Malamamaay no Cingaloan niyaro’

Kakeridan no Cingaloan niyaro’-- ’Afo Amid (鳳信部落人物--頭目’Afo Amid)

Miahowid to pafeli no Tapang a Kawa to pa’orip i takowanan.

O saka saan tonini, o pacecay no mako to wawawawa no mako ato finawlan no Cingaroan a niyaro` a sowal.

’Afo Amid
Kasofocan	O sofoc i 1935 miheca 12 folad 21 romi’ad, kasofocan i Fata’an no Kalinko, o mama ci Amid, ina ci Sra, o maomahay ko ’orip. O sakalalima a sasafaay malakaka.
Kapatayan	I 2020 miheca 12 folad 18 romi’ad dadaya 10 ira ko 8 fon no toki, Mapafeli no Kawas cingra i hekal to malemeday ’orip to 85 ko mihecaan.
Kararamodan	1959 mihacaan masaso’araw to fafahiyan no Cingaloan niyaro ci Kawlo Kapa’, mikadafo a mararamod cangra tatosa, tangsa i da’oc no ’orip. 2004 miheca 4 folad 23 romi’ad, kaolahan a fafahi ci Kawlo Kapa’, na matolo’ay ko sakapiliyas ningra to hekal. Ciwawa cangra 3 fainayan 2 ko fafahiyan, ciramod to a ciwawa.
Tayal	1. 1958 macodah to sakiniyaro’, mikihatiya to I-cin no Fong-lin-cen. 2. O maomahay ko ’orip no kaemangan tangasa i kato’asan. 3. 1982 miheca 47 ko mihecaan no ’orip itiya, maala to (12 lekad) Li-cang no Cingaloan li no Fonglincen. 4.1983 mihecaan, misingkiw maala to nonghuy taypiaw, sa’ayaway no Pangcah malataypiaway. 5. 1984 mihecaan(13 lekad) patoeto haca cingra a malaLi-cang, o kangodoan a palanga’ayay a palawinaan no finawlan, macoker no Fonglincen kongso pakayakayay a iingkay. Mahapinang no niyaro’ nga’ayay kakridan ci ’Afo Amid. 6. 1994 mihecaan, 59 no mihecaan no ’orip itiya, malatomok no Cingaloan, 24 ko halafin no mihecaan malamirotocay to punka no niyaro’ i Cingaloan. Midotoc to limo’ot no ’ayaway mama no niyaro’ ci Angah Hangaw: “Aka ka ’anof to dafong, kao mo^celay ko pidemak, aka pinengneng to tamdaw a midemak.” Sanay. Itiya i, malasicoci ato malaciwlo no Cingaloan kiwkay kako, tangasa 70 ko mihcaan. 2018 mihca, misawanto kako a mama no niyaro’,
Pakatamohong	1.  mapatamohong no Cingaloan kiwkay to todong malaciwlo. 2.  miheca, mapatireng no Cingaloan kiwkay to tadamaanay mitooray a mama. 3.  mapatamohong no Fonglincen kongso to Tadamaanay a mama. 4. mapatamohong no Fonglincen kongso to Tadamaanay a malamamaay no niyaro’.

O maomahay ko ’orip ako nano kaemangan tangasa i kato’asan ako. (我的出身在務農的家族長大。)

22 ko mihcaan ako itiya, malahitay kako to 2 a mihcaan 1958-1959 (Min 47-48), minokay kako a malahitay, iroma’ saanho kako to ccay a folad, pasowal ko mato’asay takowanan,“Wawa Afoaw, matini sa, minokayto kiso malahitay, mato’asto kiso, maedengayto a ciramod kiso,” saan. Saka itiya mikadafo kako tayni i Cingaroan. O maomahay ko laloma`an no pikadafoan ako.

Tayni kako i Cingaloan a mikadafo, midama kako to lalingaden no loma’, mikihatiya kako to midamaay to tayal no Tayrin a misimaw to niyaro’.

Itiya ira ko ccay a tamdaw, o Liciw no Cingaroan cingra, ci Lo lin-ho han ko ngangan ningra, o nian a tamdaw mafokil a misa Taywan ato Pangcah ato Ripon a sowal（o no Ripon ko sakasasowal no mato`asay itiya）, orasaka, caay ka fana’ ko tamdaw a mitngil to sowal ningra, sa:an i, samaanen ako nasa cingra, sawad sato a malaLiciw.

Itiya, o piliyawan a misinkiw to Liciw, onini ci Lo lin-ho i, maedeng kiso saan ko picoker ningra itakowanan, mahaento ko paini no salawina a pasowal i takowanan, nanoya, malmed aca kako, maala malaLiciw, 71 ko mihcaan itiya.

KalaLiciw no Cingaroan a niyaro’ kako i, nawhani o caayayho ka cilifon ko malaLiciway. Saan i, awaayko no Pangcahay a Tayhiw no Nokay saan i, matoro` haca no niyaro’ kako a malaTayhiw no Nokay.

Orasaka, malaLiciw no niyaro’ ato mala Tayhiw no Nokay kako. Nasa:an haw i, matoro’ haca no Cingkosiw kako a palamipakayakayay a Iing, misalof to masamaamaanay a fangafan no finawlan.

Saadihay sato ko tayal to saki finawlan. Ano hatiratira i, mafana` kako, caay pisawad to kalodmak no laloma’an kako.

Itiya, sahacecacecay sato a masofoc ko wawa, nikawrira paso’elin kako, malmed kako to nipaflian no Tapang a Kawas koni takowanan ato salaloma’an a rihaday. Mara’od sato ko pisinkiwan no Cingaroan kiwkay, mapili` no kiwkay kako a malaHicoci, mahaenay saka, o nipikapot no Tapang a Kawas i takowanan, manga`ay ko nidmakan no mako to sakiniyaro’.

Nanoya, maraodto ko pisinkiwan to Liciw（o Liciw itiya, cilifonayto, 15 ko lkad itiya）, lalimaay ko masadakay, pato^eto haca kako to 4 a mihcaan. Maraodto ko 16 ko lkad no pisinkiw to Liciw, caayto kaala kako, sawad hanto ko kalodmak saan kako.

Oya mihecaan, maraod ko pifalican to mama no niyaro’, o mama no niyaro’ ci Angah Hangaw i, mikilim i takowanan cingra, sowal saan, “Afoaw, kalaadada to kako, manga’ay kiso o matanengay to kalodmak, maeden a malamama no niyaro’ kiso, kasadak kiso.” Saan cingra itakowanan.

Toya 83 ko mihcaan, misinkiw ko niyaro’ to mama no niyaro’, maalaay kako malamama no niyaro’. Mafana’ay kako, adihay ko dmak to sakiniyaro’, o nikadamadamaan koni, saka masongilaay aca ko pirayray to lekakawa no niyaro’.

Itiya i, malasicoci ato malaciwlo no Cingaloan kiwkay kako, tangasa 70 ko mihcaan.

Tangasato i 2000 ko mihcaan, ira ko sowal ko finawlan no niyaro’, “Falicento ko mama no niyaro’,” saan, misinkiw itiya, ’aloman ko masadakay, saan i, maala haca kako a malamama no niyaro’, pasowal kako to finawlan itiya, “Kita o finawlan, matira aca maalaho kako a malamama no niyaro’ i, o nipipatorodan no ’alomanay a finawlan koni i, samaanen aca, do’edo han ako ko pafaloco’ no finawlan,” han ako.

Tangasa anini, halafinto kako a malamama no niyaro’, matoasto kako, kinapinapina a pacecay to sowal ko wawawawa no mako, “Sawadento, o tireng ko a’imeren,” saan ko sowal i takowanan, “Hai.” O han ako.

Mata^elif ko 30 ko halafin no mihecaan to kalamama no niyaro’, matoasto kako, sawadento ako, o wawawato ko cacitodong tonian.

Anini 2018 mihca, misawanto kako a mama no niyaro’, o mamiliyaw a mipatireng to fa^elohay a mama no niyaro’, nikawrira, o cimaayto ko tatamaen hakini saan ko finawlan, samaanen, o nengnengto no finawlan ko pido’edoan, cimaay ko pakado’edoayto no `ayaway ko nika nga’ay no dmak a mikrid ato midipot ato mirayray to ’orip no Cingaroan a niyaro’, o raan ko sasafaloco’en no ’alomanay.

Saikorayto, nai ’a:yaw, o mama no niyaro’ mitoro’ ci Angah Hangaw i takowanan, paccay cingra to sowal i takowanan, “O mama no niyaro’ i, o sakakaay, pina’on to dmak, aka kao payso no niyaro’ ko nisafaloco’an, o sakapaleng no ngangan. Oromasato, aka pinengneng to tatiihay a dmak no finawlan, ano iraira ko ’angreray a tngilen, aka hiratngen korira, `enoc han, hadidien ko faloco’, akaa pipacoli`.

O nga`ayay ato mido’edoay ko dmak, o nga’ayay ko nisowalan i tamdaw, o fangcalay a dmak no niyaro’ ko harateng, o mama no niyaro’ mirikec to nirayrayan no to’asay o sakalmed no niyaro’.

Mahirateng aca ako ko sowal ni mama Onak, o nano Fataan a mato’say to paccay ningra i takowanan, “O malamamaay no niyaro’ i, aka sawaden ko rayray no to’as a pasifana’ to rarerarem a paratoh, o rayray no Cingaroan” saan ko paccay ningr i takowanan. Orasaka, o hahaenen no aikoikor konini o maalaay a malamama no niyaro’, o hahaenen a mafana’ a pasowal a pali’ayaw to sowal.

Oromasato, to ha:tiniayto a mihcaan, o dmak ako to saki finawlan, so’elinay, ano caay ko nipikapot no Tapang a Kawas i takowanan, mimaan a malahci ko nidmakan ako, orasaka, o Wama i kakarayan ko pafliay to taneng ato fana’ i takowan, saka o hatiniayto ko halafin to saki niyaro’ a dmak, paso’elin kako o nikapotan no Tapang a Kawas konini, o mami’ahowid kako to Kawas ako.

Nanay mapalmed no Tapang ita ci Yis Kristo ko finawlan no Cingaroan.

Way!

Sakaira no tilid (資料來源)

1.“Tadamaanay tamdaw no Cingaloan niyaro’-- Malamamaay no niyaro’ ci ’Afo Amid”. Pakimad ni Afo   Amid, tomok no Cingaloan niyaro’. Milicayay: ci Rengos Fosay. Romi’ad: 2018/8/10 herekno lahok 4:30, i loma’ ni Afo Amid.

Milosimetay/mitiliday/mihongyako (整理及翻譯)

Masao Nikar. 2022/9/16.

O rayray no ’orip ni ’Afo Amid.(吳漢勇弟兄生平略歷)

Ngangan no ’Amis/Pangcah：’Afo, Amid (漢名：吳漢勇)

O sofoc i 1935(24)/12/21 a romi’ad, kasofocan i Fata’an no Kalinko, o mama ci Amid, ina ci Sera, o maomahay ko ’orip. Lalima a malikaka ko laloma’an, o sakalalima a malikaka a sasafaay.

22 (47)no mihecaan ningra itiya, malasofitay, tayra i King-mong 2 a mihecaan, mataneng ko kalaloodan no Taywan, toya 823 hananay i King-mong, Maraod ko romi’ad, minokay to tayni i loma’. Nanoya i 1959 (Min 48) mihacaan masaso’araw to fafahiyan no Cingaloan niyaro ci Kawlo, Kapa’an, mikadafo a mararamod cangra, tangsa i da’oc no ’orip.

Da’oc no ’orip ni ’Afo Amid i, o tooray to Kristokiw. Misapo^ner i kiwkay no Cingaloan ciwlo kiwkay a mitooray, matayal i kiwkay malasicoci 4 miheca, malaciwlo 20 mihaca, malakomong no kiwkay 16 mihacaan. O matayala to Tapang ko ’orip ningra, maolah to Tapang maolah to tamdaw mitiya to tireng, o pitahidang no Tapang i cingraan marocokay a tayal i kiwkay ato i finawlan.

Na mikadafo ci ’Afo Amid i, o nika codah to sakiniyaro’, mikihatiya to I-cin no Fong-lin-cen. 1982 (Min 71) 47 ko mihecaan itiya, cokeran no widang, mikihatiya a misingkiw to (12 lekad) Li-cang, malemed a maala. kalaLicang ningra i, misingkiw haca to nong-huy-tay-piaw, o sarakatay no Pangcah a nong-huy-tay-piaw, madama ko kowan no Fong-lin-cen a finawlan, mapa’orip ko salongoc no maomahay, masinanotay, macekcekay ko demak ningra, saka mapatireng ko palawina ato nikatadamaan ningra i finawlan.

I 1984 mihecaan(13 lekad) patoeto haca cingra a malaLi-cang, o kangodoan a palanga’ayay a palawinaan no finawlan, macoker no Fong-lin-cen yakofa pakayakayay a iingkay. Tangasa i 1990 mihecaan(15 lekad) Li-cang no Cingaloan. Mahapinang no niyaro’ nga’ayay kakridan ci ’Afo Amid a salikaka.

I 1994 mihecaan, 59 no mihecaan no ’orip itiya, nai ci Angah Hangaw patoror mirayrayan a malatomok no Cingaloan, naitiya 26 ko halafin no mihecaan malamirotocay to punka no niyaro’ i Cingaloan, i nikalatomok ningrai mido^edo to ni Angah, Hangaw a tomok a patorodan a nga;ayay limo’ot “ Aka ka ’anof to dafong, kao mo^celay ko pidemak, aka pinengneng to tamdaw a midemak.” Sanay. Orasaka kalatomokan ningra i, kinapinapi:na a likafen no tao, madoka’ ko faloco’, nakawrira mo^cel caay ka sakakinih ko demak, ano masamaamaan ko rorayan, hadidi saan, o nian ko nikangodoen no finawlan, o dado^doen no kasararem konini.

Masoped i ’orip ningra ko masalaloma’ay no litengan serangawan ato rayray no ’orip no finawlan i niyaro’, mangalayay mikilim milicay to kakingkiwen i, i cingraan ko kahiceraan a milicay, caay ka’idepet cingra pafeli, nawhani cingra ko pakadofahay to rayray no serangawan no niyaro’.

Warayan, o kaolahan ningra a fafahi ci Kawlo Kapa’, i 93/4/23, na matolo’ ko sakapiliyas ningra to hekal, kararoman ni ’Afo Amid ko nian, ci awaay to palawinaan no wawa. Ci ’Afo Amid to ko mi’apiday to sakiloma’an, mihadidi to roray, kalatayal misaparod, halipadamaay, pararingi to fiyaw, micokeray to paror, tanetek ko piti’er a nga’ayay mama no loma’. O kakangodoen no wawawawa cingra.

Caay ko nikatayal to sakikiwkay ato sakiniyaro’ a caay ka sikol ko loma’, o lalimaay a wawa saheto o nga’ayay ko kadademakan, malingad i hoing, kakeridan no fafahiyan i niyaro’, midotoc to no mama naikoran. O teloc a wawawawa i, malatadamaanay a mimaliay no kitakit, o no akong a nirocokan koni.

I 106 mihecaan i, masapinang ni ’Afo, Amid ko latiih no tireng, payra i ta’akay ising a pakinsa, masapinang cikool ko ’atay, itiya misarocod mipaising, kinapinapi:na a misatikotiko a paising ci ’Afo Amid, mataneng ningra ko pikapot ato pi’adah no Tapang i cingraan, macekel ko adada. Anini miheca 8 folad, malaliyaw ko adada, o nikato’as to no tireng, caayto kanga’ay tokaden, o sapaiyo sato ko sapi’emet to adada.

Kahodiyaken, i 109/12/18 to dadaya 10pay ira ko 8 toki, o kangodoan ita ci ’Afo Amid a salikaka, i patihi no laloma’an, masawad to ningra ko roray no hekal, miliyas to hekal tayra ci Wamaan, ka’ilolan no tamdamdaw. Mapafeli no Kawas cingra i hekal to malemeday ’orip to 85 ko mihecaan.

Cangra mararamod ci ’Afo Amid ato ci Kawlo Kapa’ i, ci wawa cangra to tatoloay fainayan ato tosaay fafahiyan a wawa, ’aloman ko kadafo ato wawawawa, mirayrayay to laloma’an.

Sokolen ci ’Afo Amid a salikaka, o nanicokeran ato nipatihian ni Kawlo Kapa’ a salikaka ko sakatadamaan ningra. Manengneng ita ko olah no Tapang a mikerid, mido^do to sowal no Tapang a malalikat ato malacilah no hekal, mipa’edil to ngangan no Tapang. Mapalemad no Tapang cingra ato salaloma’an, kadofahay, musiluyay ’orip, hapido^doan no ikoray tamdaw.

Mikansya to Tapang pafeli to Cingaloan niyaro’ to tadamaanay salikaka, nanay rocokenho no Tapang palemed ko Cingaloan niyaro’ ato mikapotay a kasacecay a tayniay salikaka, paedilen ita ko Tapang. Aray.

Sakaira no tilid (資料來源)

1.Milosimetay: Rengos Fusay, romi’ad: 2021/1/20.