Kakiharan rikec no Amilika to Taywan
Kakiharan rikec no Amilika to Taywan (美國臺灣關係法)
mikawit(Inkiris: TAIWAN RELATIONS ACT)
Satapangan romi’ad: 1979 miheca 1 folad 1 romi’ad. (【生效日期】1979年1月1日)
Salaloma’an tilid 【內容】
O nia rikec o sapidama a mapararid ko rihaday, sakanga’ay ato sakatanetek i kaetipay no Taypintang, pafeli to kacitodong pado’edo sakararid no finawlan no Amilika ato finawlan no Taywan i kalali’acaan, ponka ato romaroma a kacitodongan, micikeroh to Amilika a kacacofelan a demak halaka, ato roma a todongan.
Saka 1 liyad: Pakisot
Oni a rikec o “Kakiharan rikec no Taywan” han ko pangangan.
Saka 2 liyad: O pipasetekan to halaka ato pangiha.
Nawhani o congtong no Amilika paterep to Amilika ato Taywan a citodongay a mikowan (I ’ayaw no 1979 miheca 1 folad 1 romi’ad na o mirerid to Conghuaminko) no sifo a kakiharen, saka o pikaykian no Amilika iraen ko pitelek to nian a rikec:
Saka cidama oya to i kaetipay Taypinyan a sa’etal a rihaday, kanga’ayan ato katanektek; patodong to salongoc padoedo to finawlan no Amilika ato finawlan no Taywan a kalali’aca, ponka ato romaroma a kakiharen, micoracor to Amilika kacacofelan a demak halaka micokeroh.
O halaka no Amilika matiniay:
Padoedo ato micikeroh to finawlan no Amilika ato Taywan a masasinga’ay i kalaliacaan, ponka ato romaroma a kakiheran; saka padoedo ato micokeroh to finawlan no Amilika ato finawlan no Congko ato romaroma kaetipay no Taypinyang sa’etalay finawlan a malecaday ko rarengawan kakiharan;
Pahapinang to kaetipay sa’etal a rihaday ato nga’ayay matatodongay saki Amilika a sici, nga’ayay ato kicay a kinaira, oya kasakitakit a niharatengan a demak; pahapinang to Amilika a miketonan ato “Conghuarenmin nikapolongan” patirengan to kacacofelan a demak kakiharan, saka saan to no Taywan a saka’orip kai rihadayay ko pipafaloco’an a miketon;
O maan to caayay ko rihadayay ko pilahai to ikoray saka’orip no Taywan i, halo pitena’ to kicay ato pitena’ ato piccolo’ a demak, o saka ira no katalawan i kaetipay Taypinyang a sa’etal, o kakiharen no Amilika ko matiniay.
Padamso to sapitena’ a sakalalood i finawlan no Taywan;
Midoedo ko ’icel no Amilika, mitoker to masamaanay pakayniay i sakalalood, ano eca pakayni i mipenecay a demak, katalwen no finawlan no Taywan to saka rihaday ato syakay kicay lakakawa a demakan.
Onini a rike a maanan a liyad aka pi’odang to Amilika to saki salongoc no tamdaw a kakiharen, mangalef saki Taywan a sa’etal to 1800 ’ofad finawlan a salongoc a kakiharen. Pakayni miliyaw paini to sapidipot ato micikeroh to polong no Taywan finawlan a salongoc o no Amilika a patonekan.
Saka 3 liyad: no Amilika to saki Taywan halaka a dademaken
O sapiikeroh to nian a rikec saka 2 liyad miketonan to a halaka, o Amilika mami patodong to Taywan manga’ay maedeng cirafas to sakanga’ay o niyah a ’icel midipot a defang ato kicik sapatado;
Amilika a congtong ato pikaykian no kitakit mamidotoc cangra mipalita to kangalayan no Taywan a mipadama, midotoc to rayray no rikec, miketon sapadamso to nisowalan sapitena a dafong ato sapipatado a kasahirahira ato iraay. Saki Taywan a satena’ a kalongocan a pilitaaw o sofitay no Amilika itodongay a congtong ato pikaykian no kitakit ko padamsoay a mikeroh to kaainian a hokok.
Mi’eses to congtong ano pakalitemoh to pipatalawan to finawlan no Taywan to sakanga’ay ano eca o syakay kicay halakaan, mapakatalaw to saka nga’ay no Amilika i, o raranikay pakafana’ to pikaykian no kitakit. O congtong ato pikaykian no kitakit o papakayni i kimpo a silsil, miketon ko Amilika midomak to nisowalan a katalawan a samaanen ko matatodongay a pidemak.
Saka 4 liyad: Sakatatodong no rikec ato katatelek no kitakit
Kanikaw no kacacofelan a demak ano eca pirerid caay kacimaan i rikec no Amilika to sakacitodong no Taywan, rikec no Amilika padoedo to sakacitodong no Taywan, matiya i ’ayaway no 1979 miheca 1 folad 1 romi’ad, a malecad ko rikec no Amilika to sakacitodong no Taywan.
’Ayaway a nitelekan sakacitodong a rikec no Amilika, halo laenoay a demak, nika caay ka dengan o laenoay a demak:
Tona rikec no Amilika masowal ko roma kitakit, sifo no roma kitakit ano eca malecaday o so’elinay a citodongay, ano eca a ira to i, matiniay a tilid o halo Taywan koni, orasaka oni a rikec matatodongay i Taywan;
Midotoc rikec no Amilika pafelian sakowan a nitelekan, o Amilika ato roma kitakit, sifo no roma kitakit ano eca malecaday o so’elinay a citodongay midemak ano eca midemakay to maamaanay a halaka, kasasicofel ano eca roma a kacitodong, mihayda ko congtong no Amilika ano eca Amilika sifo a citodongay, midotoc to nia rikec saka 6 liyad a telekan, midoedo to rikec no Amilika milecad ato i finawlan no Taywanmidemak ano eca midemak to kasa toris a halaka, kasasicofel ano eca roma a kakiharan (halo ato Taywan a citodongay kalali’aca a telek, o sakapadomso mipatado to Amilika).
O Amilika saki Taywan manikaw to kacacofelan a demak ano eca kasatelek, caay ka lasawad, kacefis, kasalof, kana’ayen ano eca kasasifiyor i ’ayaway ano eca ikoray o Taywan mamidotoc to rikec no Amilika a pafelian a masamaamaanay salongoc ato patadoan (halo sakikatatelekan, tadahan ato dafongan a salongoc a cidemak to salongoc ato patadoan).
O sakimasamaamaanay patodongan no rikec, halo hoyin no Amilika a nilafoan, mihayda ko Amilika to “Conghua renmin kasalekapot” demak, caay ka fiyor ko citodongay mikowanay no Taywan no ’ayaway i 1978 miheca 12 folad 31 romi’ad a iraay to ano eca patodongan a iraay tireng to a dafong ano eca awaayay tireng a dafong a tingki, ano eca romaroma a salongoc ato kinaira, caay kafiyol ko Taywan a citodongay nai anini tangasa ikoray romi’ad kanaira no dafong.
Tona matatodongay rikec no Amilika o mamido’edo to pakayraan no aininiay Taywan ano eca matelangay rikec, saka matatodongay i finawlan no Taywan a rikec o pakayraan a midoedoan.
Ano maanan to riyad no nia rikec, ano eca pafelian pihayda no congtong no Amilika i “Conghuaminko nikapolongan” a kacacofelan a demak, ano eca nika awaay ko kacacofelan a demak kakiharan to finawlan no Taywan ato Amilika, manikaw pihayda no Amilika to saki Taywan, ato matiniay kacitodongan a pakayraan, o caacaay ko kasacitodongay sifo no Amilika a misaheci, o pidoedo to i 1954 miheca yin-ce-neng-fa ato 1978 miheca a sapitena’ malopisak ko he-ce sapitena’ malopisak rikec, i midemakay ano eca holican a pakayraan ko sapiketon to demak ato matatodongay rikec i, itiya mina’ay to saki Taywan a patayra to he-ce a pisingsi, ano eca palasawaden ko nano nihaydaan to a sapihai a tilid.
Halo saki mafolaway ato kitakit a rikec, o mamidotoc to nia rikec 202 toris(b) hecek tatelekan to saki Taywan.
O Taywan mamidotoc to rikec no Amilika i hoyin no Amilika ciicel mi’ilo atn eca kacaciyaw, caay ko nika nikaw to sakacacofelan a demak kakiharan ano eca pireridan, a mapalasawad, macefis, kasalof, kana’ayen ano eca kasasifiyor.
O rikec no Amilika to saki padoedoaw to kacacofelan a demak ano eca pireridan a tatelek, ano mapahapinangay ano eca caayay ka sapinang, saheto caay ko sakacitodong to Taywan.
O sakimaamaanay a patosokan, halo hoying no Amilika a kasasisa’is, pihayda no pikaykian no Amilika ato (Amilika i ’ayasw no 1979 miheca 1 folad 1 romi’ad nireridan to Conghuaminko a) cuitodongay to Taywan a misatelek to kasatelek ato kasakitakit a tatelek (halo romaroma kitakit a kapolongan a telek), tangasa i 1978 miheca 12 folad 31 romi’ad o a ira a cikapoay, o papadoedo a ci’icel, tangasa paherekan no nia rikec.
Oni a rikec a kasatelek caay ko hahaenen ko pisaheci to, mihai ko Amilika to piwanik to Taywan ano eca milaplap pasadak i manan no kasakitakit a paysoan ano eca romaroma a kasakitakit a kasawasil.
Saka 5 liyad: I papotalay tekadan pikadoman hosyo kosi no Amilika.
Tona nia rikec pitekaan laloma’ no 3 miheca, i 1961 miheca pidahofan a rikecan saka 231 tosir saka 2 la’ed saka 2 hecek a kinaira no finawlan a 1000 Amilika payso pi’emet. Padahdah sa to i papotalay tekadan pikadoman hosyo kosi demak no Amilika, manga’ay miketon to saki Amilika tekedan mikadom halaka i Taywan to padamso a sapa’orip (hoking), paliyaway hoking, picaliw ano eca pihosyo.
Dengan oni a rikec(A.) a tosir to roma a telekan, i papotalay tekadan pikadoman hosyo kosi no Amilika a saki Amilika tekedan mikadom halaka i Taywan to padamso a sapa’orip (hoking), paliyaway hoking, picaliw ano eca pihosyo i, o malalenay to kasahekal romaroma sa’etal kacitodong.
Saka 6 liyad: I Taywan yofayof no Amilika
O congtong no Amilika ano eca kasacitodongay a sifo no Amilika ato finawlan no Taywan midemak to masamaamaanay kasahalaka, kasacofel ano eca romaroma kasaira, o a ipi’eses no congtong ano eca salaloma’anay, o papakayni ano eca i laenoay citodongay ko pakayraan midemak:
I Taywan yofayof no Amilika, oni o pidotoc to sa’etal no Colombia a rikec ko pipatireng to caayay kalali’aca a hocing:
O nano congtong a mi’esesan patireng, midotoc to fafa’eday a yofayof caayay ko ni sifo citodongay. (pangangan “I Taywan yofayof no Amilika” “oni a yofayof”.)
O congtong no Amilika ano eca sifo no Amilika citodongay midotoc to sakowan no rikec ano eca salongoc, no Taywan a sakalaheci, midemak ano eca milaheci to nitelekan ano eca kasasicofel nisilsilan i, oni a tatelek ano eca kasasicofel midotoc to pi’eses no congtong no Amilika a pakayraan ano eca kasakowat, nano nian ano eca pakayni to nia yofayof ko pilaheci, pakayraan ano eca midemak.
O pipatirengan to nian a yofayof ano eca pisatapangan to kadademak midotoc to no Kolonpiya (Colombia) sa’etal, kasa’etal ano eca niyaro’ citodongay to sici a rikec, telekan kasatoris, kacicering, midamet ano eca mikawa to yofayof midotoc to nian a rikec ko sakadademak i, o nian a rikec, telekan, kacicering a ’icel naitimiay to nian a rikec.
Saka 7 liyad: O nian a yofayof saki Taywan Amilika a finawlan sapadamso a sapatado
O nian a yofayof patodong to sakowan to i Taywanay dademakay:
Midemak to rikec no Amilika nitelekan citodong to salongoc to pihosyo a demak, mitilid to wacay, pakayniay to pihosyo a dademaken:
Citodong to mapatayay finawlan no Amilika to rarocoken panonoran a miliway:
Midotoc to pi’eses no congtong no Amilika, pakayni nitelekan rikec no Amilika, pidemak no kakeridan citodongay mikowan to dademaken a roma demak, mapadama midipot to kinaira no finawlan no Amilika.
Onini a yofayof dademakay mapatodong to sakowan midemak to sakalaheciaw, matiya o i salaloma’ay no kitakit ko kalalen no kalaheci, matiya roma tamdaw pakalayap to kacitodong to matiniay a sakalahecian.
Saka 8 liyad: o nian a yofayof caay kacitodong to sata
Onini a yofayof, no yofayof a dafong ato micomodaypayso, caay ka cisata i kapolongan no Amilika, kasa’etal ano eca niyaro’ a pasataan haki anini ano eca ikoray pilisata.
Saka 9 liyad: saki toni a yofayof a padamsoan a dafong ato patado
Amilika a sifo kasacitodongay manga’ay pakayni pa’esesan no congtong a todong, pa’aca, micaliw ano eca pacaliw to dofong (halo kinaira no dafong) pafeli to nia yofayof, ano eca padamso to dademakay ato kicik a picoker ato patado, o sakadademak matayal no nia yofayof. O nian citodongay padamso to sakacilifon no pipatado, pacomoden i kasacitodongay a laloma’ no yosang.
Amilika a sifo no kasacitodongay midotoc to no congtong mi’esesan a pakayraan, ta ira ko pakayraan no nia yofayof mipatado. Tona paretatenga ko congtong, to sapidemak to nian rikec a patodongan a patado i, nai congtong a pihapiw sapidemak a picering, o nian ko pakayraan no kasasifo to nicadaan a sapipatado, o caayay pikihar a citodongay to fafa’eday a sapipatado i, o nian a rikec ko sakacitodong.
Midotoc to nia rikec padamso a payso sapafeli to nia yofayof a kasacitodongay sifo no Amilika, o masasilsil to nia yofayof, o mamitomadaw ko citodongay to payso (Cu-ci-cang) to niditditan payso no nia yofayof, ci to’ek mitomadaw to nidemakan (cikaymasan) no yofayof a payso.
Saka 10 liyad: Taywan citodongay
Amilika congtong ato Amilika sifo a kasacitodongay midotoc to patorodan a rikec no Amilika sakowan ato salongoc, padamso to Taywan, ano eca o Taywan milayap to kasapatadoan, laliliwen, pihosyo, pato’ekan a demak, o ai congtong a pi’esesan ato salaloma’an, pasayni i Taywan to sapipatireng to citodongay a padamso to fafa’eday a kasademak, ano eca o nia citodongay ko milayapay to fafa’eday a dademakan. O nia citodongay o congtong o misaheciay midotoc to finawlan no Taywan tatodong no rikec a sakacisakowan, manga’ay midotoc to nia rikec midayhiw to Taywan padamso mihosyo ato sakiroma a sakadademakan.
Milongoc to congtong pafeli to Taywan patireng to citodongay malalenay sa’osi a kadademakan ato nitelekan i polong no dademakay, onini a sa’eses naitira ’ayaw i 1979 miheca 1 folad 1 romi’ad pireridan to Conghamnko i Taywan citodongay itira i Amilika patireng to kadademakan ato dademakay a milalen to.
Midotoc ko Taywan pafeli to Amilika itini i Taywan a yofayof ato citodongay a tamdaw a sakowan ato kacitodongan a salongoc, o congtong ko pafeliay to sakowan to Taywan citiodongay ato citodongay dademak sakapilaheci to patiodongan a sakowan ato kacitodongan a salongoc (minengneng to sakacitodong ato mipapipatadoan).
Saka 11 liyad: O yofayof ko sakipiliyas pitahidang to komoying
Midotoc to no congtong to piesesan a demak ato nidemakan, maanan i Amilika sifo citodongay mangaay i tadamaanay romi’adan, militemoh to pipatado i yofayof no Amilika i Taywan a kasacitodongay a matayalay ano eca nitahidangan miliyas no sifo a matayalay.
O maanan midotoc to fafa’eday (1.) tosil a demak miliyas to nian citodongay a patado itini yofayof a maanan matayalay ato nitahidangan, ci salongoc i paherekan i yofayof a patadoan i, o cacitodong ko kaira to piliyaw nai citodongay (ano eca pipadoedoan a citodongay) matahidang ano eca patiko a matayal, o nia matayalay ano eca nitahidangan citodong ano caay ka no congtong a ni’esesan a romi’ad ato roma a demakan miliyas a sakaira no pakapian a salongoc, tadamanay solongoc ato sakalemed.
I fafa’eday nisowalan (2.) tosil citodong misafa’eloh mitahidang ano eca patiko a pakatayal ko matayalay ano eca mitahidang, padoedo itini i yofayof patadoan romi’ad, o mamihakitiya to caayay ka tahidang itini i yofayof to ’ayaway mikihatiya to kasalemaed a halaka, halo makinapatayay i katayalan ho, madaka’ ano eca ciadada a sapatapid; isi halaka ato tamdaw sapa’orip (hoking); mihecaan hanhan, adada hanhan, ato roma pa’aliwacan hanhan halaka; i la’eno rikec no Amlika a kasatelek to pisawad pitisil. Matiniay matayalay ano eca nitahidangan ano itini i yofayof pipatadoan romi’ad, ato ikaka no ’ayaw kaitiraan citodongay ko pitahidang ano eca patiko a matayal ’ayaw a mapatay ano eca misawad, o i katayalan a mapatay ano eca misawad han ko nengneng.
Kalo katayalay ano eca nitahidangan i citodongay i Amilika sifo i, itini to nian a rikec miteka ira ko piraoy to nao itiniay ko tayal a pahater ko lifon a itini i yofayof i, i patadoan romi’ad o mamilayap to nian toris a citodong to sakalemed.
Amilika sifo kalo citodongay itini i Taywan mitahidang to roma kitakit matayalay, manga’ay palinahen patayra i yofayof pakatayal, cacitodong to kaira no padahof, sakalemed ato salongoc, saka’eca ka lafot ko pipatado, a mafiyor ko sapisawad ato roma a sakalemed, halo ’ayaw no kalinah tayra i yofayof, no rikec a nitelekan to sapisawad a patodongan.
Oni yofayof a nitahidangan caay ko no Amilika sifo ko mitahidangan i, o citodongay dayhiw no yofayof, caay ka i rikean no Amilika saka 18 liyad 207 toris ko sapipalit.
Midotoc to 1954 miheca salaloma’an kitakit no Amila sataan saka 911 ato 913 toris i, o nian yofayof pafelian to nitahidangan matayalay a lifon caay ko lifon a pinengneng. O nian a yofayof a nitahidangan matayalay a lifon caay ka cisata, matiniay a kacitodong matiya o tada matayalay no Amilika sifo ko kalecad.
Dengan ’ayaway nisowalan (A.)(3.) a sofal, nitahidangan no yofayof a patadoay, caay ka i syakay ancienfa saka 2 liyad ko nipitahidang.
Saka 12 liyad: Pakayni to piparatoh a tatelekan
Citodongay kakeridan no kitakit (kuo-o-cin) saki yofayof a kahacecay a tilidan patayraen ni pikaykian no kitakit. Nikawrira, ano congtong tatenga ca’oran pasadak to saloma’an no nitelekan a tilid malokatalawan to sakanga’ay kitakit no Amilika, matiniay a nirelekan caay ka nga’ay patayraen i pikaykian no kitakit, o a itira i nisimedan sacering, patayraen i fafa’eday pikaykian ato kararemay pikaykian a kacacofelan a demak wiyinhuy, dengan o congtong ko citodongay pasafana’ itiya matedal ko nisimedan.
Saki (A.) rowis a nisowalan a patonekan, “tatelek” a sowal halo
Oni a yofayof ato Taywan a pikowan no citdongay ano eca patireng ko Taywan to citodongay to sakalaheci no kasa telekan;
Oni a yofayof ato Amilika a kasacitodongay milaheci to kasa telekan.
Pakayni to nian yofayof milaheci to nitelekan ato kalali’aca, milayap to malecaday pikaykian no kitakit a palowad, mitomadaw, ato pihaydaan, matiya to nian tatelek o pakayniay no Amilika kasa citodongay kalahecian, oni a yofayof midayhiw to Amilika sifo ko nipidemak.
Itini to nia rikec a pitekaan to 2 mihecaan romi’ad, o citodongay kakeridan no kitakit (kuo-o-cin) o a i 6 folad pasayra i fafa’eday pikaykian a kakeridan ato la’enoay pikaykian a kacacofelan a demak wiyinhuy pasadak to sapiparatoh, misaheci ato mitomadaw to saki no Taywan a kicay kakiharen, mangalef o saki nga’ayay kicay kakiharen to maanan a mirawraway.
Saka 13 liyad: Pidoedoan ato tatelek
Pafeli to sakowan ko congtong to nitelekan sakatatodong midemak to nian a rikec i kasapatosokan a pidoedoan ato tatelek. Itini to nian a rikec pitekaan romi’ad tangasa 3 mihecaan, o nian a pidoedoan ato tatelek o caca’oren patayra i kakeridan no fafa’eday pikaykian a kakeridan ato la’enoay pikaykian a kacacofelan a demak wiyinhuy. Nikawrira, mitiniay a pidoedoan tatelek caay ka palasawaden ko nian rikec to nipafelian to nian yofayof a onolan.
Saka 14 liyad: Pikantok no pikaykian no kitakit
Fafa’eday pikaykian kacacofelan a demak wiyinhuy, la’enoay pikaykian kacacofelan a demak wiyinhuy ato pikaykian no kitakit roma matatodongay wiyinhuy ko mamikantok:
O nian rikec a kasaliyad a nidemakan;
O nian a yofayof a nitayalan ato kasarayray;
Amilika ato Taywan padoedo to kakiheran a rikec ato kicik a dademakan;
Pakayni i sawalian Asiya sakanga’ay ato matatahicay to rarekoen a nitayalan.
Onini a wuyinhuy ko patodongay to saki fafa’eday pikaykian ano eca la’enoay pikaykian ko piparatoh to pahecian no pikantok.
Saka 15 liyad: Lekakawa
O patosokan no nian a rikec
“Rikec no Amilika” a sowal, halo Amilika a maamaan a lekakawa, pidoedoan, kasacefang, cering no rikec, ceringan, Amilika ato sician kasasilsil no citodongay a pirayrayan no pisawkitan;
“Taywan” a sowal minengneng to kalongocan, halo Taywan ato Penho kanatal, o nian kanatalay finawlan, kosi ato midotocay to sakatatodong no nian kanatal a rikec ko pipatireng ano eca mapapolong to roma cefang ato citodongay, i ’ayaw no 1979 miheca 1 folad 1 romi’ad ni mireridan no Amilika a mikowanay to Conghuaminko i Taywan citodongay, ato maanan micadaay mikowanay (halo sici a kasasilsil citodongay, mikowanay).
Saka 16 liyad: Pasadakay to payso a sakowan
Dengan o midemakay to nian a rikec a kasa liyad roma nikairaan a paysoan, o nian a rikec ko patodongay to kakeridan no kitakit (kuo-o-cin) i 1980 kayki no mihecaan patefad to midemakay to nian rikec a todong no payso. O nian payso mapatodongay to a materek sakadademak, tangasa i kaleponan.
Saka 17 liyad: ’Icel no kasaliyad
Ano nian rikec a maanan liyad to kaawa no ’epoc, ano eca liyad to cimacimaan tamdaw ano eca maanan a demakan a awaay ko ’epoc, o nian a rikec a roman todong, ato nian liyad a todong to saki roma tamdaw ano eca sakaira no demak, caay ka sasifiyor.
Saka 18 liyad: pitekaan romi’ad
O nian rikec nai 1979 miheca 1 folad 1 romi’ad ko pitekaan.