Kalang

Kalang

Takaray a sowal (概要)

O komaenay to rengos no riyar ko kalang, roma komaen to fao, ano matikeda ko mapatayay a foting, mapatayay a ’afar, anca maponiay a titi’, anca o matefaday no mipacemotay a sapariri’, o mifalahan no tamdaw a lakaw, la’afas’afas sa kona kalang maemin.

Kasasiromaroma (種類)

Matilid i codad tahiraay i enem so’ot ko kaaloma’ no kasasiromaroma no kalang, ira ko li-mi-siy(黎明蟹), so-se-siy(梭子蟹), cing-siy(青蟹), wa-siy(蛙蟹),kwan-kong(關公蟹), saheto o ngaayay a kaenen.Itini i riyariyaray manenengay tono mita ko rakat no kalang, itini i ’alo aca i fanaw manengneng no mita ko kalang. Manga’ay i nanonanoman sotasotaan a ma’orip. Nawhan o pokoh no cepi’ nangra i, samatini sakaliki sa a misafalat a romakat ko kalang, nika ira kono roma a kalang, o mahecad to sano takora’ay a kalang(蛙蟹) moecelay anca pasi’ikolay ko rakat nangra.

O li-mi-siy-ke(黎明蟹科), o so-se siy-ke (梭子蟹科)a kalang  malecaday to roma a kalang mafana’ay a midangoy,

O kalang hananay i mafana’ay a misacikacikay a ma’orip, o kamaroan nangra i kahilahila saan, malaliday cangra a mikilim to kakaenen, mafana’ cangra pakayni i sakalat nangra a pasadak to soni a malalicay. Roma sato o kalang ho i mafanaay a mikali’ang, mangalef ko okang a kalang pakayni a macacefis to fafahi aca to kakaenen malalo’olo’od macacefiscefis, ano sapi’odotan sako kalang i, tafekang ha ira ko sakalat no mira a misi’ayaw to a ’odoten no mira, o hatiniay a demak i, o mimingay a kalang mafana’ a miliyas, ano malecaday toko ta’angay i kalang la’odo’odot sanay to, mafana’ay i fikelohan a ci loma’ cangra, roma i mafana’ay a macacefiscefis to paloma’an, anca o romaan a kalang itiniay i tafotafokan ko kaciloma’ nangra, o roma’ i itiniay i rakarakaan a ciloma’.

Kakaenen (食物)

O maan ko kakaenen no kalang hani?

O rengos ko mikaenan o roma a kalang mafana’ay a komaen to mimingay a kalangan.

Kahirahira saan ko mikaenan no kalang o mapatayay to a fao, anca o masamaamaanay a pinalengaw o papah ato heci no losay makaenan aca no kalang.

Ono sotasotaan a kalang saheto no sotaan a kakaenen ko mikaenen nangra, roma sa ano makerah ko riyar ira ko roma a kalang itiniay i sotasotaan a mikorkor to tafok, pakayni to pikorkor nangra to sota mangaay ko sapa’orip to kilang ato rengos ato masamaamaanay ma’oripay.

O roma a kalang maolahay a mingicngic to papah no pinaloma ato awakay, itiya ho o maomahay a tamdaw caay ka o fao aca ko katarawan nangra mataraw aca cangra to i dihifay a kalang, mafalic to ko taliyok no ka’oripan no mita, anini sato cisawarakay to ko omah awa:ay to a manengneng ko kalang i omaomahan.

Tohatiniay ya taangayay a kalang i, maolahay aca a milepel to mimingay a kalang, ano cango’ot to kakaenen nangra kaen han to nangra ko fita’ol to nangra.

patinako a tilid (寓言故事)

Sowal sa ko ina a kalang to wawa a kalang, akaa falati ko kamakat, akaa papikerisen ko tireng namo to so^metay a fokloh han niira. Sowal sa ko wawa a kalang: "Haito ina. Ano pasifana' aca kiso itakowan, pa'arawen kako a mipamecel ko rakat hana, ta todongen no mako," han niira.