Culiu
O ngangan no Culiu (高山部落由來)
mikawitCuliu a niyaro’, ira ko pakayni itini ‘ayaway, adihay ko coleh sanay a cekiw i ‘alo. o Kavalan ato Sakizaya sa’ayaway tayni, nawhani Ka-liw-an a demek itiya i Guang-si sepat miheca, Malooday no kaping ko Kavalan ato Sakizaya, sake masalinalinahay i mililisay to riyar a paniyaro’. i ‘ayaw ho, mrarid tayra i no walian a lotok ato kalala’ed no matelengay i sifo no Taywan a lotok ko finawlan, mademet ko kilakilangan, cekacekaan ato semosemotan ko sera i tira, Mademet ko kilakilangan, cekacekaan ato semosemotan ko sera i tira, awaay ko tamdaw i lilis to riyar a pala, orasaka ta mateka paniyaro’ ko finawlan itira. saka Culiu a niyaro’ han.
O kasiikedan no niyaro’ (部落特色)
mikawitO Culiu a riyaro’, Kaw-san ko sowal no holam. pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Culiu, itiniay i saka’etip a lilis no Sawalian lotok.(海岸山脈) caay ka ’alomanay a makapahay a niyaro’ i ilaloma'ay no Fongbin-syang (豐濱鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen (花蓮縣 sowal no holam ) , misi’ayaw mililis to riyar ko pasawali a 'Amis, misi’ayaw to Taypinyan ko Culiu, o tapang nagra i kawanan a pala no riyar. i tatihi no Dagmo ko Culiu a riyaro. o talafangcalay a niyaro’ no pasawali a ’Amis i Kalinko. itini i caay ka ’alomanay a tamdaw. itiniay a tamdaw, ’edeng to ira sa ko tadamaanay a demak no niyaro’ itiya to a minokay. ’edeng ko to’as ato wawa itiniay, ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok midongec ato midateng to no pala a dateng. itini i o Iwatan ko adihayay a tamdaw, o i lotokay ko nika ’orip no Ponon 布農 a finacadan.
Sasalamaan : Kaw-San-Senlin-Citi(高山森林基地)
Kaw-San-Senlin-Citi a pala no Iwatan, i ttini iro ko sasalamaan a pala, ira ko i palaay a 'a'adopen, pipakaen to kolong, sapala no Yin-cu-min ato ipala a mafuti', masapi:nang a ma’araw ko fo’is to dadaya itini. adihay ko 'a’adopen ato pisalamaan i palapalaan. o roma i tadafangcalay a minengneng ko pisalamaan i pala. ano mangalay kiso a tayra miholol i niyaro no Culiu’, dongdong han ko nika katatelekan no niyaro’. so’linay ano miripa' kiso tona seraan, wa:ta! ko ka fangcalay a lotok, a nanom, a palapalaan sa kiso a mipi ’pi ’. ano tayni kita i, salimelaen no mita ko nalacolan, nawhani o lamit no nanoto'asan a bungka itira.
O nikalopisak no Culiu (人口分佈)
mikawitItiniay i Fengbin Siyang(豐濱鄉) no Hualien Siyen(花蓮縣) ko Culiu a niyaro’, 34 ko sa’osi no parod no loma’, 87 ko sa’osi no tamdaw.
91% ko ka’aloman no Yincomin(原住民), polong han i, 79 ko tamdaw; o roma sato i, 9% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 8 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan(族群) i, ko Amis(阿美族)41%, Sakizaya(撒奇拉雅族)1%, Kebalan(噶瑪蘭族)2%, Bunun(布農族)38%, roma(其他)8%.
O finacadan no Yincomin (所屬阿美族群）
mikawitO pasawalian a ’Amis, o sa’alomanay a finacadan no Yincｏmin. itiniay i Fengbin-syang (sowal no holam ) no Hualien-siyen( sowal no holam) ko Fakong a niyaro’, o Malaloong a niyaro’, o Tingalaw a niyaro’, o Fakong a niyaro’, o Haciliwan a niyaro’, o Tidaan a niyaro’, o Makota’ay a niyaro’, o Laeno a niyaro’, o Ticilan a niyaro’, o Cawi’ a niyaro’ ato Tafugan a niyaro’, moetep a niyaro’ ko pipolongan.
O pitooran no finawlan (族人信仰）
mikawitO pitooran ko finawlan no Culiu i, itini a niyaro’ ira ko tosa nipatirengan a kiwkay a maneneng. o pito’oran nira i o tingsikiw ato kirisito-kiw. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kiwkay, malosakarikec sto sakarakat no ’orip no Yincomin, mamaan ca ko deamk no sapitolon ko niyaro’. ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan,maemin mitahidang to kiwkay mipadang.