Kawakawasan ratoh: 'icep

O ratoh no 'icep (檳榔的故事)[1]

mikawit

Mi'adop ko malikakaay兩兄弟去打獵

mikawit

Manami’icep ko ’Amis a tamdaw? paratohen ako kamo anini. Itiyaho ira ko malikakaay a fa’inayan,itiray i salawacan no ’alo ko loma’ nangra isatimolan a dafdaf. O kaka i,ci Anan ko ngangan, o safa i,ci Sayan ko ngangan ningra, o mi’adopay ko ’orip nanagra.

Yo mi’adop cangra i lotolotokan milepel cangra toya mapana’ay ni Anan a okang a malonem, paceko’ sa a matengil ko miceli’ay a ngiha’ no kaying: "pa’oripen kako ! Pa’oripen kako ! " sanay. Caroh sa cangara malikaka a pasitira toya ngiha’ a comikay, tahyra to ya kaying ca to ka takop koya tomay, oya mataremay a sakopol(kanoos) micekiw to ’amamosa, mikiyot to faloco’ ato fala’ noya fafahIyan a komaen, yo mamicicihaw to oo’ noya kaying i,itiya ci Anan a mipana’ matama ko mata noya tomay, wie wie sa koya tomay a tomangic cato lingwaen koya kaying a maoph a milaliw, lepelen ho noya malikakaay tahira i kemod no lotok ta patatikor a mingengen toya kaying. Miceda’ah a somowal ci Anan:

Makaen no tomay ci fila' 婓拉被黑熊吃掉

mikawit

“Ca to ka’orip kina kaying kiya ! O mata o fala’ makaen to no tomay, samaanen hokiya? alangiwal sa kita to cecay a mata a pafeli cingraan, kiso o fala’ ko papafelien, kako i, o faloco’ ko papafelien, latek ma’orip ho kina kaying.”

 
O 'icep i niyaro'

Tengil sa ci Sayan a mita’ong, tangsolsol sa a sapingiwalaw to mata nira. Akaho ! Misaharaharateng ho ci Anan,opoh sa a milalang ci Sayanan.


“Ano makecoh ko mata no cecay a tamdaw o masamo’ay to konini a tamdaw, hatatosa s akita malikaka a masamo’, o kakicecay to mamasamo’ ko nga’ayay! O kaka kako, mamaliteng to anocila, kiso o safa kakaya’ ho ko ’orip iso, orasaka, kako sa ko mamasamo’.”

“cowa!” matemoyay ci Sayan to hatiniay to a romi’ad, nikawrira, anini sa i,pacoli to kaka, cowa ka pihayi to sowal no kaka, yo malaliyang kona malikakaay i, ira ko cecay a ’atapang ’ayam ma’efer a pasowal congranan, sowal sa:

“ Kamo tatosa o cipatelaway a kapah, ona kaying ci Fila’’ ano mafana’ to kalaliyang namo to sapipa’oripaw cingranan, wata ko kahemek nira! Ona kaying nano ma’emangan away to ko ina ato mama, malapakoyoc ko ’orip itini i lotok kilakilangan, o tadawidang no ’a’adopen itini i kilakilangan, ano hatini o mamapatay to cingra, ano masamaaman sa’icelen nako a mipa’orip, nanay mipadang kako tatosa!” 

Mipadang ko tata'angay 'ayam pa'orip 大鳥幫忙救婓拉

mikawit

Sowal sa ci Anan: “ ha! o mama’orip ho kona kaying han! ”

“ngiwalen namo ko losidan no tatirengan cowa ka tatodong, ano sapipa’oripaw ci Fila’an i, rapelen namo koya tomay miala koya makaenay nira a losid no tireng, patatikotiko aca anini a romi’ad, ano ca i,maponi’ to I fitoka noya tomay koya losid no tireng, sanoyanan sa to a mapatay ci Fila’, nikawrira, oya tomay cowa kona itiniay a’a’dopen, o nani tokosay no congaw”  Han noya ’ayam.

 
sapipatapang a raranapan no 'icep

Yo somowal koya ’atatapang ’ayam, pahadak nani sapikpik to tosaay a matedi’ay a karam pafeli ci Ananan aci Sayanan, sowal sa:

“o mipa’eferay to tata’angay ’ayam konini a karam, so’em han i ngoyos, mitengilay to to sowal namo kina tata’angay ’ayam”

Caka pahoda ira koya tata’angay ’ayam ma’efer a tayni,tireng sa ’a’ayaw nona malikakayay.

Coracoren to noya ’ayam: “ palowad to! keriden nona tata’angay ’ayam kamo a tayra i kaitiraan noya tomay, kapina’on to i lalan.”

Matengil to noya malikakayay ko sowal noya ’ayam, alakalickalic sato i tata’angay ’ayam a palowad.

Caka pahoda tangsa to i fafa’ed no tolos no Congaw, kifetolay ko to’em misakilikilim ho, mahera ko kaitiraan noya tomay i tonotono’an, mafoti’ay koya tomay i dipong ningra, mitatoy ci Anan to pana’ ningra, co’a’ang sa to fali a tomireng i kafekang noya tata’angay ’ayam,pasitira i dihif a mipana’ toya tomay, caka siwir patosok sa matama ko mata noya tomay,cekid a talipa’elal koya tomay,sawaliwalin sa ca ka paka’emet to adada, makonkon i tono’ mapatay, opoh sato koya malikakaay a a miala to losid no tatirengan ni Fila’ nani fitoka noya tomay, tafo han nangra i papah no looh, tangsolsol patatiko tayra i kapatayan ni Fila’, do’edo han na malikakaay ko sowal  no ’atapang ’ayam a pacomod ko losid no tatirengan ni Fila’, cowa ka pahoda, so’elinay talipa’elal ci Fila’.

 
o cifar (o palo' no 'icep)

Maolah ci Fila toya malikakaay日久生情

mikawit

Pakapi ko romi’ad pahanhan ci Fila’, songila’ sato ko kanga’ay no tatirengan ni Fila’ kalasafa han noya malikakaay a midipot, itira sanay to iloma’ nangra a maro’, ona malikakaay samatiya to toya i ’ayaway a romi’ad tara tokos a mi’adop, ci Fila’ sa i,misimaw to loma’ a matayal, mitifek, misa’epah, misangasif, mifaca’ makapah ko pisolimet to loma’.

So’emet ko faloco, makapah heca ci Fila’ masolot ko faloco’ ni Anan aci Sayan, ci Fila’ sa i, maolah tona malikakaay a tatosa, anocowacowa ka pasowal to maamaan, mapato’eto’ ko faloco’ nangra tatolo, nawhanni, cecay aca ko malofainay ci Fila’, mararom ko faloco’ ni Fila’ to pihaharatengan aca, kalaadada han to nira, ci Anan aci Sayan sato i,cato ka saromi’ami’ad sa a mpi’adop, cacorok sato a midipot ci Fila’an.

Ira ko cecay a romi’ad, yo minokay ci Sayan nani tolos a mi’adop tangasa i fawahan no loma’ matengil ningra ko sowal ni Anan ci Fila’an,sowal sa:

“Fila’aw! Yo mamapatay ko ina ato mama ako ira ko palimo’ot nangra i takowanan, songila’en ko pidipot to safa iso haw sanay, orasaka, samatiya sa kako o malitengay ni Sayan a midipot paini to rihadayay a ’orip ningra, ora ko pinanay ako i tisowanan, ano manga’ay to ko adada iso kararamod aci Sayanan, kiso to komamidipot, ano hatira i,o sakakaay a lipahak ako konini.”

Kinapatay a tatolo macaca'i 兄弟相擁而死

mikawit
 
Takecen ni Fila ci 'Icep

Pakatengil ci Fila’ mahadaway ko faloco’ nira, ongi’ong sa a tomangic i falohang ni Anan. Matengil ni Sayan ipapotal ko wowal ni Anan,macocok ko faloco’ ningra, lafel sa a milaliw to loma’, palaheci to kaka aci Fila’an a mararamod, tahira i ci’ongcoyay songtol han nira koya ’ongcoy a kinapatay.Pakatengil ci Anan toya masongtolay a ngiha’, pekaw sa a masadak pasitira toya ngiha’, ’engeng han mapatayay to ko safa, painien ako to rihadayay a ’orip sako faloco’ naw iro matini sa mararom, sadak han ningra ko po’ot kinacocok sa i tatihi ni Sayan a kinapatay.

Satalatalaen ni Fila’ koya malikakaay awa a minokay,do’edo han nira ko lalan a mikilim ’araw han i, mapatayay to koni malikakaay i ’ayaw no ’ongsoy, harateng sa awa to kona malikakaay a cecay to kako malapakoyoc a ma’orip away ko maamaan aca ko ’epoc kinapatay ko nga’ayay, kisongtol sa isasifo’an nona malikakaay a mapatay.

Mala'icep ci Anan mala'apol ci Sayan malafila' ci fila' matatakec a tatolo 阿南變成一棵檳榔,撒安變成石灰,婓拉改變成荖葉三人永遠抱在一起

mikawit

To cila to a romi’ad mala’apol fekoloh ko tatirengan ni Sayan, o kaka ci Anan molengaw ko tipoc sanay a kilang o ’icep hananay, oya sato ci Fila’ milalad i ’icep atoya ’ongcoy.

Mahadaway ko faloco’ no ’Amis a tamdaw , miocor ko malitengay a mipaloma to ’icep ato fila’, tafo han to fila’ ko ’icep ato ’apol,sakahengan sa, o todongay kalacecay nona tatoloay a ka[ah at okaying, ano mapatapatayay malacafay to a tatolo yo sanay ko totodong no nini, cowa ka citolas ko ’orip nangra.[2]

Pacefaday tilid (註釋)

mikawit
  1. 李來旺。阿美族神話故事。交通部觀光局東部海岸風景特定區管理處。台東。民國83年。P.21-29。
  2. ci Safulo ko nitiliday sano 'Amis