Tanmay (丹麥) mikawit

Tanmay a sowal: Danmark),。Takaray sowal :o Isaka’amisay Yoropa a kitakit, o cecay no Citatapangan Salongoc a Tanmay Hotian kitakit (Tanmay a sowal:Kongeriget Danmark)ona i, o Falo-Kanatanatal (法羅群島; Falo asowal:Føroyar )ato Kolinlan (格陵蘭; Kolinlan a sowal:Kalaallit Nunaat)a matatekoay a kitakit. O faco no sieci i,o hontian ko misanga’ay to Tatapangan-Rikec , o Finawlan ko pi’arawan a Lomaocan faco, o tatapangan niyaro’(syuto) itiraay i Kopenhaken (哥本哈根; Tamay a sowal:København). o saka’amisay a kitakit itini i hekal. Inian sato i, o Tanmay, Norwy ato Roytin malariniay ko sowal, ponka ato rikisi nangra, patateko hananay a mipangangan to Skantinawiya-Pecih Kanatal a kitakit. O mikapotay to Yoropa-Lekatep, ikakaay ko kacomahad no saka’orip, orasaka, o mahapinangay ko karihaday no tamdaw, o cipaysoay to, o manikaway to, cowa ka hakowa ko katatiwtiwan, o sakakaay ko kacomahad a kitakit i hekal. O aniniay a Tapang no kitakit ci Makolito saka tosa(瑪格麗特二世;Tanmay a sowal:Hendes Majestæt Dronning Margrethe II), tadatata’angay ko sakowan a ’icel no Sakakaay Sifo, o citodongay mikowan to Falo-Kanatalatal ato Kolinlan a tayal.

Lalengatan no ngangan(詞源) mikawit

O kasadakan nona ”Danmark” hananay i,iraay ko ka rawrawan to Tanmay, Tan-tamdaw ato nikalacecay no Tanmay-Hontian kitakit.[1] [2] tona karawrawan i, ora ’ayaway a Tan sanay a konis o niyaro’ no Relman ano ca o Tan sanay a kitakit ko nitoro’an han, ora sa iaikoray a mark a so’elinay a imi caay ka patosok ko kafana’an. Orama sa i,o nirina’an a ohong ato isifo’ay sici a nitilidan adihay ko kasasiroma a sowal pakayni tora Tan-tamdaw sanay a imi, tongal sa ko karawraw pakayni tora ngangan no Tanmay.

Rikisi(歷史) mikawit

I saka 8 sici tahira i saka10 sici, o Tanmay, Norway ato Roytin a tamdaw polong hanannay o Wiking-Tamdaw(維京人; Telang a Nos sowal:víkingr) hananay a mitahidang. Anini sato i, o cecay no Ka’amisay-Yoropa, o saopo no Misasolapay mikilim a tamdaw, o maapaay sofitay, paliwalay to dafong, mikalicay to tamina, kokong no riyar,cikawasay atomisamaraday konini.[3] [4] o nalipaan nangra i, ma’edefay ko polong no Yoropa. Itiraay i Ikiris ato saka’etip Yoropa ko pisa’icelan nangra a matayay, ma’eco nangra ko Inkolan,Airlan ato Fransu. Do’edoen ko nitilidan i Yielin-Fakeloh, Sakacecay Halar (Telang a Kos-sowal:Haraldr blátǫnn Gormsson;Tanmay a sowal:Harald Blåtand Gormsen), pacimil han to Ranya(藍牙),i 965 miheca mapalacecay ko Tanmay, mitoor to Kristo-Pitooran.

 
Yielin-fekoloh (Jelling rune stones)

I 1397 miheca, Tanmay, Roytin ato Norwi malacecay a patireng to ” Cecayay ko tapang a matatekoay Kitakit” (Ikiris a sowal:Personal union),  ona toloay a matatekoay kitakit ilaloma’ no kapolongan kitakit malecad ko sakowan. Nikawrira, o honti ci Makolito misakakinihay ko pikowan.[5] Nani patirengan tona kapolongan kitakit to 125 mihecaan, itini i Skantinawiya a rikisi, kinapinapina a misiiked ko Roytin, caka hakowa ko romi’ad, ma’eco no Tanmay. I 1523 miheca saka 7 folad, o honti no Roytin matekop ningra ko Stokoermo(斯德哥爾摩; Roytin a sowal:Stockholm).misiiked patireng to kitakit, to ikor to i, malacafay ko Tanmay ato Norwi malakapot a patireng to Tanmay-Norwi Kapolongan kitakit.

Yo misiiked ko Roytin kitakit, kinatosa a mitanam sapiliyawaw a mipa’ekel to Roytin, sakakinacecay oya ”Ka’amisay a pitoay miheca lalood”, sakakinatosa o Karoma-Lalood. Tona kinatosa a lalood caay ka pakafilo ko Tanmay a miliyaw mikowan to Roytin, nikawrira, mapatangic ko Roytin a patefoc tona lalood.[6]

Itira i Napolon-Lalood (拿破崙戰爭; Fransu a sowal:Guerres napoléoniennes) a mihecahecaan, caka pisakakinih kako o Tanmay to Ikiris anoca to Fransu saan, nikawrira, midamaay ko Tanmay to Fransu sa ko Ikiris, ora saka milood to tatapangan niyaro’ no Tanmay Kopenhaken, o Salifong-Tamina a lalood (砲艦戰爭;Gunboat War) hananay konini. Malowid ko Tanmay, malaheci ko pisiiked no Norwi, matekop ko Tanmay-Norwi Lekatep.

I 1849 miheca saka 6 folad saka 5 romi’ad, mafalic ko faco no sieci no Tanmay nani Hontian-Piteked Pikowan mala o Tatapangan-Rikec no kitakit ko pido’edoan. 1864 miheca, malowid ko Tanmay i Potan-Lalood, kelit han ko Senliswi-Horstan kowan pafeli to Porosu.

I Sakacecay Lalood no Hekal o caay ka pisakakinih pasicowa ko Tanmay kitakit, nikawrira, racemcem to pilololan no i Toicay a tamdaw, orasaka, papidemakan han to kapolongan pitopa to finawlan, ora sato o ika’amisay a pala malo no Tanmay, no ikatimolay sanoyanan sa a itira i Toic.

I 1939 miheca matatilid ko Tanmay ato Toic to caka pilood ko cima to i roma a kitakit, nikawrira, i 1940 miheca saka 4 folad saka 9 romi’ad milood ko Toic to Tnmay, dengan tosa widi ko pitoker no Tanmay mikosang to. Itiya i Sakatosa Lalood no Hekal misa’icel a midama to itiraay i Tanmay a Yotaya papilaliw tayra i Roytin, ta caka hadefeken no Toic ko Yotaya. Yo malaheci to ko Sakatosa Lalood mikapot to Paifaloco'ay kali'aca a katatelekan(歐洲自由貿易協會; European Free Trade Association,decdec:EFTA), NATO ato Linheko, o nipalowaday tona saop ko Tanmay kitakit.

Tamdaw (人口) mikawit

Do’edoen ko 2012 sa’osi o polong tamdaw no Tanmay ira ko 5,580,516 ko tamdaw, ilaloma’ nonini i, mahaop ko 89,6% o teloc no Tanmay tamdaw, oroma sa i, ira ko 10.4% o maforaway a tayni nani roma a kitakit. Ona maforaway a tamdaw i laloma’ nonini mahaop ko 34%( latek 20 ’ofad) o nani Sa’etipay Kitakit a tamdaw, 66%cowa ko nani Sa’etipay kitakit a tamdaw. [7]O sifo’ay ko mihecaan no Tanmay a tamdaw 39.8 ko mihecaan, o kilac no fayinayan ato fafahiyan i, 0.98 : 1. o ikakaay no 15 mihecaan a tamdaw to mafana’ay to tilid i ira ko 98.2%.

O sowal no Tanmay kono sifoan a sowal, o marariday a mara’oy konini a sowak. Ono Toic a sowal itiraay i kalala’edan ato Toic kitakit toya Satimolan Ritola Kowan. O sowal no Ikiris ato Toic ko romi’adan sowal.[8]

Ano pasasotili’en ato taliyokay kitakit ko Tanmay a ’orip, malalen ’amoko’ay ko ka ’orip i hekal, nikawrira, itinien i kalorayray no i hekalay, o sasiharaday ko Tanmay ko ’osi no Tanmay.[9] [10] [11]

Pitooran (宗教) mikawit

Tahini i 2013 miheca saka 1 folad a sa’osi o mitooray tono kitakit pitooran tora Roto-Salikaka.[12] [13] [14] ano pasasotili’en ato 2012 miheca malowanay to 0.7%,ano pasasotili’en ho ato 2011 miheca malowanay to 1.3%. o mitoooray tono kitakit a pitooran ’alomanay, nikawrira, o tayraay i kiyokay a salikaka 3% polong no tamdaw no Tanmay.

Pacefaday a tilid(註腳) mikawit

[1] Kristian Andersen Nyrup, Middelalderstudier Bog IX. Kong Gorms Saga (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館)

[2]Bent Østergaard. Indvandrerne i Danmarks historie. Syddansk Universitetsforlag. 2007: 19–24. ISBN 978-87-7674-204-1.

[3] Roesdahl, Else. The Vikings. Penguin Books. 1998: 9-22 [2014-07-13]. ISBN 9780140252828. (原始內容存檔於2014-07-18).

[4] Viking (people). Encyclopedia Brittanica. [2014-07-13]. (原始內容存檔於2014-10-06).

[5] Palle Lauring, A History of the Kingdom of Denmark (Host & Son Co.: Copenhagen, 1960) p. 108.

[6] Kalmarkriget 1611–1613. Svenskt Militärhistoriskt Bibliotek. [2007-05-04]. (原始內容存檔於2007-10-11).

[7] Immigrants and their descendants (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - Statistcs Denmark. Published: 1 January 2012. Accessed: 25 August 2012.

[8] Lewis, M. Paul (編). Ethnologue: Languages of the World 16th. Dallas, Tex.: SIL International. 2009 [2012-08-27]. ISBN 978-1-55671-216-6. (原始內容存檔於2011-10-13).

[9] Francesca Levy, "The World's Happiest Countries", Forbes 14 July 2010

[10] Francesca Levy, "Table: The World's Happiest Countries", Forbes 14 July 2010

[11] Michael B. Sauter The Happiest Countries in the World (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館). Yahoo! Finance. May 22, 2012.

[12] Church membership 2013 (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) 3.1.2013 Kyrkans tidning (丹麥文)

[13] Statistics Denmark (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) Statistikbanken.dk

[14] Denmark – Constitution (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) – Part I – Section 4 [State Church]: "The Evangelical Lutheran Church shall be the Established Church of Denmark, and, as such, it shall be supported by the State."



Itini i 56 00 N, 10 00 E, noYoropi ko Denmark. Polong no sekalay i 43,094 sq km “saka 134 ko rayray no ngangan. ” “O sekalay no sera i, 42,434 sq km, no nanom a sekalay i, 660 sq km ” Polong i 5,593,785 ko tamdaw.

sera(土地) Masakilac ko sera o malo kakaomahen(農業) a sera 63.40%, Malo no kilakilangan(林業) a sera 12.90%, malo no roma to a sera 23.70%.

siyoto(首都) O [[[Copenhagen]](哥本哈根) ko Siyoto.

katomirengan no kitakit a romi’ad(國家紀念日) Pihiratengan no kitakit(國家) a romi’ad i sakaenem 5 a romi’ad.

O Sawara’an no kitakit(國家) anini i ci Margrethe II, patirengan a romi’ad i 1972 a miheca(年) saka 1 folad saka 14 a romi’ad.

Makakafitay i Papotal(外部連接) mikawit