉格梅·凱薩爾·納姆耶爾·旺楚克), patirengan a romi’ad i 2006 a miheca(年) saka 12 folad saka 14 a romi’ad.

Rikisi (歷史) mikawit

Salawacan no Tofan (吐蕃的邊陲) mikawit

I saka 8 sici mala o cecay a niyaro’ no Tofan ko Putan, o citodongay a mikowanan o Syiencenyien(宣政院)[4] no Yien-Caw(Monkolu Hontian Kitakit; Mongol Empire;蒙古帝國)[5], tahira to i Cin-Caw[6](Tata’angay Cin Hotian Kitakit;大清帝國) nga’ siiked sato to Niyahpikowan.

Mapahinaker ko aniniay a Putan(奠定現代不丹) mikawit

 
Patirengay to Putan Kitakit a Cuka(Shabdrung rubin)

I 1616 miheca , malaheci a mapalacecay no Sicang a tamdaw ci Syacong-awang-lang(Shabdrung Ngawang Namgyal) ko Putan, mafana’ amisopsop to tamdaw,orasaka, kinalima a palowid to Kolu Kasafelaw(Pining no Sicang:Gelug ano ca Gelug-pa)sa lahedaw sato ko kamaro’an ngara itini. Syacong-awang-lang ko patomenekay to pala, finacadan ato pitooran no Putan.

Micowat ko Ikiris (英國入侵) mikawit

I 1772 miheca, micowat ko Ikiris a tayni,tahira to i 1865 miheca paci’eci han no Ikiris ko Putan a matatilid to「Sincula Kakaketonan Tilid」, ma’enec ko Putan a mikerit to 2000㎢ a sera pafili to Ikiris. 1907 miheca patedo sa ci GCIE(Ugyen Wangchuck;烏顏·旺楚克爵士) a malahonti a patireng to Putan Hontian Kitakit, iaikor ira ko Ikiris a micoker padama. Yo misiiked to Indo Niyahpikowan, milaliw to ko Ikiris, oya sa Putan tado han to no Indo malanoniyah a mikotoday a sakowan.

Malamicongacongay no Indo (印度的附屬國) mikawit

Nikawria, i 1910 miheca saka 1 folad matatilid ho ko Ikiris ato Putan to「Punaka Kakaketonan Tilid」, pasetek to macacofelay a demak ato roma a kitakit i,tengilen ko sowal no Ikiris sanay. I 1949 miheca saka8 folad matatilid ko Indo ato Putan to

 
Sarakatay Honti no Putan (Ugyen Wangchuck, 1905)

「tahada’oc ko karihaday ato kalawidan a kakaketonan」, pasetek to macacofelay a demak ato roma a kitakit i,tengilen ko sowal no Indo, o tatapangan no Putan ko Indo, manga’ay pakamaro’ ko Indo to sofitay i Putan.

Aniniay a Putan (現代不丹) mikawit

1971 miheca haien ho no Indo nga’ mikapot i Linhoko. To cila a miheca(1972)ci Cikomi-Sinko-Wancuko(Congo a sowal:འཇིགས་མེད་སེང་གེ་དབང་ཕྱུག་; THL:Jigme Singye Wangchuck; Kuwaping a sowal:吉格梅·辛格·旺楚克)mirocok a malahonti, o sakasepat a honti. Tahira to i 2006 miheca, patododen ningra ko wawa mirocok malahonti, o aniniay a honti ci Cikomi-Kaisaer-Namuyier-Wancuko(Congo a sowal:འཇིགས་མེད་གེ་སར་རྣམ་རྒྱལ་དབང་ཕྱུག,THL:Jigme Khesar Namgyel Wangchuck ; Kuwaping a sowal:吉格梅·凱薩爾·納姆耶爾·旺楚克)

2008 miheca saka 3 folad saka 24 romi’ad, o sarakatay a pisinkiw to kiing no Misanga’ay to Rikec Pikaikian(Bhutanese National Assembly election), ’aloman ko kasasiromaroma a palikoay, ona sinkiw ko pahinakeran i saka 4 folad tomireng ko sarakatay a nano nisinkiwan a sifo, nikawrira, o honti ko mitatoyay to sakakaay sakowan ’icel. 2013 miheca sakakinatosa a pisinkiw, o Finawlanan Centang( Congo a sowal:མི་སེར་དམངས་གཙོའི་ཚོགས་པ; Kuwaoing a sowal:人民民主黨)paka’alaay to sinkiw, onin i,o sarakatay kafalic no Centang to citodongay to

 
Aniniay Honti (King Jigme Khesar Namgyel Wangchuck (edit))

no sifo.

Sieci(政治) mikawit

Milekal ko Honti to ’Edef no Kitakit a Sinkiw (國王宣布舉行大選) mikawit

O Pikaikian no kitakit no Putan tosaay ko kasasiroma, o cecay i,o Iinkai no Kitakit(Gyelyong Tshogde); o roma i, o Pilaikian no Finawlan (Gyelyong Tshogdu). Iinkai no Kitakit ira ko 25 ko kiing, ilaloma’ no nini to 20 a kiing o misingkiwan no finawlan, o ma’alaay to singkiw i,toro’en ho no honti ta malaheci ko kalakiing, oninian a kiing tatiihay o mikapotay tono siecian a tamdaw; o Pilaikian no Finawlan a kiing i,sahetoay o nani siecian a tamdaw ko mamalakiing. O mamalakiing nona tosa a Pikaikian no Kitakit i,o malaheciay to ko pitilid i Taikaku ko sa’eli.

I 2006 mheca saka 1 folad saka 18 romi’ad, milekal ko honti ci Cikomi SinKo Wngcuko( Sowal no Cunngo:འཇིགས་མེད་སེང་གེ་དབང་ཕྱུག་; THL:Jigme Singye Wangchuck; Kuwaping a sowal:吉格梅·辛格·旺楚克) tahira to i, 2008 miheca misatapang to

’Edef no Kitakit a Sinkiw, o laheci no sinkiw ko oido’edo’an a patireng tono Pikaikian Faco a kitakit.2007 miheca Fafa'eday Pikaikian, 48 ko masadakay to sinkiw a tamdaw, 20 ko mama’ala malakiing.

Sarakatay o Finawlan ko mitopaay a sinkiw(首次直接民選) mikawit

Tahira sato i 2008 miheca mitayal to sarakatay nano kairaan no rikisi no Putan a Fafa'eday Pikaikian,o finawlan to ko mamitopa,adihay ko masasiromaay a centan a pasadak to mamalakiing,nikalahecian nona sinkiw i,mapatireng ko sarakatay a o misinkiwan a kiiing ko mamisanga’ to sifo,[7] mapalahedaw kono Sawara'an Kitaki a Faco. Ano o hogtihongti ko Sarawa’an no kitakit i, o Citodongay to Tayal no kitakit i,o Congli ato Tapang no Kasasiromaroma no Katayaln no Sifo, o Pikaikian to ko misanga’ay to rikec. Tona sinkiw i,oya miingiday to salawinawina no hongti a siecian a kasafelaw o 「Paparahoday a pacemahad to Putan a Centang」(Druk Phuensum Tshogpa;不丹和平與繁榮黨) ko pakalowiday to romaroma a centang, 47 ko mama’ala to singkiw ma’ala nona centang ko 45 ko kiing.

kacacofelan a demak (外交) mikawit

Imatini ira ko 54 a kitakit ko kacacofelan a demak no Putan. Mafaker no Indo ko tayal, orasak, ano sapipacacofelaw to

 
mapaforaway a tamdaw no Nipol (Lotshampa refugees in Beldangi Camp)

a kitakit ko Putan miwawanik ho ko Putan to pifafaker no Indo. Onini ko sakaca ka cacofel ato Limaay a Maraliday a Lici no Linhoko, o itiraay sa i Indo a matayalay ko mitokeleday to tayal pakaini ato Putan.

I 2012 miheca saka 6 folad saka 21 romi’ad,malalitemoh i Liyielonoylu(Potawya a ssowal:Rio de Janeiro)Tokai no Pasi a masasowal ko Congli no Congko ato Sosyang no Putan ci Cikomi Tinli, pasowal sa ko Congli no Congko ci Wenciyapaw: o Congko misasidangay to fiyafiyaw, itini pahinaker i「limaay lekakawa no sakarihaday」a mangalay a patireng to so’elinay a kacacofelan a demak ato Putan, ta nalikay a pahapinang a mifakekiw to kalala’edan no kitakit, manga’ay to ko kalawidang.[8]

O Putan ato Indo tada kodefetay ko kakakafit nona tosa a kitakit. O pasipapotalay a tayal no Putan o Indo ko misetekay to soal, ira ko sofitay no Indo a maro’ i Putan. 

I 1990 miheca mitayal to「misolac to finacadan」sanay a demak,laplapen ko maro’ay i Putan a Locang Finacadan, ona Locang a Finacadan o teloc no nanoto’asan ho maro’ay to itini i Putan a Nipol( Ikiris a sowal:Nepali; Kuwaping a sowal:尼泊爾語為) tamdaw, latek ira ko 24 ofad ko tamdaw.

Kicai (經濟) mikawit

Itini i polong a akitakit o cecaya a「Cowa ho ka Cemahad a Kitakit」(Ikiris a sowal:Least developed country,decdecay a tililid:LDC、LDCs; Kuwaping a sowal:最低度開發國家或未開發國家). Oninian i, itiyaay i 1971 miheca a misetek to tilid ko Linhoko:

1.o lalen a ‘etan no kalotamdaw to cecay a miheca 100 kono Amirika a payso.

 
Pilafinan no Lafang (Taj Tashi Hotel Thimphu Bhutan 2010-12-19)

2. Kapolongan a Nitayalan a 'Epoc Ilaloma' no kitakit: GNP ’edeng haop sa ko 10%

3. o mafana’ay to tilid a tamdaw haop saca ko 20%.

Ono Putan a GNP ’edeng 1400 a payso no Amirika. O sakakaay a mili’etanan i, mipa’aca i Indo to Nanomay Dinki.

O Sa’osi no Kacemahadan no Tamdaw(Human Development Index) itini i polong to 192 a kitakit o rayray no Putan i,i saka 134, itini to mahapinang ko katadanca no ’orip.

I 1992 miheca pasadak ko honti ci Cimiko Sinko Wangcuko to「Sa’osi no Kapolongan a Rihaday no Polong a Tamdaw」(Gross National Happiness,decdecay tilid:GNH; Kuwapin a sowal:國民幸福總值) a Sowal, o sapipalalan to sakacemahad no kitakit. Patatili’ han tono payso a pili’etan, ono faloco’ay a rihaday koni haenan no Putan a tamdaw, cowa ka sarocod sa o payso aca ko ‘epoc sanay a harateng.

 
Tokosan a kolong (Bos grunniens at Letdar on Annapurna Circuit)

I 2012 miheca saka 4 folad saka 2 romi’ad, mikaiki ko Linhoko to pakainiay o「Rihaday ato Lipahak:Misetek to Sowal tono Fa’elohay a Faco no Kicai」, o Putan a kitakit ko milengatay tona sowal ato demak, sa’osi han to i,「Rihaday ato Lipahak」tini i polong to 192 a kitakit o rayray no Putan ca ka paka’ala to ka’ayaway itiniay i saka 90 ko rayray.

Itini tona pinapina a mihecaan ma’ainainal to ko tamdaw a mi’aca tono roma a kitakit a dafong, ‘aloman to ko misatokayay, ca sato ka’edeng ko noniyah a mitayal a ma’orip, ‘aloman to ko awaay ko tayal a tamdaw, sakaleteng sato ko ’inolong no sifo a midipot to finawlan.

Itini i Putan irako ’Adicaw a fokeloh ato Taliso. O mitahepoan no kilakilangan a pala mahaop ko 72%, o makapahay a hana cinganganay itini i cowacowa a kitakit, o tadamanay a kilang ira ko Puti Kilan( Pippala;菩提樹),ira ko Calamay, ira ho ko Caleng. O misanga’an a dafong i,sahetoay o dafong to romi’ami’ad ato kakaenen, orasaka awaay ko tata’angay a misanga’ay to dafong a kofa.

 
Nanom ko sapisanga' to Dinki (Dreischluchtendamm hauptwall 2006)

O maomahay ato misakilangay ko ’alomanay, o 72% no tamdaw misaomahay. pakaenay to ‘a’adopen ato misakilangay. O misaomahay i,kinacecayay a mipanay, miketef to ariray, ato ’emi to cecay a miheca.

O nanom ko sapisang’ay to dinki (Ikiris a sowal:Hydro-power; Kuwaping a sowal:水力發電), o masanga’ay to dinki mahaop ko 72% nipaliwalan i Indo,o Putan sa i,ono palapalaan ko sapiparakat to maamaan a kinairaira no pala(kandaway a saparakat to maamaan a kinairaira no pala), cowa ka sikitang ato simal ko sapisanga’ to dinki.[9]

O pipalafangan ho roma a tata’angay a tayal no Putan, o ’orip no Putan a tamdaw, cowa ka pikihar to icowacowaay a kitakit, nikawrira, i 1974 miheca satapang a mihamham to palafangay, i Putan matafesiw ko 150 a L yokokaysya matayl to sapipasalam to lafang, ano ca’aca’ayay ka faker to ka’aloman no tayniay a lafang, nikawrira, o lafang i,o’edeng o mihaian no sifo a pisalamaan ko katayraan, tatolo ko tamdaw ano ca ikaka to tatolo, cecay a tamdaw nipasata to 200 no Amirika a payso to sapipa’ading to pala ato to’asan ho a punka.[10] [11]

O to’edaw no lalan ira ko 3000 km, o tokosay kolong(Bos grunniens;氂牛),o lopa, o ’efa ko sapicolo’.

O saikoray ira ko tilipi ato wanglu WIFI a kitakit ko Putan.

Kaitiraan (地理) mikawit

Itiraay i satimol no Aciya ko kaitiraan no Putan, O ila’eday no Congko ato Indo a kitakit, ilaloma’ay no karopaw ko aro’,i sakawaliay a ’apilis no Simalaya a tokos (ཧིམཱལཡ himālaya,喜馬拉雅山脈), isaka’etip madado’edo ato nikowanan no Indo a Sicin Sakowan (Latin a tilid:Sikkim;錫金邦), malala’ed ato Nipol; isakatimol madado’edo ato Monciyala Sakowan(Monciyala a sowal:পশ্চিম বঙ্গ;Ikiris a sowal:West Bengal)no Indo ato Asamu Sakowan(Asamu a sowal:অসম ; Ikiris a sowal:Assam).

O syuto ato satata’angay a tokai o Sinpo(Thimphu), itini i sowal no Congo, o「Cukoyi」hananay a mipangangan ko Putan,o kakeleng, o kangic sanay ko imi no nini a ngangan. Ora to「Putan」hananay i,o nanitiraay i telang a sowal no Indo「भोट-अन्त」 (Fan a sowal:संस्कृता वाक्;Ikiris a sowal:Sanskrit; Kuwaping a sowal:梵語)),o imi nira i, o「Salawacan no Tofan」sanay. Matiya o milingosay to o salawacan i katimol ko katenak no punka no Sicang hato sanay.  O finacadan no Putan nano tiraay no to’as a Sicang a tamdaw, o malecaday ko karengawan ato Sicang a Monpa finacadan ko to’as no Putan a tamdaw.

O pala i,nani ka’amis pasitimol sa a ma’apilis, ka’amis a kakarayan si’enaway, cocw ka citolas ko kaciso’eda ko tolos itini; isasifo’an a sa’owa’owacan dihekoay ko kakarayan; ikatimol i,o kidefetay a kilakilangan. O taporoporoan a dafdaf mado’etay a fa’edet ko kakarayan, o satimolan tono Aciya a etal. o kilakilangan matahepo ko 72% no kitakit, o sakakaay i satimolan a Aciya. O sa’akawangay a ’apocok no tokos i,itiraay i kalala’edan no Putan ato Congko a Kankopenson( Pining no Sicang:Kanggarbünsum; Kuwaping a sowal:岡嘎本孫峰), nani tongroh no riyar 7570 m.

Kasasilsil no Sakowan(行政區劃) mikawit

O polong no Putan sepatay ko kasasilsil no etal: Sa’etipay etal, sasifo’ay etal, satimolan rtal ato sawalian etal, i la’eno nonini i, mipecihan ho 20 a Cong. O tata’angay a takai i,o syuto Sinpo, Poro(Wili a sowal:sPa-ro / sPa-gro) ato Pokana(Wili a sowal: sPu-na-kha).

Tamdaw (人口) mikawit

O polong ira ko 831,920 tamdaw(2020 mihecaan a sa’osi)[12], o samatakaray itini i hekal ko tamdaw. O fainayan mahaop ko 53%, fafahiyan mahaop ko 47% ko tamdaw.

Toloay ko kasasiromaroma no finacadan no Putan:

1.Canglo Finacadan:I sakawaliay no Putan a Yuencumin;

2.Kolong Finacadan:I sa’etipay no Putan a maro’ a teloc no maforaway a Sicang a Finacadan.

3.Losamupo Finacadan anoca o Locang a tamdaw hananay a pangangan:o maforaway nani Nipol i 19 sici, o Nipol ko sowal.

Sowal (語言) mikawit

O Conke sowal ato Ikiris sowal kono sifoan a sowal, o Locang a tamdaw ono Nipol ko sowal. Tada kidefetay ko kalakiting no Conke sowal ato Sicang a sowal.

Pitooran(宗教) mikawit

O polong a tamdaw no Putan mitooray to Fociyaw(mipaypayay), o nitoro’an no kitakit a pitooran i o Cangcuwan Fociyaw(Sicang a tilid:བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན།,Wili atilid:bod brgyud nang bstan; Monko a sowal:Төвөдийн Буддын шашин; Kuwaping a ssowal:藏傳佛教),o ikakay i,o Koci Kasacinowas(Sicang a tilid:བཀའ་བརྒྱུད་པ་,Pining no Sicang:Kagyu/Kagyupa; Kuwaping a sowak:噶舉派). Ira ho ko roma to 25% mitooray to Indo a pitooran. O sarakatay a Pipaypayan i 637 miheca a mapatireng. O Indo a pitooran itiraay i sakatimol no Putan, kasacinowas ira ko Sipo Cinowas(Fan a sowal:शैव पंथ, śaiva paṁtha; Ikiris asowal:Shaivism,Shaivam;Kuwaping a sowal:濕婆);ira ko Fansinu Cinowas(Vaisnava dharma; Ikiris a sowal:Vaishnavism; Kuwaping a sowal:毗濕奴派); ira ho ko Sakota Cinowas(Fan a sowal:शाक्तं,Śāktaṃ;Kuwaping a sowal:沙克達教,性力派).

I 2008 miheca a Kinpo Rikec no Kitaki,mihosyoway to paiteked a mitoor to pitooran, nikawrira,milalangay ko sifo to cowa ko Fociyaw(佛教) a pitooran patenak to sowal no Kawas,milalang a pacomod to cowa ko Fociyaw a patenakay to soal no Kawas a tamdaw, milalang a patireng to cowa kono Fociyaw a loma’, milalang to cowa kono Fociyaw a lisin.

Punka (文化) mikawit

O pitilidan, o paisingan sahetoay o cowa ka papaysoen. Ira ko pisa’icel a misetek no sifo to sowal, o kalotamdaw ano matayal, o mitiliday aka ca ka ciriko’ tono to’asan a riko’ ta ma’osaw ko Punka no to’as. O fainayan kaciriko’ to「Ko」(o tahiraay i tosol a cawing), o fafahiyan i,kaciriko’ to「Kira」(o kakaya’ay a cawing ato kohepicay a kiping); o maamaan to Nipatirengan do’edoen kono to’as a faco a mipatireng, o paisingang to, o kinko to, o pitilidan to ato loma’ to, o sapatireng a lalosidan ano o kilang to, ano amoto to, ano solafo to, todongen kono to’as a pinangan. Ano mahaenhaen ko pirikec no sifo i,awaay a ma’osaw kono tada no to’as a nipatirengan.

2004 miheca saka 12 folad saka 17 romi’ad, milekal ko sifo milalang to tamako i ’edef no Putan a kitakit, o matiniay a pi’edef a milalang to tamako o sarakatay ho i polong a kitakit, i laloma’ to, i papotal to cowa ka nga’ay a mitamako. O patiyamay no Putan tatiih a pa’aca to tamako, ano ira ko miihangay patefoc to 225 payso no Amirika (ma’edeng 7000 paso no Taywan) to kalokinacecay riyad, ano kinapinapina to a miihang i,maposiyaw ko paya no patiyamay, oni ko sakakeror no mitamakoay a tamdaw, ma’eden haop sa ko 1% ko tamdaw.[13] 

Milalang ho ko sifo a paiteked sa a miletek to kilang, mi’adop ato mi’ala to tadamaanay a fokeloh, taiih a micukaymas to soka.

Itira i 1980 miheca, mipatalahekal ko sifo to「rikec no kalalamod」, misetek to cecay ko lamod sanay a faco, nikawria, ano pakaynien i pinangan no to’as ato nano rikisi a wayway, itini i Putan iraay ho ko cecay a fainayan cikapi to pinapina a fafahiyan ano ca cecay a fainayan cikapi to pinapina a fafahiyan, o matiniay a kitakit ko Putan hananay, ano mihai ho kona tatosaay a tamdaw awaay to ko milalangay[14] to sakalalamodaw nangra.  

Tahapinangan a Tilid (參考文獻) mikawit

[1] Sanskrit. Ethnologue. 2008-11-03 [2008-11-03]. (原始內容存檔於2007-09-30) (英語).

[2] 在藏語中「ཆེན་པོ་」(chen po)的意思是「大」。「བོད་」(bod)則是該國的國號,與今「西藏」一詞的藏語詞彙相同。

[3] Chakravarti, Balaram. A Cultural History of Bhutan 1. Hilltop. 1979: 7 [2014-09-13]. (原始內容存檔於2020-09-29). Taylor, Isaac. Names and Their Histories; a Handbook of Historical Geography and Topographical Nomenclature. Gale Research Co. (Detroit), 1898. Accessed 24 September 2011.

[4] 初名總制院,是元朝統治中國時期設立的一個直屬中央政府管轄的國家機構,負責掌管全國佛教事宜並統轄吐蕃(今西藏)地區的軍政事務。

[5] 《中國文明史 元代》〈第一章 雙重體制的政治〉: 第3頁-第10頁.

[6] 由於清朝建立的過程存在幾個重要的時間點,有關清朝的起始時間,存在不同的說法。主要有1616年說(後金建立)、1636年說(正式定國號為大清並稱帝)、1644年說(清軍入關並遷都北京)[參 5]。

[7] 不丹國王自廢君主制. 環球網. [2008-03-24]. (原始內容存檔於2020-08-12) (中文)

.[8] 温家宝:中国愿同不丹建立正式外交关系早日划定两国边界. 國際在線. 2012年6月22日 [2012年6月21日]. (原始內容存檔於2017年6月12日) (中文(簡體)).

[9] Hydro-Electric Power Projects of Bhutan. 不丹新聞在線. 2005年5月5日 [2008年3月25日]. (原始內容存檔於2010年7月6日).

[10] Bhutan Tourism Policy (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館),Ancient Bhutan Tours & Treks

[11] The way to bhutan (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館),International Tours and Treks Pvt. Ltd., Bhutan.

[12] 存档副本. [2020-05-03]. (原始內容存檔於2020-12-01).

[13] CNN報導[失效連結]

[14] 馮侖. 不丹的幸福. 經理世界網. [2012-04-19]. (原始內容存檔於2012-04-15).

kakafitan i Papotal(外部連接) mikawit

  • (英文)不丹旅遊局網(頁面存檔備份,存於網際網路檔案館)
  • (英文)Bhutan Portal(頁面存檔備份,存於網際網路檔案館)不丹政府網站
  • (英文)Department of Tourism, BHUTAN(頁面存檔備份,存於網際網路檔案館)不丹政府旅遊部網站
  • (英文)CIA_World_Factbook(頁面存檔備份,存於網際網路檔案館)
  • (英文)開放式目錄計劃中和不丹相關的內容
  • (英文) 維基媒體的不丹地圖集
  • (中文)維客旅行上的不丹(頁面存檔備份,存於網際網路檔案館)
  • OpenStreetMap上有關不丹的地理資訊