O ’orip no ’Amis

O ’orip no ’Amis (阿美族文化)

O pa’ayaw a sowal (前言)

O sakapitilid tonini a cudad i, mangalay kami a mipatalahekal to licay no mita o ’Amis to nika o nanicowaay kita hakiya? Masamaan ko ’orip no tato’asan no mita hakiya ta anini sata i, mafana’ to kita to so’elinay a Kawas yasanay a licay no faloco’ ko sakapitilid niyam.

Tona mafana’ kita to Kawas anni saka, o mamafana’ kita to nafaloco’an no Kawas a palacidek a misanga’ to kasasiromarma no finacadan. ona o misanga’an Nira kita a palecad to laleko (faco) Nira saka, mangalay ko Kawas to sapikapotaw to kasafinacadan itini i polong nonini a hekal. Hadidi han Nira ko nika fokil no tamdamdaw i Cingraan tangasa i piocoran to dengan a Wawa Nira ci Yis Kristoan. O satapangan no ’orip no mita o tamdaw i, malecadayto a ma’emin a kasini’adaan. Onini ko sapipatado no Kawas a paca’edong ci Ataman aci Ifaan itiyaho.

alacowa matiya ono ’a’adopen ko ’orip ita i sa’ayaw i, ono Kawas to a nipafaloco’an a pakacitaneng i titaanano tamdaw saka, mafalic a mafalic a macakat ko ’orip ita nitini i kasalekalekad no mihecaan. Ano caay pafaloco’en no Kawas kita o tamdamdaw i, matiyaay o ’a’adopen kita a caay ka fana’ to sakafalicaw no ’orip.

Ano mafokifokil ko tato’asan ita to so’elinay a Kawas hananay i, ira a mararid ko Kawas a midipot i titaanan to ha:tiniay. Mikansya kako i Kawas to nika ano mafokifokil kita o ’Amis to nika o so’elinay a Kawas Cingra i, caay tekopen no Kawas ko tato’asan ita a matiya o pitekop Nira to Sotom ato Komola. Papitalaen Nira cangra tangasa i picomodan no nga’ayay Ratoh. O kakansyaen ita ko Kawas to pisanga’ Nira to tireng ita ato nika matini no pikerid Nira titaanan tahanini. Nanay, o sakapalal no faloco’ ita a mafana’ a pahemek i Cingraan ko piasip ita tonini a cudad. Ano mafana’ to kita tonini i, o paasifana’en ita ko wawa ita tonini to sakafohat no faloco’ ningra a mafana’ to nano to’as no ’orip tahanini. Masamaan ko pikilim no Kawas titaanan a mifohat to faloco’ ita? O patosokan niyam konini a misanga’ tonini a cudad.

O romasato, kita o mafana’ay to Kawas i, itini i piasip tonini a cudad a mahapinang ita k nika ira ko mitiyaay o pidokdok ni satan a micomod to Itin a pala ko pidokdok no palafoay a sapi’afasan to faloco’ ita to saki so’elinay a Kawas. Orasaka, malalood i faloco’ ita nanitiya a tahanini ko sifana’ no Kawas ato pisiwala no palafoay to harateng ita.

Talacowa adihay ko pakakawasay a kimad no mato’asay itini i kasaniyaroaro’, nikawrira, caay tiliden niyam konini a pakakawasay a sowal to caayay ko papaso’elinen a kimad. Saka, latek macangal kiso a miharateng to nika eca ka tilid niyam konini.

O romasato, talacowa mafalic mafalic ko pinangan no demak ita a ma’orip tahanini halo pitoor ita to Kawas ato demak no kiwkay nikawrira, caay pikihar kami tonini a kadadoedo no demak. Mangalay kami to piliyas no miso to pangtaay a harateng iso to saki Kawas. Mangalay kami to sakapisatalolongaw iso a malalok a mikingkiw to pakayniay i Kawas ta so’elinay o ci’epocay ko faloco’ iso to saki Kawas.

Aka kao pitodong tono tao a demak a mitoor to Kawas. Tona o ’Amis a tamdaw kiso, tona o nicidekan Nira kita a pala’Amis a finacadan a misanga’ saka, ira a mapafeli i titaanan o ’Amis ko matatodongay i faloco’ no Kawas a pitoor i cingraan. Saka, kansyaaw ita ko nika o ’Amis kita.

O pialingato to mipadangay tonini a tayal. (感謝的話)

Pakimaden ni ’Afo ’Apak kako to laloma’ nonini a cudad a sowal a ma’emin. Ta paroen ako i tinaw (kanpiwta) a pisiwasiw ko roma a sakacilalan no pisanga’ tonini a cudad. Adihay ko piala ni ’Afo to harateng no mato’asay o faloay a polo’ ko mihecaan a mama no Pangcah. O romasato, ira ko no maka a niheratengan a maparo i laloma’ nonini a cudad to pakayniay i pitoor ita to Kawas. Masasipadang kami mitilid tonini.

O sowal ni ’Afo i, “Alingato han ko mipadangay takowanan a milaheci tonini a cudad ci Akoy no Tomiyac, ci Sra Apong aci Molik no Fata’an ato ci Angah Mayaw no Malimpo ato Tafalong a tamdaw ci Marang Namoh aci Saomah Fono ato ci Mayaw ’Apok no Holin ato ci Kaniw Mayaw no Cihafayan aci Karo Angah no Sintin aci Samohwan no Pa’ongan.

Oromasato, ira ko niasipan nira a cudad no Ripon to ni Suzuki Sakotaro ato roma a Suzuki ato ci Kikoci Cilo. Ira heca ko niasipan nira tono Holam a cudad. Ira kono mako a niasipan to Material Culture of the Aboringines o Taiwan. O pialaan niyam konini to romaroma a niparoan niyam itini a sassing to nano pihai no 中央研究院. Mahaen ko tayal niyam a padamaen no tapang no pilaheci tonini a misanga’.

O romasato, iraay ko mifalicay a misano Holam tonini a sowal ci Yohani singsi ato miparoay i tinaw a fafaHI NIRA CI Hana ato ci Sao. O mipadangay a misalaleko to sassing to maparoay itini i, ci Siyomi.

O mamisalof tono Holam a sowal i, ci Ye lause.

O satapangan a ’orip no ’Amis i Taywan (阿美族在台灣的起源)

Sowal sa ko Kawas, “Sanga'aw Ita ko milcaday, miringiay Titaanan a tamdaw, ta papikowanen Ita cangra to kahirahira no futing ato kahirahira no ma^feray a 'ayam ato pina'orip a ma^min ato 'a'adopen ato manafoyay a fao,” saan. Saka, palcaden no Kawas to tireng Ningra ko tamdaw a misanga'. Sanga'en Ningra ko fa'inayan ato fafahiyan.

Sowal sa ko Kawas a palmed i cangraan, “Kahofoc kamo to 'alomanay a fa'inayan ato fafahiyan a wawa, ta malnak a mildef i polong no hkal ko tloc namo a mikowan to sra. Papikowanen Ako kamo to kahirahira no futing ato kahirahira no 'ayam ato polong no ma'oripay a fao.

Cudad: Satapangan 1:26-28 (經文：創世記1:26-28)

O kasedakan no ’Amis a tamdaw (阿美族的來源)

Tona away ko tilid no ’Amis saka, away ko mitiliday a mina’ang to pakayniay i rayray no ’orip no ’Amis. O tata’angay a sipon no ’Amis konini. Talacowa, ’aloman ko mafana’ay a pakimad a mato’asay i kasaniyaroaro’ to pakayniay i ’orip no tato’asan no ’Amis i, masasiromaroma a ma’emin. Saka, awaay ko pinang no aniniay a tamdaw a milayap to nipakimadan nangra a sowal.

Tinako sa i,

1. O naitinitiniay aca kita o ’Amis a tamdaw a masadak sanay a sowal. Ono pakakawasay a ma’emin konini a sowal no mato’asay.

2. O nanitiniay i Holam a Pangcah kita, sanay a sowal. Ono anniay to a harateng no tamdaw konini.

3. O nani’a’adopen a masadak sanay,. Ato naikilangay, ’aolay, fokelohay a masadak sanay a sowal. O pakakawasay a sowal konini.

4. O nanikatimolay a kitakit a masakanatalay a teloc no Intonisiya a tamdaw; nama’alolay a tayni i Taywan sanay a sowal ko matatodongay a hareteng. Adihay ko so’elinay a wacay nonini a sowal.

(1) O sowal no citanengay a mikingkiway to pakayniay i kasasiromaroma no tiring no tamdaw, kasasiromaroma no finacadan, kasasiromaroma no ’orip no tamdaw. O tadamaanay a hakasi no Ripon, no Padaka ato romaroma a kitakit.

(2) O sowal no na malasofitayay a mapatayraay i Malaysiya ato i Singkapol yo malaloodho ko Ripon ato Padaka i, tangsol saan a mafana’ ko ’Amis a tamdaw to sowal no itiraay a masaPangcahay a tamdaw tona adihay ko malecaday a sowal ato adihay ko malecaday a ngangan no lalosidan ato demak no ’orip nangra. Halo tamdaw nangra a malecad i kitanan o ’Amis saan.

Itini a mahapinang ko so’elinay a wacay to nika o naitomolay kita a tamdaw. Caay ko papaso’elinen ko sowal no sakacecay, saka taso ato sakatolo.

Nikawrira, ira ko cudad to misaheciay to pakayniay i ma’alolay a malikakaay naitini i Kalolin a kasakanatal. O Mikeronisiya a finacadan ko maro’ay toya kanatal.

O mihecaan toya nika ’alol a tayni i Taywan i, ma’edeng i’ayaw no 3000 ano eca i 4000 a patek a miheca ko nika ’alol nonini a malikakaay saan.

O demak no nika ’alol noya tatosaay i, o namifotingay cangra i riyar. Nikawrira, tata’ang ko nika kerah no riyar toya romi’ad saka, tayra i riyar a ma’emin ko finawlan a mipodpd to foting i nika kerahan. Caayto ko karihic ato romaroma ko mitatoyan nangra. Tona adihay ko foting saka, o dodang (o pitotopan/fangfang to panay) ko nialaan nangra a miparo itira to foting.

Onini a tatosaay a malikakaay i, tona awaay ko mama ato ina nangra saka, caay ka fana’ tonini a demak no finawlan a miala tp foting. Paka’araw koya fafahiyan a kaka to nika pinokayto no finawlan a matomes to ko dodang to foting. Saka, tayra sato cangra a tatosa a malikaka a mifoting. Itiya i, masatato:sa to cangra a malikaka. Saka, yo irato konini a tata’angay a tapelik i, ma’alol cangra a mataroh a talasifo’ no riyar. Tona awaay ko nitatoyan nangra to sa’iwas saka, kamayen nangra ko pi’iwas. Caay ka filo nangra, nawhani tata’angto ko fali a micekeroh a mi’alol i cangraan. Saka, pawpaw sato cangra a ma’alol. Itiya i, malonen, mafaliyos ko kitakit ato riyar a ma’emin.

Pasi’amis k nika ’alol nangra. Yo tangasa to cangra i Taywan i, pakapinaay to a romi’ad itiya. Saka, tangasa to cangra i Langasan hananay a lotok. Nikawrira, manaop no nanom ko Taywan itiya. Itiya i, caayho ka tadasakaying, caayho ka tadasakapah ko tireng nangra a malikaka. Itira saho cangra i lotok a maro’. Nanoya, trep sato ko faliyos, makerah to ko riyar. Saka, malikelon cangra a tayra i masadafdafay. Itira to ko pisanga’ nangra to malokamaro’an nangra a talo’an.

Cimihecaan, cimihecaan to cangra itira. Saka, sowalen no fafahiyan a kaka ko safa to sakararamodaw nangra. Do’edo sato ko safa to sowal no kaka. Saka, raramod sato cangra. Onini ko saka o ina ko cacitodong a mikowan to demak no loma’. Onini ko saka o fa’inayan ko mamikadado i fafahiyan. O ngangan nonini a malikakaay i, ci Nakaw aci Sra. O kimad no romaroma a ’Amis i, ci Doci aci Rarakan saan.

O maan ko saka’orip nangra? (他們靠甚麼生活呢？)

Tona o foting ko saka’orip nangra iti:yahoo saka, mifoting cangra to malosaka’orip nangra. O romasato i, ma’araw nangra ko nika molengaw no panay ato hafay ato faliyasan i pela’ no dodang. Saka, cekiwen nangra a mipasadak a paloma konini. Ta pakayni tonini ko sapisakakahad no nipalomaan nangra. Saka, adihay sato ko kakaenen nangra. O roma a tayal nangra i, mi’adop cangra. O pi’adop nangra i, caay ko cilalosidananay to ’idoc ato pana’. Falasiw han nangra to kilang ko ’a’adopen a mipatay; ano eca i, ko’ko’en a mitekol to fokeloh. Adihay ko ’a’adopen itiya ho saka, mi’adop cangra to malo saka’orip nangra.

Yo misarakarakat cangra i palapalaan i, ma’araw nangra ko nikaenan no ’a’adopen a semot. Saka, mafana’ cangra to nika o mahaenay a semot ko nikarnan nangra a saan. Saka, tanamen nangra a komaen. Ano manga’ay a kaenen i, o mamakaen no tamdaw konini saan cangra. Ano caay ko kakaenen konini, ano saan cangra i, sawaden nangra a komaen.

Tinako sa, ano ma’araw nangra ko naikoran no ’a’adopen a komaen to konga i, tanamen nangra konini. Nga’ayay. Saka, palomaen nangra konini. Yo mato’asto konini a nipalomaan nangra i, kaenen nangra. Ta tanamen nangra a mitodoh to namal. Yo komaen cangra i, mafana’ to cangra to “O nga’ayay a kakaenen konini.” saan cangra. Saka, sakakaheden nangra a misaadihay a mipaloma. Onini koya konga hananay ato tali hananay.

O namal nangra to sapitodoh i, o felalac ato mapoheday a ma’icangay a samoro hananay a kilang ko sakaira no namal. Patateki’en konini a felalac ta masadak ko namal a matefo i pohed. Ta malikat. Mahaenay.

O namitanaman nangra a mitemtem a komaen i, ira ko mwarakay; sawaden nangra. Ira ko ka’esoay. Saka, sa’opoen nangra ko matiniay a mipaloma. Caay ka sahet cangra ao titi ato fotng ko nikaenan nangra. Yo mafana’ cangra to nika adihay ko mamakaen a talod saka, onini haca ko roma a kakaenen nangra. Onini haca ko roma a kakaenen nangra a ma’orip. Saka, marayray konini a tahanini. Saka, onini ko sakaadihay ko makaenay no ’Amis a masamaamaanay a talod.

O sakacicilah nangra i, o nialaan nangra i ma’icangay a ’ongco’ongcoyan to nano kinatapesi’ no tapelok. Ma’icang no cidal konini saka, onini ko cilah nangra.

O sakapitangtang nangra i, o podac no ti’aw hananay a kilang. Karkaren nangra ko sra a mipateli toya fadic no ti’aw. Paroen ko nanom ta masokedef koya podac no ti’aw. Ta todohen ko ‘adicaw a fokeloh a miparo i namal, ta marokerok koya nanom. Ta miparo to dating ano eca o titi ato foting, ta matangtang. Ano awaayto ko fa’edet noya fokeloh i, alaen a pasadak. Pakotayen to fa’elohay a fa’edetay a fokeloh. Maedeng kina tolo a mihaen i, maecak to.

O romasato, itni i pisarakarakat nangra a mifoting, mi’adop i, matama nangra ko makapahay a dihif. Itira cangra a pacarcar a maro’ a mipaloma’ toya dihif. Ano matamato nangra ko matinraay a makapahay a dihif i, itira cangra a malinah a maro’. Liyasen nangra koya talo’an nangra.

Yo matama to nangra ko kakahaday a palapalaan i, itira to angra a misakakahad to omah a matayal.

Nanoya, mikilim cangra to nga’ayay a pipatirengan to loma’ a sra. Ta patirengen nangra ko talo’an. Nikawrira, caayho pisatata’ang cangra a misanga’; pasamo ho.

Yo ’aloman to ko wawa nangra i, pararamoramoden nangra ko wawa nangra. Ta mangalay ko wawa nangra a micidek a ciloma’. Saka, padangen nangra ko wawa a misanga’ to malo loma’ nangra. I sa’ayaw i, itira saho cangra i fiyaw no mama ato ina a mipaloma’. Yo ciwawa koya wawa i, orirato ko tayraay i raayay a sra nangra a paloma’. Ta itira ko aro’ nangra. ’Aloman ’aloman sato saka, misakilikilim cangra to caayho ka tama nangra a palapalaan. Talatimol ko roma. Talaka’amis ko roma. Pakayni i rakat nangra a mi’adop k sakapakatama cangra to kakahaday a palapalaan. Ta paitemek sato cangra a mikilim to nga’ayay a kamaro’an a patireng to loma’ itira.

Cimihecaan cimihecaan i, masaniyaro’ koya kamaro’an nangra. Sa’aloman sato ko tamdaw. Onini ko satapangan no kaciniyaro’ no ’Amis. O ngangan no kasaniyaro’ no ’Amis itiya ho, o nipanganganan no mi’adopay koni.

Tona malalok ko ’Amis a matayal saka, maherek ko tayal tono omah i, mifoing i ’alo ato i riyar. Maherek a mifoting i, malingad to a mi’adop. Pasacowacowa to ko rakat nangra a mi’adop. Saka, matama nangra ko makapahay masadafdafay a pala i, misatalo’an cangra tira a mi’id’id to tama’, ta pacena’ cangra a misaomah i taliyok no talo’an nangra a mipalom to kaolahan a kakaenen. Kalanipi’adop han nangra ko pikilim to nga’ayay a kalipalaan, adihay to ko tama’ nangra ato matatodongto ko romi’ad to pinokayan i, minokay to cangra i loma’.

Malalitemoh cangra ato widang, saka, itira to cangra a malalicalicay. Onini ko saka masasikafana’ to cangra ato masasiholol to cangra, onini ko sakanga’ay to nangra a pararamod to wawa nangra. Malo sapaomah to i wawa koya misaomahan nira a mi’adop, itira to ko wawa a ciloma’. Mata’elif ko pinapina a miheca i, masaniyaro’ to koya kamaro’an no wawa.

Mahaen saka lenak sato ko kamaro’ no ’Amis itini i pasawali no Taywan a masaniyaro’. O romasato, ira heca ko tahiraay i pasa’etip a mifoting ano eca i, mi’adop ko rakat nangra, saka, ira ko niyaro’ no ’Amis itira saan.

O sapatoor a sowal (補述)

I 1800 a mihecaan i, ira ko pakataminaay nani cecay ko Kalolin a Yapo hananay a kanatal a tayni i Taywan a tahacenger i wali. Ta paka’araw cangra to ’orip no Pangcah. “Aya: ko sakalecad niyam o ’Amis a tamdaw.” saan cangra a lipahak. Ma’edeng pakapito a polo’ a romi’ad cangra itini, saka malalicalicay cangra ato itiniay a ’Amis. Kona onini a tamdaw ko papasifana’ to iniyaro’ay nangra a tamdaw to matiniay a demak, ’arawhani, ranikay a madadoedo a mapatay cangra yo itiniho cangra, saka awaayto ko paparatoh to kakafit nangra ato itiniay.

O kacipinangan tonini a demak i, o lisin no Ridaw no Kalingko. To mihecahecaan ira ko pidemak nangra to lisin no tamina to sakacaaw ka pawan to nanitiraay i katimol a ma’alolay a tayni a saan. Sakapolongan to konini a lisin no Ridaw anini, ta itini a mapaheci to kina sowal.

O tayal no ’Amis a tamdaw (阿美族的事務)

“Pakamaro'en no Tapang a Kawas i Itin a palosayan koya tamdaw, pakamaomahen Ningra cingra a papisimaw toya palosayan. Palmeden no Kawas ci Nowa ato wawa ningra, sowal sa,”… Kahofoc kamo a malnak, pildef ko tloc namo i polong no hkal. O polong no pina'orip i sra ato ma^feray a 'ayam ato manafoyay i sra a fao ato kahirahira no futing i riyar i, o mamatalaw i tamowanan, kamo ko mamisimaw tonini.

Satapangan 2:15; 9:1-2 (創世記2:15; 9:1-2)

O malalokay a matayal ko ’Amis a tamdaw (勤勞的阿美族人)

Tana awaay ko tilid no ’Amis saka, awaay ko picudadan no ka’emangay. Nikawrira, pasifana’en no mama ato ina ko wawa nira to tatayalen no loma’. O ina i, pasifana’en nira ko fafahiyan a wawa to tatayalen no fafahiyan, o mama i, pasifana’en nira ko fa’inayan a wawa to tatayalen no fa’inayan. Saka, nano ka’emangan to a mafana’ a mataneng ko wawa no ’Amis a matayal, ano i riyar ko lingad i, ono saki riyar a lalosidan ko tatoyen a mifoting, ano i ’alo i, ono saki ’alo a lalosidan ko tatoyen a mifoting, ano mi’adop i, caay ka eca mikerid to Waco to malo cafay a mi’adop ta o sapi’adop a lalosidan ko tatoyen a mi’adop, ano mitalakalay to ’adopen ko demak i, ono mitalakalay a lalosidan ko tatatoyen, caay pikerid to Waco ano mitalakal. Ano matayal i loma’ i, mapolong ko paro no loma’ a maomah, o pipalomaan ato pikolasan ato pilitodan to kakaenen ato mipawali, awaay ko tatodong no pipahanhanan to tayal, yo sakato’emanan to ko romi’ad i, miala to kasoy, ci’inorong aca to kasoy a minokay, tangasa i loma’ i, ano awaay ko felac i, mitifek ho to sakalafi ato sakaranem. Adihay ko tayal no ’Amis a tamdaw.

Tona kalatayal ko ’Amis saka, caay piharateng to sapihololaw a misalama a talacowacowa, caay kafana’ ko ’Amis to sakaci’etanaw, pa’edeng saan to nitayalan nangra ko saki’orip. Caay ka fana’ to ’anof hananay. Tona adihay ko makaenay no ’Amis a masamaamaanay a talod (dateng) no palapalaan saka, saraheker sa ko nika ’orip no ’Amis.

O tayal no ’Amis i omah. (阿美族在田間的工作)

O demak no ’Amis a maomah a pamatang to omah i, mifariw to talotalodan ato kilakilangan i lotok ano eca i dafdaf, o rarar ko sakamaomah, mahaenay.

Ma’icang ko nifariwan i, ilohen a mitodoh, ta o caay ka todah no namal a kasoy i, saopoen nira, ta oya ‘osaw no namal a kasoy ko sapa’acer to sakacaaw kakeric no ’orad koya sra. Nanoya, folesak sato to hafay ano eca o panay, ta maherek a mifolesak i, rararen a kal sapilafong han toya nifolesakan a hafay ko pirarar nira.

Onini a nitodohan to talod ato kilang a ’afo ko todong no sapadamek to omah, saka, manga’ay ko lengaw ato lahad no nifolesakan. Itiya a mipaloma to faliyasan, satorisen konini a pipaloma to faliyasan. I herek no pifolesak to hafay ato panay i, hinaliso’ saan ko mato’asay to omah a minengneng to lengaw.

Ano matatodong to k romi’ad to pikolasan i, mikolasto to semot, itini i pikolas a mifinal to adihayay a masafaniyotay a hafay a nifolesakan a mipaloma i awaay ko lengaw a sra a mi’anip, saka kala nipikolas han nira ko nipifanal to malopetay a ’anip i awaayay ko lengaw a sra. Itini i kacidalan cilidong cingra to kiring (karahay) ano eca i o tofil.

Kinatosa a mikolas to a sadak to ko widawidan, mipatawataw to sapifahoy to kokaenay a ’ayam. Ma’ecak sato ko hafay i, ira ko lisin no pihafayan, oya miro’it hananay, saka tala’ayaw a mihafay i, paysin a madadi’I ko mararamoday. O demak no mihafayay i, miketos to widawidan, ano matatodong to ko nitatoyan noya tamdaw i, faloden to nira, teli han nira i nangatoan nira, ano hacowa ko tatodong no nitayalan toya romi’ad i, sa’opoen to a ma’emin koya kahacecay a nifalodan, ’orongen nira a pataloma’. Yo mipanay i, manga’ay a milafin tangasa i nika herek a mipanay. O adihayay ko panay i, mitahidang to ’alomanay a paliw papicolo’ a panokay toya panay. Saka, ira itiyaho kono hafay a ’ariri, ira ko no panay a ’ariri.

Ono panay i, caay ka lecad ato no hafay ko tayal, malecad ko pipamatang ato pifolesak. Nikawrira, misatadina, mikarkar a miala to sra to saposelen to nifolesakan a panay, paroen nira i caki ko sra.Onini a pisatadina hananay i, o piselen to nifolesakan a panay a miselen, saka, saofaofangen ko pialaan to sra to malo sapiselen to nifolesakan.

O pipanay i, caay ka lecad ko pifalod a milo’ec, saceledanen kono panay. Onini a celled i, o ngangan no pifalod konini celedean hananay a panay. Malecad ko picolo’ a panokay, nikawrira, ono panay i, itira i no panay a ’ariri a miparo.

I herek no pihafay ato pipanay i, o todong no pahanhanan to sra, saka, mipaloma to masamaamaanay a dating halo konga, o tali ato kodasing, maherek a mipaloma to kodasing i, pala’eden to cecay a laya’ a mipaloma to ’ariray, nawhani, maolah ko ’ariray a mikapot to kodasing malengaw.

Caay piliyas ko ’Amis to fokelokelohan a maomah, nawhani itini i ngala’ no fokelokelohan a manga’ay molengaw ko pinaloma.

O nipalomaan no ’Amis a kakaenen iti:ya ho i, o konga, o tali, o hafay (tosa ko kasasiroma), o panay, o falisayasan, o ’ariray, o tamorak, o kodasing, o okoy (toto’), o tefi’, o saytaw, ono dateng a tatafik, o fata’an, o kalitang, o kooky (komi’ot, kofi’ot), o roni, o fidaol, o naniwac, o rihom, o kakorot, o komoh (fadas) ato ’edid ato facidol (’apolo).

O nipalomaan nangra a losay i, o pawli, o kowa’, o karo, o mami’, o facidol, o kamaya (kafohongay), o kiyafes, o tefos, o ’iceo (safiki), o tatafas (’afinong), o talacay, o ’alopal, o sinar (kacawas), o kowawi, o katop, o latak, o fadisoso’, o linfo, o tokiso, o lopas, kingking (lingking), ato minowad.

Ira haca kono Kawas a nisanga’an to tado sanay a malo kakaenen no ’Amis. Tinako sa, o tatokem, o sama’, o fongec, o troc, ato adihayay a romaroma a dateng. Ira ko foting, o kalang, o cekiw, ato ’afar halo ’aos.

O romasato, mipaloma ko ’Amis to tamako. Maherek a mikitoc to tamako i, mipaloma to dateng, itira toya pisatamakoan, ta onini a nikitocan a tamako i, alaen a pataloma’, ta solsolen i nisanga’an to ’aol a sasolsol. Ano matatodongto ko ’icang nira i, lidongen konini a patayra i ma’emin, ta o papah to ko ’osaw. Ta sa’opoen konini a misacecay a kamel, ta faloden to ’oway a mifedfed a misafingkes, ca’iten konini i lidong, tatiih a macepa’, taiih a matarang no namal, pahayhay i fali a mi’icangay itini i lidong.

O raresresen konini a fingkes a tamako, tafaken i ’ongto ko cecay, lipoten i tipelok ko roma. O romasato, oya mimingay a papah no tamako i, o papawalien i cidal, ta ’eliken konini a milotalot, ta sa’opoen a mihemhem, maherek a mihemhem i, pawali hanto a mi’icang, ta paro hanto i pawti konini, ta ano mitamako ko mato’asay to kaci (rafor) i, alaen konini a misoem.

Ano matatodong ko piso’em i, pasadaken konini to malo salipot, oya kaci ko lalipoten, lipoten no tamdaw ko matatodongay i cingraan a lipot. O mato’asay i, tata’ang ko milipotan, o fafahiyan to matatodongay ko miheca a tamdaw i, hatiyatiya o tarodo’ ko tata’ang no nilipotan, mahaenay ko pisatamako no ’Amis.

Awaay ho ko mikowanay saka, awaay  ko tatodong no tingki no omah, saka, awaay ko sata. Itiya ho i, o malalokay a loma’ i, kakahad ko nikaomahan nangra a omah, saka, adihay ko kakaenen nangra. Nikawrira, saheto o mi’adopay, o mifotingay a tamdaw i, caay ka kakahad ko nitayalan nangra a omah, saka, caay ka adihay ko kakaenen. Saka, itini i nika tata’ang no ’ariri ato nika adihay no ’ariri ato nika cecay no ’ariri ato mimingay a ’ariri a mahapnang ko nika sasiroma no cidafongay ato awaay ko dafong a loma’, matayal ko fafahiyan a mipakaen to pina’orip. O kolong, o fafoy, o ’ayam, o Waco ato posi ko papakaenen. O lapot ko sapakaen nira to fafoy, tangtangen nira, itiya yo pakaen to fafoy i, itiya a pacamol to afih, o fasaw no hemay ano eca i o felac, ano eca i o safak ko sapakaen nira to ’ayam.

’Aloman ko kolong no ’Amis. Saka, o waa ko cacitodong to papakaen tonini.

O tayal no mi’adopay. (狩獵人的工作)

Iti:ya ho i, ano mangalay ko pangcah a mi’adop i, matapal ho cingra to nga’ayay a romi’ad, saka, mi’edaw cingra, ano manga’ay ko ca’of no ’edaw i, itiya cangra a mipatala to lalosidan to sakalingad a mi’adop. O pana’, o ’idoc, o ka’red ato fonos ko nitatoyan no mi’adopay a talalotok. Ano i ra:ay a ma’araw ko ’a’adopen ano eca i o ’ayam i, o pana’ ko sapipatay. Ano i ngata i, o ’idoc ko sapisafi toya ’a’adopen. Ano maala koya tama’ i, o fonos ko sapitokad toya tama’. Na o ko Ripon to ko mikowanay, ci kowang to ko mi’adopay.

Sepat ko tayal no mi’adopay. O saka cecay i, o midoedoay to naripa’an (nirakatan) no ’a’adopen a midoedo tayra i kadikoan nira, ono ciwacoay a pa’adop konini. Nikawrira, mafana’ ko Waco a misanek to naripa’an no ’a’adopen.

O saka tosa a pi’adop i, o pitalakal (pitilo, piteker). O ka’red ko sapitalakal.

O saka tolo a pi’adop i, o ta’eref. Ano icowa ko pitahepo tora kadikoan ano eca i, i lalan noya ’a’adopen i, ano matefing no ’a’adopen i, mata’eref cira.

O saka sepat a pi’adop i, cira’itay a pana’ a talakal. Cira’itay a pana’ a talakal. Mapara’it ko ’idoc a matiya ono mipana’ay, matefing no ’a’adopen ko tilo (teker) ra’it ta mafaterik ko masapana’ay a ’idoc, matama no ’idoc i, polin sa cira a mapatay.

O ni’adopan no ’Amis i, o mangcal, o malonem, o fafoy no lotok, o siri, o kararayan, o tomay, o oles, o lokedaw, o koyo, o fohet, o takolil (kodiwis) ato ma’eferay a lawal, o makaenay konini a ma’emin, o sakapi’adop no ’Amis i, o sakacitama’ o sakakomaenaw to titi. O ramasato, limlaen to fanges nira saka, lifangesen nira a micekef.

Pawalien nira ko nicekefan a fanges a misafalako, onini a falako i, mala sikal, mala lidong, mala riko’, mala cokap, mala kafong ato tafolod.

O tatawih no ka’emangay (孩童的裝飾品)

O kalatama’ay a mi’adopay a tamdaw i, mangalay cingra a pa’araw i tamdamdaw to karatama nira, saka, patatawihen nira ko wawa nira, tama’araw no tamdamdaw ko nika citatawih ko wawa nira, ta mafana’ ko tadaw to nika o wawa no kalatama’ay a saan. Itini i a’iloc no riko’ a pakafit to wikol no malonem, o romasato, o cecay no pipadenga to karatama’ nira i wawa nira.

O tayal no mifotingay (漁夫的工作)

Ano mangalay ko tamdaw a mifoting i, i ’ayaw no pifoting nira i, minengneng ho to ’alo, ano matama nira ko nga’ayay a pifotingan i, itiya to cingra a mihapinang to sakalingad nira. ano o mitafokoday i, ma’edeng cingra a cecay, ano micadiwayay i, cecay, ano eca i tatosa ato wawa ano eca o ramod.

Ano mi’etengay (tafa’ay) to ’alo ko demak a mifoting i, caay ka nga’ay a cecay , tatosa, ’aloman cangra a tayra i pifotingan. Ira ko milakelaway to dadaya a pifoting, lakelawen i, ira ko sapitahepo a lalosidan, maolah ko foting toya likat, o tata’angay a foting ko maalaay tonini. O roma a pifoting i, itira i masacascasay a ’alo a mipacaholak.

Lalosidan no mifotingay (魚荃捕魚法)

Ono iriyaray a pifoting i, o salil ko tatoyen a mifoting, ira kono romi’ad, ira kono dadaya a pifoting, o picekiw ko roma a demak no mifotingay, ano micekiw i, micelem a mipacing ato mikotang (mi’idoc) to foting. Ano o pifoting to kakahong a foting i, cada cada saan to cadiway, maolah konini a kakahong to likat saka, onini ko sakapicada i cingraan.

O romasato, ira ko pakadadangoyananay a pifoting i riyar. O pidakawan no pacemotay a mifoting knini, nengnengen ko cicengelay a sassing no mipacacingay ato pakadadangoyananay a pifoting.

O lalosidan no ’Amis (阿美族的傳統工法)

O loma’ (房屋)

O pisanga’ no ’Amis to loma’ i, misi’ayaw to kasadakan no cidal, o pipawalian to panay ko sakapihaen, nawhani, I’ayaw no loma’ ko potal ta caay ka ’ading ko pipawali to panay. O satapangan no pisaloma’ i, misongila’ tosra to malo pipatirengan to loma’, ropayen ho nangra ko sota’. O sapisaloa’ to loma’ no ’Amis i, o kilang, o ’aol, o penen, o folo’, pili’en ko rakes a kilang to malo hecek no loma’. Onini a rakes a kilang i, caay ka kaen no ’a’ayad, karkaren nangra ko sra a misatalolong to sakatanektek no katomireng no heek, sepat ko satoka’ no loma’, mapateli i sepatay a toka’ ko safalat a ’alinonong (’anonong) a kilang.

Ira ko sayho to mamikerid to tayal no misaloma’ay, o ’oway ko sapifakeciw to falat ato codong ta mahapinang ko kakahad no loma’, o romasato, o ’oway ko sapifalod, sapilo’ec, sapitolik, ato sapisatakar. O sapidemak tono kilang a pisaloma’ i, o cakelis, o ’apac, o sasari, o sanom (saliwliw), o paet (sato’eto), o faketaw ato sarosaros.

Ta o saki ’aol, o penen, o folo’ ato ’oway i, o fonos ko sapidemak. Ano sepat ko satoko i, ala sepat ko sariri (hecek) to pipadakawan to falat, doedo sa i, o sasafaay a tartar, ala sepat konini. Ta itini i fafa’ed no falat i, o ’aol ko cokis, ta o nitolikan t a dayna, ta ira ko sapasimal a eli’ to nikadatan, onini a sapasimal a eli’ i, o sapipatada to sakaaaw ka cicanot no eli’, ta o fadahong to a eli’, ano mifadahong i, ’atepen to folo’ ano eca i, o penen koya eli’ a milo’ec i dayna.

O moco’ no loma’ i, palalitemohen a mi’atem to eli’ to nitolikan to folo’ ato penen, sakifetol sato ko moco’, o sakapihaen tonini i, o sapi’ading to fa’edet ato si’enaw. Ta ma’ading ko safalat ato lifes a fali. O sakoran han nangra ko aikoray (fadal), o cafeng ko ’ayaway, mapasasingaran ko kawali ato kaetip a cafeng.

Ta mipatakar to, misanga’ to fawahan, ta o taringoan to ko sanga’en, o sapisanga’ to taringoan i, sahako han, ta paroen ko sra i laloma’, caay pisarawang ko ’Amis to laloma’. Itira i loma’ i, misanga’ to pina’angan to lalosidan a faycil, marareping ato loma’ ko sefi (kofaw, demi’), o popatireng to sefi i, caay ka lecad ato no loma’ ko pisatata’ang, nikawrira, matiya o loma’ ko laleko a misanga’, i laloma’ no sefi i, ira ko cadada, o patelian to lalosidan.

Ira a masanga’ i laloma’ no sefi ko ’amanaw i fafa’ed no parod. O pipatelian to ’oway konini ato romaroma sakatayal a ’oway. O romasato, o piroheman to pawli ato piparoan to katol no kolong a mina’ang, ta minokay ko kaemangay naicowacowa i, maharateng nira ko nika ira ko pawli a mana’ang i ’amanaw i, kalic sa cingra a miala a matadek a komaen. Ta mapa’acefel cingra i, maco’af, ta ma’epod to cingra.

O pisanga’ to parod i, sahakoen k laleko to masasapaday a kilang ano eca i o folo’, o ’aol, ta paroen k sra i laloma’ noya masahakoay, ta mitifek a misa’atekak, pananomen to miming koya sota’ a misakoeteng, atekak to miming konini i, ofang han ko fafa’ed to pipaaro’an to dangah ato sioy ato mimingay a nafi, ta miofang to pilikatan to kasoy i fari’ingan. Maherek to i, o fafalahen koya masaspaday a kilang ano eca i o folo’, o ’aol, ano xaay ho ka tada ’atekak i, o kakiskisen a maemin ko fati’ian ato fafa’ed a mihadimel to liyok a maemin, ta makapah to.

Awaay ko ca’edong no ’Amis itiya ho saka, yo misaloma’ i, caay pisatakaraw to loma a misanga’ patireng, nawhani, mapatodong ko sapi’ading to fali ato sakadihekoaw no loma’ ta caay ka si’enaw i kasi’enawan, saka, sapo’eneren ko pisang’ patireng to loma’ to sakadiheko. O tata’angay a kasoy k sapakasoy to taringoan nano kalafian tahadafak, caay ka cioray ko tamdaw, awaay ko sasingaran to picomodan no fali.

Awaay ko pa’acefelan, limela ko ’Amis to ’acefel ko mi’olaway to kilang ato ’aol ato daina ta caay ka kaen no ’a’ayad ato sakacaaw picomod no likes ato sapi’ikes to i laloma’ay a maamaan, matating i fafa’ed no taringoan ko pi’id’idan to titi.

Paloma ko ’Amis to eli’ i narikoran no pihafay, songila’en nira a maomah, ta caay ka cicamol to talod, tolo ano eca sapat a folad ta mieri’, taring han no ’Amis konini itira i pieli’an a omah.

Ma’edeng cecay a miheca kinacecay a misafa’eloh a mipatisod to fadahong k ’Amis i ’ayaw no kasi’enawan.

O ’ariri (穀倉)

O folo’ ko sapisanga’ to ’ariri, awaay ko tatodong no hecek, o pisanga’ to ’ariri i, o tirkod (ta’enngan), onini a ta’enengan i, enem a fokloh ano eca i o kilang, telien i fafa’ed noya ta’enengan ko ’aol, patelien ko nitlikan to malo takar no ’ariri i fafa’ed noya ’aol. Ta padakaw hanto i fafa’ed nonini a nisatakaran ko masahakoay a misacafengan to eli’ ato nitolikan to mimingay a folo’, ta pafadahong han to eli’.

Onini a fadahong no ’ariri i, caay ka lecad ato pifadahong tono loma’ ato sefi. ’Atepen ho itini i kala’eno ko eli’ a mipatatodong to kakagad noya ’ariri, ta maherek a misanga’ toya fadahong i, kakoy han to mitahepo konini a ’ariri. O tadimocok i, pademek han to eli’ to sakacaaw ka lesa’ no panay.

O pafolilan i, o pacokef (pacokep) han i papotal no moco’ no sefi ano eca i no loma’, o patelian to masamaamaanay a lalosidan ato paliding.

O riko’ (服飾)

Itiya ho i, awaay ho ko riko’ ’Amis. Mi’adop ko ’Amis to makapahay ko fanoh a ’a’adopen to malo sasariko’en, tinako sa, o faloko no tomay, no lokedaw, no oles, no koyo, no lotong ato takolil. O roma i, o fadic no rorang hananay a kilang ko ca’edong nangra, cengelen nangra to remes no ’a’adopen.

Yo mafana’ to ko ’Amis a mipaloma to keliw i, mipaloma cangra, matatodong to ko lengaw no nipalomaan i alaen to, tofacen a miala ko fadic niya keliw, ta sengeren i nanom koya nitofacan a fadic a keliw, nanoya, ano misikeliw i, o caay ka citalem a po’ot ano eca i miala to ’aol, pela’en masapo’ot malosapikelac to pisikeliw.

Maherek a misikeliw i, haihaien a mipawali, ma’icang to konini a keliw, kadaten a misahacecacecay masakeliw, poloden, ta patatodong han ko pipolod to kahacecay a sasanga’en to riko’ ano eca talip, paherek sato ko pinoka, ta tenooyen to konini.

Ono mowa i, malecad ko pitofac ato pisikeliw. Nikawrira, kakaya’ kono mowa saka, ’atimen i nipela’an a ’aol ko cecay ka citalem a po’ot, ta itiya a misikeliw. O sasatowasoen kono mowa a keliw, ono keliw a ninokaan i, sasnga’en to riko’ ato talip. Ira ko caay picengel to koleto, ira ko micengelay to koleto a misakahengangan. Onini a tayal i, o korid (korah, ’atrac) ato ’alofo to piparoan to titi no ni’adopan.

Korah, korid (麻織外衣)

Caay pita’is, caay pikawit ko ’Amis itiya ho. Yo ira to ko holam i, itiya to ira ko rinom ta mafana’ a mita’is. Yo ira to ko Ripon i, mafana’ to ko fafahiyan a mikawit. Ano iraira ko pi’acaan to riko’ i, cango’ot ko ’Amis, o romasato, ano mitenoonooy ko fafahiyan i, cango’ot ko ’Amis to ca’edong. O pawti ko roma a riko’, momok han nira ko pawti a kala oray.

O sakatayal a riko i, o edong.

Roma i, tata’ang ko si’enaw, matefad ko so’eda i, oyanan a nitenooyan ko ca’edong. O matiniay a korah i, awaay ko caca’edongen, awaay haca ko ilaloma’ay a riko’, hadidi saan ko ’Amis to nika matini no ’orip. Mimingay ho itira i ’alo, halingigoy i ’alo to kalo romi’ad. Nikawrira, awaay ko safon, ano talacowacowa ko tamdaw, ano mita’elif to ’alo i, micafer mingingoy aca cangra, i kafafaw ko fa’inayan, i rarem ko fafahiyan a mingingoy. Awaay ho ko misafa’edetay to nanom to ngangingoyen.

I laloodan i, caay piliyas ko ’Amis to cidal a matayal, wata: ko nika ki’emel to fa’edet ato si’enaw. O pakohkoh saan to fa’edet no cidal ato si’enaw, caay piliyas ko ’Amis to nano limela nira to romi’ad, ira ko radiw no ’Amis to nian.

O romasato, ira ko nisanga’an no ’Amis to ’oway a malo kafong a tamohong.

O pisakoreng (陶用的製作)

O cecay a tayal no fafahiyan i, o pisakoreng. Pili’en nangra ko fangcalay a dita’ to citafokay to mamang, ko’etengay a sra konini. Misasota’ cangra a mifasfas t nanom, ta tifeken a matiya o pisatoron a misako’eteng, ano matatodong koya dita’, ano awaay to ko si’elac nonini i, o kamay k sapilaleko, citepi to sapisalaleko, o nialaan i lakelal to masatepiay a madihemihay, kohenacay a fokeloh ko tatoyen a misalaleko. O piparoan tora sasanga’en i, o dangah ano eca i o para’ no sioy, o nanom ko sapisamadihemih to nisanga’an a koreng ano eca i o ’atomo.

Ano maherek to a misanga’ i, ilidongan miteli to sepat lima a romi’ad, ta todohen i lawac no ’alo. O sakasaan i, o pitadek to ma’alolay a kasoy i ’alo. Telien ko nisanga’an a tatodohen i sifo’ no lalikaten a kasoy, ta salisinen no cikawasay, paysin a madadi’I ko misanga’ay tonini ato ramod nira. nawhani, matalaw a malenga ko nisanga’an.

O romasato, yo mitodoh t koreng i, halo sasa’apolen a fokeloh a mitodoh to malo ’apol no mi’icepay, onini a nitodohan a sasa’apolen a fokeloh i, teli han i nanom, felay sato konini, orira koya ’apol hananay.

O pisanga’ to maamaan a patelian ato sakatayal. (藤編置物器)

Adihay ko no ’oway a nisanga’an a lalosidan no ’Amis. O fakar, o satapes, o fasolan, o dofata (kacinaw), o faroro, o tapila’, o pilonican to toron, o sikal, o pisa’esa’an to felac (fitay), o kopid, o roto, o talo’eodan a sapikangkang ato no paliding. O fa’inayan ko misanga’ay tonini a maamaan a lalosidan halo romaroma a sasanga’en. Caay ko no fafahiyan a tayal konini.

O kakalimelaan no ’Amis ko ’oway saka, patodong saan a talalotok a mi’oway. Midoedo ko tala’ayaway ho a masakapahay a fa’inayan a wawa i mato’asay a mi’oway. Sapaliding han ko ’oway a misalimo’od a milo’ec ko pikakawa a minokay. Tangasa i loma’ i, tedalen ko raan a ma’emin a mifiyac a pateli. Ta cila to a dafak a micadcad, yo mangata’ ho ko ’oway a micadcad a misi’oway.

Tala’ayaw a misaloma’ i, mipalosimet a mamararid a mi’oway a misoped, ano ma’edeng to ko nisa’opoan i, itiya a manga’ay a misaloma’. O papili’en ko ’oway to sakatayal a misaloma’ ato fangcalay a ’oway i, o sapifalod, sapisanga’ to lalosidan. Yo ka’emang ho ko wawa i, pasifana’en no mato’asay ko fa’inayan a wawa to samaanen ko tayal a misanga’ to no ’oway a lalosidan.

O nisanga’an to tekes a lalosidan i, o cayna, o caki, o kanas, o fakar, o polol, o pirofoan to ciwciw, o rakar, o saong, o sapitahepo to taheka, o ’anengang, o faycil, o sa’edef no loma’, o karihic ato romaroma.

O nisanga’an to tingting a lalosidan i, o kiring, o saasik.

O paherekan no piwikwik i, o fadihir (nga’enga), mahaenay.

No lengac a sasanga’en i, o sikal ato tisaki ato tangolan (pariko’an). Malecad to no ’oway ko pisanga’.

No kilang a nisanga’an a maamaan i, o dodang, o selic, o tifekan, o ’asolo, o paliding, o pa’etang (fangfang), o tailangan (piliyonan) to panay, o mahod, o tipid, o kaliling, o talo’odan ato sapi’edaw a cihak. O dodang i, o piparparan to panay, o selic hananay i, o saki lotok a sapicolo’ to maamaan. O pa’etang hananay i, o pipacpacan to panay yo mipanay. O mahod i, o pisahakhakan. O tipid i, o patelian to cikohaway a dating. O cihak i, o sapi’edaw, o nisanga’an to datay ano eca i o cihak a kilang.

O pitoor to kawas no tato’asan. (阿美族的原始宗教)

“O sakasaan ako i, yo romakat kako i lalan a minengneng to pita'ongan namo a ma^min i, ma'araw ako ko ccay a pipacakatan. Ira a matilid ko saki kafokilan a kawas konini sanay. Orasaka, pasifana'en ako kamo imatini tora kafokilan namo a nita'ongan a kawas. O misanga'ay a Kawas Cingra tonini a hkal ato polong no ilaloma'ay nonini a maamaan. O Tapang no kakarayan ato sra Cingra. Orasaka, caay ka maro' Cingra i nisanga'an no tamdaw a pita'ongan.”

Demak 17:23-24

O demak no sapalengaw (afedo’ay) (頭目)

Yo eca ho ka fana’ ko tamdamdaw to sakatayal a maomah itiya ho i, patedo saan a matayal a maomah. Nikawrira, caay ka ciheci ko nipalomaan, nikawrira, caay ka fana’ cangra to so’elinay a pipalomaan a romi’ad, saka, awaay ko ’epoc no nipalomaan nangra a maamaan a kakaenen. O nano sini’ada no Malataw saka, mapafaloco’ nira ko cecay a tamdaw o ma’imeray ko faloco’ a tamdaw. Saka, pafaloco’en no Malataw cingra a palikakawa to finawlan a pasifana’ to polong no tayal no maomahay.

O sa’ayaway a nitoro’an nira to mamatayal tonini i, o sapalengaw hananay no ’Amis. Mapasifana’ no Malataw cingra to matatodongay a romi’ad to pifolesakan to pipalomaan to kakaenen, saka, cingra to ko palimo’otay to finawlan a misatapang a mipalowad to so’elinay a pipalomaan to kakaenen. Midoedo ko finawlan to sowal nira, saka maraod to ko pilitodan to kakaenen i, saadihay sato ko kinaira no omah no finawlan, salipahak sato ko finawlan to pipasifana’ nira to tayal i finawlan, saka, o lalengawan to no finawlan ko nika matini no demak.

O roma sato a ngangan nira i, o afedo’ay. Nawhani, o pasadakay to tafedo’ (cengo’) ko nano sowal ninra. Saka, yo maraod to ko kaliomahan a romi’ad i, palimo’oten to no afedo’ay ko finawlan. itiya i, tahidangen ho nira ko cikawasay a misalisin to sakanga’ayaw no tayal no finawlan a mipaloma to kakaenen. Maherek ko demak no cikawasay i, manga’ay to ko finawlan a malingad.

Tahada’oc ko nika laafedo’ay nira. Yo mapatay cingra i, ceroren no wawa nira ano eca i o kalas no niyaro’ ko mipili’ay to mamicero. O kacitoper (kacikafong) to tamohong no afedo’ay i, mahaenay.

O mitooran no ’Amis a Kawas. (阿美族崇拜的神明)

Caay ka matiya o roma a finacadan ko ’Amis a misanga’ to samiyay to malo tata’ongen a kawas. O roma sato, caay pisanga’ to malo pita’ongan to kawas a loma’. Ano talacowacowa to i, manga’ay a mitahidang to kawas a mipakaen ato pilongoc to sapipakalemed no kawas a mifetik. Saka, o todong to no pitolon i kaas a pifetik hananay.

Malo pinangan to no ’Amis a tahanini ko nian a pifetik. Tala’ayaw a komaen to ’epah i, caay ka eca mifetik to kawas no ’Amis. O roma i, mifoting ato mi’adop i, i ’ayaw no pitaheka i, mifetik aca ko mato’asay no ’Ais i kawas.

Ano caacaay ka ’araw i, paso’elin saan ko ’Amis to nika ira k kawas i tatihi ako saan. Saka, ano icowacowa to i, pasayra i kakarayan a mifetik to caayay ka ’araw a kawas. Onini a kawas no ’Amis i, o nga’ayay a kawas, saka, caay ka olah to tatiihay ko demak a tamdaw. Saka, ano mapatay ko matiniay o tatiihay ko demak a tamdaw i, caay alaen nira a patayra i kaitiraan nira a fangcalay a pala. Nikawrira, o fangcalay ko demak, o karasini’adaay to tamdaw, o damsayay ko faloco’ a tamdaw ato citafaday a tamdaw i, o tatayra i Malataw, saka ci Malataw ko ngangan nonini a kawas no Amis.

Ira ko kawas no kahacecacecay no kalomaamaan. Tinako sa, ira ko kawas no lotok ci Tefi’ lotok. Ono namal a kawas i, ci Matadidil. Ono fali a kawas i, ci Toi’iraw. Ono nanom a kawas i, ci Laladay. Ono kilang a kawas i, ci ’Edo Karaw. Ono ’oway a kawas i, ci Tomirmir. Ono ’aol a kawas i, ci Harawhaw. Ono ’orad a kawas i, ci Makosem. Adihay ko romaroma, ono nira sa a faloco’ ko sapidemak nira a pa’orad ato pidemak to masamaamaanay a demak, onini a kaas koya tatahidangen no cikawasay a tamdaw.

Ira ko tatiihay a kawas, o mari’angay, mipaadadaay a kawas. O kaliyan ato ’Arikaya ato Tofotofo ato ’Alim’imay ato Lalomililang ato Cikiciki a kawas, ira ho ko romaroma a adihayay a tatiihay a kawas, ’aloman ko tatiihay a kawas nikawrira, caay ka papina ko nga’ayay a kawas, ci Malataw aci Dongi a tatosa k so’elinay a midipotay a kawas, saan ko paso’elin to kawas.

O cikawasay. (巫師)

O cikawasay hananay i, malecad to ising no aniniay ko tatodongno piharateng no ’Amis. Nawhini, o mamiadah to adadaay ko demak no cikawasay, saka, ano ira ko adadaay a tamdaw i, tangsol tangsol saan a mi’araw (mitahidang) to cikawasay a papisadah.

Nikawrira, onini a cikawasay i, caay ka o nani longocan nira ko sakacikawas nira, o kawas ko to’to sanay a miraod i tamdaw a pa’araw, papitodongen nira ko tamdaw a papisakero to kero nira a misatakotakod a romadiw, ano cima ko pakatodongay a tamdaw to kero ato radiw nira i, o raan a tamdaw ko kaolahan nira a pasifana’ to sapitahidang noya tamdaw i cingraan a masakero. Itini i pisakero nangra a pasifana’ ko kawas toya tamdaw tono kawas a sowal, tona ira a misaraoraod kona kawas toya kaolahan nira a tamdaw saka, samatiya sato o malawidangay cangra a manganga’ay.

Yo ira sato k adadaay a tamdaw i paro no loma’ nira i, tahidangen nira koya kawas a milongoc to sapiadahaw nira, saka tangsol saan a ira koya kawas a miraod i cingraan ta masakero cangra a romadiw, ta todongen kako a misair to adadaay han noya kawas. saka, doedo han nira ko demak noya kawas i, maadah koya adadaay, saka, salipahak sato koya tamdaw, haloya kawas a lipahak toya tamdaw. saka, itiya a mapatorod no kawas k tamdaw to sapiadah to adadaay a ’icel, nanoya, cingra sato ko ’arawen no finawlan a papiadah to adadaay, cingra ko sa’ayaway a cikawasay no Pangcah. Mahaen k lalengawan no sakaira no cikawasay no ’Amis.

Oya kawas i, o ’afang noya cikawasay, saka, ano awaay k ’afang no cikawasay i, awaay ko ’epoc no cikawasay a miadah to adadaay, nikawrira, caay ka lecad ko demak no ’afang, saka masasiroma k odemak no cikawasay a miadah to adadaay.

Ira k panapina a kasasiroma no demak no cikawasay a miadah to adadaay, malecad ato demak no ising konini, nawhani, adihay ko kasasiromaroma no adada, saka, mahaen ito ko nika adihay no kasasiromaroma no demak no cikawasay.

Ano ira ko adadaay no loma’ i, tayra i cikawasay a mi’araw, ta o cikawasay a tamdaw ko misifedihay, onini a pisifedih i, o pikilim to tatapangan no adada ato samaanen ta maadah sanay, ano mahapinang to ko nipisifedih noya cikawasay i, o cikawasay k pahapinangay to nika sasamaanen ko demak.

Saka cecay, sadadoyan. Onini a sadadoyan hananay i, o cifa’edetay a adada, o ci’edoyay a adada konini, tatolo, sasepat ko cikawasay a midemak to ci’edoyay a adada.

Saka tosa i, pasakawihan. Mapolong koya cikawasay a misaliway ta midemak tonini.

Saka tolo i, mipangangan. O adada no fa’elohay a mihofocan a wawa, o sapifalicaw a pangangan toya adadaay a wawa.

Saka sepat i, pakirikiri. Onini i, o saki malacaanay ko adada a tamdaw, mikapot koya adadaay i cikawasay i polong no demak nangra, sairen no cikawasay cingra.

Saka lima i, mi’etayay. O todong no pipaino’ no cikawasay ko demak tonini a misair a mifahfah to latiih no ciadadaay a tamdaw.

Saka enem i, talakilang. O cecay no pipakalemed to picomod to fa’elohay a loma’.

Saka pito i, pasa’orongan.

Saka falo i, mifodo’. O mitapalay to mapatayay.

Saka siwa i, pamalataw. Adihay ko demak nonini a pipamalataw hananay. O cecay i, napakapatayay to tamdaw, ano o citafaday a tamdaw ato namilooday a tamdaw i, sairen no cikawasay cangra. O roma sato, ano patireng to fa’elohay a kakomodan no niyaro’ i, pamalataw to sakafana’aw nira a papelo ato mafana’ a mikowan to niyaro’.

Saka mo’etep i, o pa’aw’aw. Onini a pipa’aw’aw hananay i, o todong no pitahidang to ’adingo no mipalafangay a wawa ato talaomahay a wawa.

Saka cecay ko safaw i, pahemay. Onini a pipahemay hananay i, o pina’ang to kinaira no omah, tala’ayaw a mina’ang i, ira ko demak no cikawasay, o todong no pisair no cikawasay to takenawan a mipakalemed to sakacikakaenen no loma’.

Saka tosa ko safaw i, pasimanta’. Onini i, ano tatiih ko nintiih i, papisair to cikawasay ta mapalasawad koya tatiihay a nintiih.

Saka tolo ko safaw i, misaodo’. Onini i, o pipasadak to faniw.

Saka sepat ko safaw i, milengaw. Ano masiday ko maan a kakalimelaan a lalosidan, ano matakaw ko ’ekim ato tda’ekim i, papikilim han ko cikawasay to masidayay a maamaan, ta ma’araw noya cikawasay ko cima ko mitakaway, ta ira icowa konini a lalosidan saan.

Saka loma ko safaw i, mifaliheloh. Onini i, mifahfah to latiih no loma’. Tinako sa i, ci’ilo koya loma’, mipadoka’ to cimacimaanan i, saheto o tatiihay a demak ko iraay noya loma’, ta tahidangen ko cikawasay a papifahfah to latiih no loma’.

Saka enem ko safaw i, niwatid. Ano ira ko mapatayay i, rarom sa ko faloco’ no loma’, caay ka hinom ko faloco’ tona cimapatayay ko loma’, ta tahidangen ko cikawasay a papifahfah to rarom no paro no loma’.

Saka pito ko safaw i, sakap. Onini a sakap hananay i, o halafinay a doka’ ato congras, tahidangen ko cikawasay a papicepcep toya doka’ ano eca i o congras ta mapasadak noya cikawasay koya mitengeday i wa’ay.

Saka falo ko safaw i, pakawas. Onini a pakawas hananay i, halafinay a adada, malawaco ko tireng to nika adada, ta papisairen ko cikawasay. Pakawas han konini a demak.

Saka siwa ko safaw i, mifahfah. Mapolong ko finawlan a masadak a midemak tonini a papifahfah to tatiihay a kawas hananay. Onini i, o kaliyah o caracaraw, o tofotofo ato romaroma, saka, misoni a ma’emin ko kalo loma’ to dodang ato takingkingan, ta matalaw to soni koya tatiihay a kawas.

Saka tosa polo’ i, mitapohay. Onini i, mifahfah to onih (fao) no pinaloa itini i omaomahan, sairen no cikawasay ta mapalasawad ko mikari’angay to pinaloa no omah.

Saka tosa polo’ ira ko cecay i, pasa’orongan. Onini i, awaay to angil tona halain ko adada, o papatikoen cingra a aki’emel to tireng to sakatanektek no tireng.

Saka tosa polo’ ira ko tosa i, pasawa’eran. O nika eca ka ’imer i pihafayan saka, malifawa ko tiyad, saka mopohpoh tonini a adada nira.

O kawas no cikawasay, oya ’afang nangra i, ci Afowakay, ci Cingacingaw ato romaroma. O tatatoyen no cikawasay a misair to adadaay i, o papah no ’adiyam ato papah no looh, o siwalaan ko piparoan to ’epah to sapitoripes.

Paysin (禁忌)

O fa’elohay a maponengay a tamdaw i, tatiih a masadak nai loma’ a talaomah, paysin, nawhani, ano masadak cingra i, ma’orad, maciyong saan. o ciyong i, ira ko sakamaan no tatiih no romi’ad saan. ano namacidalay ho ko romi’ad, tona talaomah cingra saka, ma’orad to. Ano kafana’an no tamdamdaw ko nika talaomah nira i, o mmamatefoc nangra cingra. O ceay no pisatatiih nira to finawlan ko demak nira.

O roma sato, i ’ayaw no nika lingad no tamdaw i, ano ira ko ma’esingay a tamdaw i, o sakacidoka’ noya malingaday, tinako sa, o nano si’enaw no ka’emangay to nika ki’etec no romi’ad ato nika caay ka ’edeng ko riko’ nira saka, ma’esing cingra, itiya i malitodong ko kalingadan no mato’asay i, sopa’en no mato’asay cingra a mikaketer.

O roma i, itini i kasaopo no mato’asay i loma’ no nia, ano ira ko ma’esosay (ma’etotay), ano matengil no mato’asay i, tefocen no mato’asay cingra. “O pisamsam to mato’asay konini.” saan. saka, papi’acaen nira koya tadaw to ’epah.

O roma i, yo malingad to kiso, ano ira ko soni no cirot, ano misi’ayaw tisowanan koya ’ayam a masoni i kawanan iso i, o sakanga’ay no rakat no miso saan. nikawrira, ano misiikor i tisowanan a masoni koya cirot i, ira ko maan a sakalatiih no miso saan, ano satiwatiwal saan a ma’efer a talakawanan, talakawili, ano tata’ang ko soni noya ’ayam i, o caci’ilo kiso saan. mahaenay kono kapaysinan a demak.

O roma sato, ano ma’awas no mapoyapoyay a fafahiyan ko lalosidan to sapifoting ano eca o sapi’adop i, “Masiyac to.” (Maacek ko kawas no pafotingay ato patama’ay to ma’awasay no cipoyapoyay a fafahiyan a lalosidan.) O demak no niyaro’ no ’Amis, o mahaenay ko masiyacay (mahinacay) saan.

O redek ato lati’ (魔力和犯沖)

O redek hananay i, I redek no cikawasay, o redek no citafaday ato redek no karatama’ay. Ano matefing no nima ko lalosidan no cisaredekay a tamdaw i, o amaredek koya tamdaw a malahol ko kananel no wadis. Itiya i, papipohpohen ko cisaredekay a tamdaw ta maadah. Ano caay ka songila’ noya cisaredekay a tamdaw ko pina’ang to lalosidan nira i, o mamatefing no micomoday a ta,daw konini ta maredek, saka o sasongila’en no cisaredekay a tamdaw ko pina’ang to lalosidan nira i kalico’co’ no loma’ ko nga’ay.

O demak a miadah to maredekay a tamdaw i, o papah no karo’ (wirok, kamoraw), tatoyen noya pakaredekay ko papah no karo’ ta sopa’en no maredekay a tamdaw koya papah a pa’ekek i maparedekay cingraan, itiya sairen no cisaredekay koya adadaay, ta maadah to cingra. Ano caay ka tangsol ko pisair nira i, o mamalifawa ko ngoyos nira, ano tefingen ho ko wadis nira i, o mamapeco’ (litod).

O lati’ hananay i, o cecay no saredek noya loma’ a miri’ang to roma a tamdaw. nikawrira, kahemaw ko lati’ hananay, ano micomod i loma’ no cilati’ay ko wawa no fiyafiyaw i, ano tayra i tangolan (parikoriko’an) ko wawa a misalama i, o mamalati’ koya wawa. O mamasakookool ko fanges no tireng nira a ma’emin.

O sapiadah to nia lati’ i, o makamiday a riko’ noya loma’, tatoyen ko matiraay a riko noya loma’ a midohdoh i namal ta sairen noya ciloma’ay ko malati’ay a wawa, ta tangsol sa a maadah.

Caay ka fana’en ko sakaira no lati’. O atakahay ho a wawa ko mamalati’, ano mananam to konini a wawa a micomod toya loma’ i, caay to ko mamalati’ cingra.

O tima (巫術)

O tima hananay i, o tayal no karam a miri’ang to tamdaw a matima. O nitatoyan nira a karam i, o midipotay toya loa’ no cisatimaay. I cecay a niyaro’ i, ma’edeng cecay tosa a loma’ ko iraay, o cilisinay a loma’ ko iraay ko matiniay. Mapateli nira ko karam nira i loma’ nira, latek, telien nira i sefi (kofaw, demi’), i pakolongan nira, i ’ariri nira, i omah nira, i pinaloma nira to sakacaaw pitakaw no mitakaway.

Ano mangalay ko ima a miala to maamaan nira i, kari’angen no karam nira a mitima kora tamdaw. saka, tireng sa cingra itira, ano caay ka kalamkam a tayra ko cikaramay a tamdaw i, nahol sa itira koya matimaay a tamdaw, matiya o fafahi ni Loto a mala cilah a hecek ko nika tommireng nira. Ano ma’araw no cisatimaay a tamdaw ko matimaay a tamdaw i, o tatangsol cingra misair toya matimaay, ono cilisinay ko ’icel nira a misair.

O roma sato, ira ko sapa’enep a demak no cikaramay. Maparo nira i ’icep ko sapi’enep, ta pafelien nira ko kaolahan nira a tamdaw. tinako sa, ano maolah koya cikaramay a tamdaw to sakaolahaw no cecay a fafahiyan i cingraan i, pa’icepen to cisa’enepay a ’icep, ta ’icepen noya kaolahan nira a fafahiyan ko nipasa’enepan a ’icep i, saciolah sa koya fafahiyan i cingraan a mitoor. Ira ko matiniay a demak no cikaramay.

O roma a demak no pitima i, ano ira ko ka’osian no cisatimaay a tamdaw i cimaanan i, fetir han nira toya karam ko ka’osian nira a tamdaw, tangsol sa a matima koya tamdaw. ano matima ko tamdaw i, matiya o masingkiay cingra a mapaaw.

O demak no mi’edaway (占卜)

’Aloman ko mafana’ay a mi’edaw. O cikawasay, o mi’adopay, o cilisinay a tamdaw ato tomok no niyaro’ ko mafana’ay to nia demak, o sakafana’aw to ca’of no kawas to licay no tamdaw. tinako sa, o adadaay, samaanen ko demak hakini? Ta maadah ko adadaay, saanay ko pikilim no faloco’ to sakaadahaw i, itiya a papi’edaw a mitengil to ca’of no ’edaw.

Mahaen ko demak no mi’adpay. Mi’edaw a mitengil to ca’of no ’edaw ta ano manga’ay ko ca’of i, milikakawa to sakalingad a mi’adop, ano tatiih ko ca’of i, sawaden ko pi’adop. Ano ira ko masidayay a tamdaw, ano eca i, o kolong, mangalay a mikilim, nikawrira, caay ka fana’ to nika icowa kira kolong. tiya a pa’edaw to sakafana’aw to kaitiraan noya kakakilimen. Itiya a tangsol sa matama. O mahaenay ko tatodong no pi’edaw hananay.

O pipaka’orad (求雨)

Tona mararid ko kedal no romi’ad, ma’icang ko sra, mafadi’ a mapatay ko pinaloma ato pina’orip. Mikilim ko tamdaw to piradoman, makedal awaay ko nanom, marawraw ko finawlan no niyaro’ to nika awa ko nanom. Itiya, palimo’ot ko kakomodan no niyaro’ to sapalengaw to sapipaka’orad. Nanoya, o finawlan no niyaro’, dengan o samamaay a awid ko masadakay (o roma, o maponengay no niyaro’ a fafahiyan), miala to koliya nai lotok patayraen i fanaw ano eca i ’alo, mitatoy cangra maemin to koliya a mingitangit, ta milekal maemin a masasilesi’ i cinanomay, matiya o misalamaay a ka’emangay to nanom a parahemed to tireng. Onini i, o sapa’araw i kawas no nanom to longoc nangra to ’orad, nanay samatiyaen o kasasilsil niyam to nanom ko pipafeli iso to ’orad i tamiyanan, o sanay ko tatodong no pihaen nangra. Tona mipaka’orad cangra, ano caay haca ko ’orad i, miliyaw haca a mipaka’orad to sakinatosa, kinatolo. Nanoya ira sato ko ca’of no kawas.. mahaen ko demak no pipaka’orad hananay.

O pipakacidal (求晴)

Caay pisakapolongan ko ’Amis a misacidal. Nawhani, o nipafelian no Kawas to kasasiroma no romi’ad to sakanga’ay no ’orip no mita o tamdaw, saka, caay ka nga’ay a paterep to tayal no Kawas ko tamdaw. saka, caay pisakapolongan ko finawlan a mipakacidal, edeng o kasaopo no maponengay ato masipolo’ay a tamdaw ko mamidemak, mitatoy cangra to nisawadan a matelangay to a eli’, likaten a misataliyoliyok to loma’ no kasaopoan nangra.

O pihafayan a lisin (收栗祭)

O sapihafay a lisin i, o raro’itan hananay. masaopo ko paro no loma’ ato malininaay a maemin i tata’angay ko loma (tatapangan a loma’) a mipacok to fafoy a pakaen to kawas no sawa’eran hananay. O nian i, o cikawasay ko citodongay, i ’ayaw no pihafay a lisin konini.

I pina’angan to hafay a miparo i ’ariri i, ira haca ko demak no lisin, o sapina’ang to hafay ko nian a lisin. Onini a lisin i, o sakacaaw ka kari’ang no ’edo ato ’onih ko hafay i ’ariri. Saka, o ikawasay ko citodongay tonini, matahidang ko Malataw a kawas ato Sawa’eran.

O roma sato, i ’ayaw no piparo to panay ano eca a hafay i ’ariri i, papitapalen ko cikawasay to nika cima ko cihafayay ato cima ko matakenaway a tamdaw no paro no loma’, ta oya cihafayay a tamdaw a cecay ko mamiparo i ’ariri to panay ato hafay ato pipasadak to nai ’aririay. Ano asimaanay ano saan a miparo i ’ariri ko matakenaway a tamdaw i, kalamkam a malowan ko pinaro no ’ariri. Saka, caay ka nga’ay ko matakenaway a tamdaw a misacomocomod i ’ariri a mipadang a miparo ato midafo’ to pinaro no ’ariri.

O demak i niyaro’ no ’Amis. (阿美族部落事務)

“O sakapihaen Ningra i, nga'ay mikilim ko tamdaw Cingraan o Kawas. Ta latek matama nangra Cingra o sanay Ningra. So'linay caay piraay ko Kawas i titaanan o kahaccaccay.”

Dmak 17:27 (使徒行傳17:27)

Hakitini i pitoor no ’Amis to kawas no tato’asan nangra a misafinawlan cangra a midemak to maamaan. O afedo’ay k opalowaday, palalanay i cangraan.

O kakeridan no niyaro’ (部落領袖)

O kakomodan ko kakeridan i niyaro’ no ’Amis. O tayal no kakomodan i, mipalowad to finawlan a pakatayal to sakanga’ay no ’orip no finawlan i niniyaro’, o sakarikecaw no finawlan konini. Saka, saheto o saki finawlan ko tayal nira, tinako sa i, misanga’ to pilaocan (pikacawan) no finawlan a sefi ato misanga’ to lalan no niyaro’ ato romaroma a aduhayay a tatayalen.

Saka, pili’en nira ko mamipadang i cingraan a matanengay, mafana’ay, malalokay to saki finawlan a tamdaw a citodongay kakeridan, ta onini a kakeridan i, citodong cangra to kasa’etal a mala mikowanay.

Ira haca ko romaay mamikerid to tayal no finawlan, o lakeling (fanti). Ano ira ko maan a demak a talacowacowa i, o citodongay cingra a kakeridan to matayalay, citodong cingra a pakaen to matayalay. Ano ira ko maan a tatayalen no niyaro’ i, mikapot haca cangra to kakomodan a lomaoc a misafaloco’ to malo tatayalen i niyaro’.

O kacitamohang (toper, kacikafong) no kakomodan i, mahaenay.

Ano mapatay ko i ’ayaway a kakomodan i, miliyaw mipili’ to mato’asay a singkiwen to mamiceror cingraan, ano mipili’ to mamala kakomodan i, minengneng to demak no papili’en, o nga’ayay ko demak ato mapapelo ko papatirengen.Ira ko pilifet to fana’ ato taneng nira, pakayni i pipapelo nira ko pi’arawan no mato’asay to matatodongay a pili’en. O roma sato, tatiih ao namiliyasay to fafahi, cecay ko fafahi nira i, caay ka nga’ay a miliyaw a cifafahi ko kakomodan, mahaenay haca kono afedo’ay.

Ano ira ko cima a ciraraway a tamdaw i, tangsol tangsol han no sa’etal a kakeridan ato kakomodan no niyaro’ a misawkit ta manga’ay to. Talacowa ira k sowal to mitefoc sanay i, awaay ko patangicay a pitefoc, nawhani awaay ko ciraraway to tata’angay a tatiihay a demak, saka, ma’edengay a tefoc ko pitefoc no mitefocay. Onini i, o pipa’ayaw no kakomodan no niyaro’ to ciraraway a tamdaw, saka, caay pa’orong to karetengay a tefoc. Nikawrira, adihay ko sapasifana’ no kakomodan ato sa’etal a kakeridan ato mama no selal nira i cingraan to sakacaaw piliyaw a ciraraw. Mahaen ko demak to pakayniay i demak no ciraraway a caay piteked ko kakomodan no niyaro’ a misawkit. Ira ko mamidama i cingraan a sa’etal a kakeridan no niyaro’ a masakapotay, onini ko mamiterong to kalo demak no ’ilo no finawlan.

Kapolongan ko tayal. (集體勞務)

Misakapolongan ko finawlan no ’Amis a matayal, saka, ano misaloma’ i, ranikay ko loma’ a masanga’. Ano mipalalan i, mahaen to ko demak no ’Amis a misakapolongan a matayal, saka awaay ko matokaay a tamdaw.

Nawhani, mangodo to finawlan saan. malosimet ko finawlan no niyaro’ no ’Amis, awaay ko pauliay t sowal no mikowanay ato cingodo k faloco’ i mato’asay, saka, awaay ko mipararaway a tamdaw ato makataray a tamdaw, awaay ko mari’angay to dafong no tao. Karapadang ato patado to saki taowan, matiya o cecayay a paro no loma’ ko harateng to saki niyaro’ no tireng.

O Amis i, caay ka citodong to tilid saka, awaay k nina’angan to cudad hananay to malo pi’arawan to sakacilalan no faloco’ no mikowanay. Pakifaloco’, ta pakimad saan to finawlan, ta lowaden no finawlan. Talacowa awaay ko cudad no Pangcah i, mafana’ ko Amis to saprikec to niyaro’ ano eca i o malininaay ato paro no loma’, tona o tamdaw sa ca ko ’Amis, saka ira i kahacecacecay no ’orip nangra ko no Kawas a nipafelian to sakafana’ nangra a mala tamdaw.

I ’ayaw ano o maan ko demak itini i niyaro’ i, caay ka eca ira ko palimo’otay to alo dademaken no niyaro’, ta mafana’ ko polong no finawlan to malo dademaken nangra. Talacowa ano caacaay ka citilidko Pangcah, ira i folaco’ nangra ko nika haenen ako, ta manga’ay ko niyaro’, ta lipahak ko finawlan yasanay a harateng. O taneng to ko nian, saka, mapakatayal no mikriday to finawlan , saka, ano o nipipalan to , ano eca i itin i pisanga’ to kayakay, ta manga’ay a romakat a milakec, ano caacaay ka matiya ono aniniay ko pisanga’ toya kayakay i, ano itiyaay ho a ’orip, o fonosay a cecay ko matatoyay to sapisanga’ toya kayakay. O no fonosay a cecay a midemakan ko masanga’ay.

Tinako sa, ano o ’oway, ano o ’aol, ano o kilang i, itini i pisanga’ a mafana’ ko Amis. ira ko tatodong no kasaselaselal hananay, o no sasafaay a delal, o no masakapahay a selal, o no kakaay nira o masamamaay to ko ’orip a selal, o no mato’asay o makedalay to a kalas (selal), mahaenay ko kadado’edo, ta masasipalimo’ot ko kasaselal to safa a selal, pasifana’en no kaka a selal ko safa a selal to dademaken.

Saka, itira a mafana’ ko safasafa to nipasifana’an saka, malecad to ko fana’ a ma’emin, mafana’ to tayal a ma’emin i, lonok saan, o hahaenen ko mako a demak, kako i, mamisanga’ toninii saan. saka awaay ko matokaay, mafana’ kako a matayal ano saan ko tamdaw i, lonok saan, ano mafokil kako a matayal ano saan i, ano cima k kanga’ayan nira to todong no mamipasifana’ i, “Pasifana’en kako kaka, ano eca o mama,” han. Miai to taneng no kaka ato mato’asay, ta mapasifana’ cingra i, mafana’ to cingra, mafana’ cingra i, lonok sato cingra a matayal.

Ano caacaay ka nengnengen no cima ko tayal nira i, lonok saan, awaay ko matokaay, caay pisalimelimek to demak, lipahak ko faloco’ a mihareteng to matiniay a lalok no Amis. O roma sato, itini i pisaloma’an, ano o pakailoh to loma’ i, caay kono niyam a malininaay caay ka saan, ano ira ko cecay no sowal no kakeridan a sa’etal i, “Misaloma’ kita to loma’ ni ira,” ano saan i, o maasadak ko fa’inayan no loma’, ano papina ko fa’inayan i, masadak a ma’emin.

Licayen no kakeridan no sa’etal ko malininaay no pakailhay to loma’ a tamdaw, “Ano ira ko aalaen no finawlan a ’aol ato folo’ ano eca i o eli’ i omah namo i, nanay pasowalen. Ta a itira ko finawlan a miala to malo sapipatireng to loma’,” han nira. ta “Ira to ko mako” ano saan ta itira ko piala no finawlan to sapatireng to loma’. ta itini i kasaselaselal a malalikel to demak to aalaen to sakatayal a misanga’ to loma’. Emin, caay ka saan toya cecay a aalaen, o ’oway kno ’oway, o eli’ ko no eli’, o kilang kono kilang, mahaen ko demak, ta ira to a ma’emin ko sakatayal i, sanga’ sato. O kacarohan ko pisanga’ to matiniay a loma’, saka, caay pisatadamaamaan ko pisanga’, o pasamo aca, caay ko mamacangal ko ciloma’ay to nisanga’an no finawlan, I ikor no pinapina a folad a misanga’ cingra to tada loma’ ningra.

Ira ko papalomo’ot aca, “Haenen ita, haenen ta.” saan. Do’edo sato ko rarikor, caay pacoli ko rarikor to kasakaka ato mama a tamdaw. Awaay ko mamisawkit i patelacay nangra, lonok saan ko ’Amis a mafana’ to dademaken aca, ano matoka kako i, latek tonganganen no cima kako saan ko faloco’ i, lonok saan.

Caay ka ri’ang, caay pipalatatiih, caay pipacoli, ano harateng i, tada o damsayay a malalokay, marikecay, mitengilay to sowal no palimo’otay ko ’Amis hananay.

Ano o pi’adop to i, ira ko pisafinawlan to a pi’adop. O pi’edaw ko pi’arawan to nga’ayay a pi’adopan no finawlan, o sakapi’adop no finawlan i, o pipatala to saki lafang no niyaro’, ano eca i, o cecay no lisin a demak ko pisafinawlan a mi’adop.

Mapalalikel ko tamdaw to pi’adopan a lotok, malakapot ko romaroma, cecay, tosa ko romaroma. O maalaay nangra a tama’ i, o saki finawlan. Ano i enar ko pi’adop to takolil i, o salil ko tatoyen no papinapina a mali’ayaw a pasalil, ta do’edoen no ’alomanay cangra. Nikawrira, caay ka i salil cangra i raay cangra a milaplap, ano eca i pa’enafen nangra a milaplap ta macekok ko takolil i, cikay sa cingra a milaliw ta ahasiket i salil. Mahaenay ko pi’adop no ’alomanay.

O romasato i, o pitilo to ma’eferay a ’ayam. Onini i, ano misakapolongan a mitilo i, ono paytemek ko nialaan nangra, o samafana’ay a mitilo to ’ayam i, o kalingkoay a ’Amis. O mikatangay han ko pitilo no Kalingko a ’Amis to ma’eferay a ’ayam. Makaen no ’Amis a ma’emin ko masamaamaanay a ma’eferay a ’ayam. Ano mitilo cangra i, nano dafak tangasa i kalafian i, o saadihayay a nitatoyan nangra a mitilo i, paka tolo a so’ot ko ’erid, itira i kalingko ko nga’ayay a pinanaman to pitiloan to ’ayam. O kalo tamdaw no Kalingko i, tosa a so’ot ko maalaay, i katimotimol a mitiloay a tamdaw i, tolo polo’ ano eca i lima a polo’ ko nitatoyan. O saawaay i, tolo ano eca i lima, i kalipahakan a romi’ad ko pihaen no ’Amis a mitilo to ’ayam. Saka, i ’ayaway a pikristmas no misakristoay a ’Amis i, haenen nangra ko demak.

Ira ko no kapolongan a pifoting. O komoris han ko nian a demak. sakapolongan ko finawlan a mifoting i tata’angay ’alo. I ’ayaw no tafa’ to ’alo i, mapateli ko rakar i cepo’, matayal ma’emin ko kasaselal itiya. Nikawrira, o saadihayay ko tayal itiya i, o sasafaay o pakarongay, o mamiala cangra to talod to malo sapitafa’ a mikerah to tata’angay a ’alo. Orasaka, ano caay ka kalamkam cangra a mitafa’ to ’alo i, caay ka nga’ay, saka, o cacomikay ko pakarongay a ma’emin a miala to talod a mipatorod i mia kapah.

Tangasa i ka’emina no nanom a matafa’, tada maroray cangra, o seto’ no tireng nangra, katalawan ko nia tayal no pakarongay, ano eca seti’en no kasakaka to sakakalamkam nangra a mipatorod to talod i mitafa’ay a tamdaw.

Tona o no tata’angay a ’alo a pifoting saka, caay ka samisi ko nika adihay no foting, o pakarongay ko mi’orongay to nifotingan a foting panokay, pacideken no mitangtangay ko kasasiroma no tata’angay ato mimingay. itiya ano komaen to i, o fa’inayan a ma’emin ko komaenay, o no tata’angay a foting i, o kalas ato mato’asay ko komaenay, o no mimingay a foting ko nikaenan no kapah ato pakarongay.

O kako maen no mato’asay to nira, no sakaherekan to ko nika lahok ato mato’assay i, o papananom ko pakarongay to mato’asay. Itiya i, “Nanomay mama” saan ko pakarongay a pasowal, orasaka, caay pina’ay ko mato’asay a minanom, nanomen nira ko nipipananom no pakarongay, o siwalaan ko nitatoyan no pakarongay a pananom.

Maherek a minanom ko mato’asay i, caay ka eca o papahacoma koya mato’asay i pananomay i cingraan a pakarongay to nipatatodongan nira a foting to tata’angay, ano eminen noya mato’asay ko nira a kilac a caay pahacoma to to pakarongay i, o mamapangangan cingra to maco’osay a mato’asay, o hahaenen cingra.

Itiya yo mipananom ko pakarongay to mato’asay i, tapalen no kasakaka ko demak noya pakarongay. Ano ira ko caay pacoma tona pananom i, tahidangen noya mitapalay, “Cima a mama ko nipananoman iso, ta caay ka pacomaen nira kiso.” Haenen noya mitapalay a milicay, saka, mangodo ko mato’asay a caay pacoma to mipananomay cingraan.

O tongod no demak no niyaro’ no ’Amis. (部落勞務)

Itini i niyaro’ no ’Amis i, ira ko kasaselal no fa’inayan a ma’emin. Masakapokapot a masaselal ko kasalima a mihecaan. O sasafaay a awid/selal i, ma’edeng safaw lima, safaw enem, safaw pito, safaw falo, safaw siwa ko mihecaan. O kaka no nian i, tasa a polo’, tosa polo’ ira ko cecay, tosa, tolo, sepat ko mihecaan. Mapangangan ko kahacecacecay a selal. Saka, mafana’ a ma’emin ko fa’inayan to nika o maan a selal kako sanay.

O selal no mama nangra ko mamala mama (mama no kapah) noya sasafaay a selal. Cangra ko pasifana’ay to nga’ayay a demak to sakacingodoaw no safasafa to kasakaka a tamdaw ato sakangodoaw to mato’asay a tamdaw. Saka, matiya o mama nangra ko to’as no papasifana’ i cangraan a mama no selal.

Mahaenay ko sakapinanam no wawa a matayal to tayal no niyaro’. Ano cima noya wawa ko caayay katatodong ko demak i, oya mama no kapah ko papasowal to mama noya wawa to sakafana’aw noya mama a palatamdaw to wawa nira, saka, tosa ko singsi no fa’inayan a wawa, o mama no tireng ato mama no kapah. O ina a cecay ko mala singsiay no fafahiyan a wawa.

Ano ira ko cara no finawlan i, masadak a maemin ko kasaselal. Itiya i, patedo caay ka saan a micamol i roma a selal a mikapot, ano mihaen kiso i, o mamatefoc kiso no selal no miso, saka, caay ko aasimaanen iso ko demak a misatalifokil to selal iso.

Lima a miheca ira a masadak ko fa’elohay a selal, saka, ano pasopwal ko mama ano eca i o faki i wawa to sapisaselal nira i, itiya to cingra a micomod. Ta mapolong cangra a mapatireng a mala sasafaay a fa’elohay a selal a mala pakarongay. O mamatayal a maocor no kasakaka ato mato’asay a selal cangra, saka adihay ko tayal nangra. Itini a minanam cangra to tatayalen a ma’emin. Ano o maan ko niocoran no kasakaka ato mato’asay a tatayalen i, lowaden nangra. Itini a minanam cangra to tatayalen i lowaden nangra a ma’emin a milaheci. Itini a mi’ikes a paki’emel to faloco’ nangra a pakacitaneng. Ano fangcal a mangaay ato malalok konini a pakarongay i, o mamapangangan cangra to fangcalay a ngangan. Nikawrira, ano caay ka tatodong ko demak nangra a tapalen no kasakaka ato mato’asay i, o mamapangangan cangra to kakangodoan a ngangan.

Caay ko papacoli to kasakaka ko safasafa a tamdaw. Mangalef ko nika pisangaay to demak i saki matoasay. Ano ira ko cara no fimawlan i, mapahapinang i patakos no patakosay ko sowal, o maan a selal ko masadakay a macara asaan, ano mimingay a tatayalen i, cecay tosa a selalan ko mamacara, ano tata’angay a tatayalen i, mapolong ko kasaselal a masadak a macara.

O kakomodan no niyaro’ ato kakeridan no kasaetal mo kasakowan ato mama no kapah ko masasowalay to malo tatayalen no finawlan, saka, maratar cingra to dafak a mipatakos. Onini ko sakafana no finawlan to nika o maan ko tatayalen no niyaro anini.

Nikawrira, to romi’ami’ad i, caay ka eca ira ko kacacorocorok no mato’asay a selal a macara a maro’ i sefi. O tatodong no mamisimaw to niyaro’ tona malingad a maemin ko finawlan a matayal i omah, saka, caay ka nga’ay a awa ko mamisimaw to niyaro.

Ira ko pikacawan no niyaro, o maminengneng to mikari’angay a ’ada, ano ira ko ’ada i, sinien no mikacaway ko takingkingan a paratoh to finawlan ta masadak ko fa’inayan a milood to ’ada.

To sakacaaw picomod no ’ada I niyaro’ saka ma’adipel to cicekaay a ’aol ko taliyok no niyaro’, ta itini i ’adawang i sacomod no niyaro’ ko kasa’opoan no malitengay a misimaw to niyaro’.

Ano ira ko tayraay i niyaro’ a mipalafang i, onini a misimaway ko patadoay a mikerid a patangasa i loma’ no pipalafangan nangra.

O kalipahakan no ’Amis ko ilisin (阿美族歡欣的豐年祭)

Wata: ko nika talolong no mikomi ato taneng ato fana' no Kawas! Cima ko mafana'ay a mitadtad to pikton Ningra? Cima ko mafana'ay a misapsap to lalan Ningra? Nawhani o kasadakan ato pakayraan ato pinokayan no kalomaamaan ko Kawas. Nanay mapahmek ko Kawas a tahira i da'oc. Amin.

Loma 11:33, 36

I ’ayaw no lisin i, ira ko sowal no kakomodan i ’alomanay, sowal sa, “Ano ira i tamowanan ko citafaday ato na pakapatayay to tamdaw ato matayalay i katalawan, i kalingsesan a cifalihenaway ko faloco’ a tamdaw i, o papamalatamdawen kamo, saka, kasa’opo kako.” han nira. I ’ayaw no pipamalataw i, misaliway a ma’emin koya sasairen a tamdaw to tolo a romi’ad, halo cikawasay a misaliway to cecay a romi’ad.

O demak no pisair itiya i, alaen no cikawasay ko cecay a kohecalay a ’ayam to talangawan, itiya i masikawas i, papisekaken a mipangiha’ ko nia ’ayam ta matapal no Malataw ko pisair.

Oya romi’ad to pipamalatawan i, so’oten ko ciciw a fafoy, ta kidkiden ko nia ciciw a fafoy a mipadoka’. Ta’etaen cingra ta masoni cingra masadak ko remes, ta kidkiden cingra a patangsol a patayra i pidohdoan cingraan. O todong no sapato’aya patafang koni i Malataw a kawas.

Maherek to konini a demak i, manga’ay to ko nia nipamalatawan a tamdaw a mikapot i selal nira to demak no ilisin.

O pipatala a demak (預備期)

O nia ilisin hananay i, o tadamaanay a kalipahakan a demak no niyaro’ no ’Amis. Kinacecay aca to cecay a miheca a midemak to nia ilisin, o todong no satapangan no mihecaan no ’Amis ko nia ilisin hananay ato pina’angan to kinaira no omah a militod to kakaenen.

Ano maraod to ko kailisinan i, adihay ko tatayalen no finawlan a mipatala to kalipahakan no niyaro’ a ilisin. O mamiasik to lalan a ma’emin mihadimel , mi’adop ko kala’adopay a tamdaw a mipatala to malo kakaenen i ilisin. O caayay pi’adop i, mitefok (mipacok) to kolong ko malafiyaway, caay sa i, malininaay, ano eca o malaselalay, mipatala a ma’emin to titi.

O roma i, mipatala ko fafahian a misa’epah, malapalipaliw ko kaying a mitifek to panay, mipatala a ma’emin ko kalo loma’ to sapalipahak to lafang no loma’, mi’odawis to ’icep ato fila’, ato milipot to tamako.

O losid a malikoda (豐年祭的服飾)

Adihay ko tatayalen no finawlan a mipatala to saki ilisin no niyaro’, mipatala a ma’emin to losid a malikoda, o sasanga’en ko no fa’inayan a losid ato fafahian a losid.

Lipahak ko ina a mipatala to losid no wawa nira to kapah at okaying, nawhani, itini i kailisinan ko kapah a mihapinang to kaolahan nira a kaying, ano o kaying sato i, mahaen ito. Mihalhal ko ina ato mama to malo kadafo no loma’ ato malo pikadafoan no wawa.

O kapolongan a demak no niyaro’. (部落的活動)

Itiya i, masa’opo a ma’emin ko kasaselal, mikapot ko afedo’ay i, samamaay (samato’asay) no kalas no niyaro’ hananay, o cecay a ngangan i, sapalengaw. O cacitodong cingra citodongay to ta’ong a tayal, saka, o sapalengaw ko citodongay a mifetik a paratoh to lipahak no finawlan a militod to nano nip[akalemed no kawas no kakaenen. I taliyok no nia ma’emin ko finawlan, itiya ko sapalengaw a mitosir to rayray no tato’asan.

O romasato, papelo ko kakomodan no niyaro’ to sakailisin ato sakarikecaw no finawlan a lipahak a malikoda tangasa i paherekan.

Nanoya, satapang sato ko misaradaway a romadiw, taliyok sato ko kapah no nyaro’ a masakero i taliyok no kasa’opo no kalas no niyaro’ ato tapatapang no niyaro’. o cilosiday a ma’emin itiya to sakalikoda, romadiw ko kalas no niyaro’ to sapalipahak to kawas no tato’asan, ta mapolong cangra a mifetik a pakaen to kawas.

Itini i safaw lim a romi’ad no ikailisinan no niyaro’ i, ira ko kasasuromaroma no demak i kahacecacecay a romi’ad.

Saka cecay romi’ad i, mitelis (pikomodan). O nia pitelis hananay i, midonta o dadaya i, malikoda a makero. Nengnengen ko cicengelay a sassing no milikowatay, mahaenay ko pisariko’ nangra itiya. Makapah ko nisariko’an no fafahian, nengnengen ko a sassing – o riko’ no ka’amis ato katimol ato nica’edongan no mato’asay a saong.

I saka tosa a romi’ad i, mifila’. Midongec ko kapah to malo kakaenen nangra a cecay, caay pakaen i mato’asay, toya dadaya i, malikoda.

I saka tolo a romi’ad i, mirarar. O nian i, mitatoy ko mato’asay a fafahiyan to rarar a masakero, keriden nangra ko kaying a pakafana’ to kero nangra. O sapa’araw i mato’asay koni. Awaay ko demak no kapah to nia romi’ad, ta toya dadaya i, malikoda.

I saka sepat a romi’ad i, mi’afat, o nia pa’afat i, pifoting to dadaya, ta o nialaan nangra a foting i, o sakaranam, ta litemohen no mato’asay ko pinokay no mi’atefay a kapah, o sapakaen no kapah koni i mato’asay, ta o titi ko sapahacocop no ato’asay to foting i kapah, masaromi’ad a malikoda a tahadadaya.

I saka lima a rmi’ad i, marengreng. O pihalhalan to iraay a mipalafangay a kakitaan no kasaniyaro’, saka, mapatala to ko taheka to sapakaen to lafang. Itiya toya romi’ad o mamakero k kapah ato kaying halo mato’asay ato lafang a ma’emin.

I saka enem a romi’ad i, o pipahafayan. O nian a pipahafay hananay i, o tatodong no pipadang nira to tayal to sapakaen to ina ato mama, saka, nanitiya toya romi’ad i, itira sa cingra i tapang nira a loma’ a matayal, o no itiyaay ho a demak i, pakamihecaan, ano enem a folad, ano tolo a folad saan. o sowal no ina ko pi’arawan to sakahalafin nra i loma’ no tireng. O roma i, hatnien aca ko no miso a pipahafay han no ina, ta panokay han ko wawa nira i pikadafoan. Ta caay pisahalafin a mpahafay.

I saka pito a romi’ad i, masasipalafang. O nia romi’ad i, o pipaytemekan no tamdamdaw a mihalhal to lafang no loma’, toya romi’ad a mafana’ ko wawa to malininaay nira to faki ato fai. Toya dadaya i, malikoda.

I saka falo a romi’ad i, o pipatorodan to kowang. Nawhani, i ’ayaw no ilisin mapatoroday to no tayring i mikomoday to niyaro’ ko kowang, o nia kowang i, o malo sapi’adop ato malo sapitala to saki ’ada, saka, to nia romi’ad a mapanokay a ma’emin ko kowang. I ikor no ilisin i, manga’ay haca a miliyaw a micaliw to kowang no tayring.

I saka siwa a romi’ad i, misakaro’. O pipafa’edetan to nano nipatalaan to saki ilisin a ’osa’osaw no hemay. I saka mo^tep a romi’ad i, pakarong. O nia pipakarong i, o pisairan no cikawasay no pisatapangan no fa’elohay a mihecaan, saka o pikoracan to finawlan atoniyaro’ ko nia romi’ad.

I saka safaw cecay a romi’ad i, o pihololan no kasaselal. Macacorocorok ko widang ano eca o selal i loma’ to nangra. Itini ko kapah ato kaying a minanam to nga’ayay a demak a militemoh to lafang a mihadimel.

I saka safaw tosa a romi’ad i, mararokod. O kalalifet no kapah a mararakod, ta mapakaolah to nitodohan a katol no kolong. Tasa a romi’ad ko nia kalalifelifet.

Saka safaw sepap a romi’ad i, o rarid to a malikoda. Matiya o hatiniay a lafin to dadayadaya ko demak a komaen to ’epah, pakinali, caay ka saan, saka tefocen nangra ko nangra a patelacay a tamdaw.

O rayray no ’olic no miki’eciway a malikoda. (領唱者歌詞順序和舞蹈)

O patosokan no kalikoda i, o pipacakat a pahemek to pidipot no Malataw to finawlan, saka, o nia pipa’olic a paradiw no miki’eciway i, ira ko kasarayray a madado’edo ko ’olic a miparadiw. Pakayni to nia pipa’olic no miki’eciway i, o papaca’of ko ’alomanay to olah a madipot no Malataw. Saka, mapolong a mapaca’of pakayni i radiw.

O rayray no ’olic i, mahaenay.

Saka cecay i, capa’ no wali.

Saka tosa i, sidsid no sasadak.

Saka tolo i, ’owang no salakec.

Saka sepat i, honahon nananoman.

Saka lima i, o polik no kapitan.

Saka enem i, talacay ciwirokan.

Saka pito i, o ’o’ol no ridarid.

Saka falo i, fo’is kakedalan.

Saka siwa i, lisan no sa’owac.

Saka mo^tep i, kowan no ’odacan.

Saka safaw cecay i, ’owang ni moyongay.

Saka safaw tosa i, moyongay tiro ’owang.

Saka safaw tolo i, ’owang to dekatay.

Saka safaw sepat i, sangayo no ngafol.

Saka safaw lima i, o eli’ to roroh.

O pipili’ no kaying ato kapah to kaolahan nira. (青年男女則喜歡的對象)

Mica’elay a ma’emin ko kapah to tafolod (dofot). O nia tafolod i, o aalaen no cifaloco’ay a maolahay a kaying i tisowanan, saka, ano malecad ko faloco’ is a maolah toya kaying i, ano mitengteng to tafolod iso koya kaying i, tangsol han a mipafeli cingra, ano caay pafelien iso to mitengteng i, latek awaay ko faloco’ ningra i takowanan o sasaan koya kaying a masaemer. Saka, pasayra to i roma a kapah ko faloco’ nira a mitengteng to tafolod.

Yo ira ko mitengtengay to tafolod iso i, hapinangen ho a minengneng koya kaying, ano awa ko faloco’ iso toya kaying i, patedo aka ka saan a mipafeli i cingraan, latek mala sakatatiih namo ko pihaen iso.

O nga’ayay a pipahapinangan to so’elinay a olah no faloco’ no kapah ato kaying ko pipafeli ato piala to tafolod, saka, cihalamham ko faloco’ no ina ato mama. O mamitengil ko ina to kapah a wawa nira to mialaay to tafolod nira a kaying. Mahaen k pitengil no ina to kaying a wawa ningra to mialaan ningra a tafolod no kapah.

Ano mararid koya kaying a miala to tafolod oyananto a kapah i, o so’elinnay ko olah nira toya kapah. O roma a kaying i, safalifalicen nira ko piala to tafolod no kapah, saka cecay a romi’ad i, o nia kapah, saka tosa a romi’ad i, irawan to a kapah, saka tolo a romi’ad i, o romaay to a kapah, ’emin han ko tafolod no kapah a miala, saka, mafana’ to ko kapah to demak nira i, miliyas to ma’emin i cingraan. O matiniay koya marawraway ko faloco’ a ma’otitay a kaying hananay.

Ira ko mahaenay a kapah. O roma a demak no kapah ato kaying i, yo malikoda ko kapah ano cima ko kacifaloco’an iso a kapah i, i tatihi nira kiso a mikiting a malikoda, ano ira heca ko roma a cifaloco’ay toya kapah a kaying i, mikiting i tatihi no sa’ayaway a kaying, ano papina ko cifaloco’ay toya kapah i satisil saan a ma’emin i aikor noya kapah.

O awaayay ko maolahay a kaying a kapah i, sacecay saan cigar a malikoda, itini a mangodo ko ina ato mama noya kapah, tona awaay ko mikitingay a kaying i wawa nira, saka o loma’ to nira ko mihinomay ato pasifana’ay cingraan.

Pakayni i tafolod ko lalengatan no kalaholol nangra.

O piicalap no roma a punka to ’orip. (外來文化的侵入)

Pakaynien Ningra i pisanga' to ccay a tamdaw ko nipisanga' to polong no kasafinacadacadan no tamdaw a pakamaro' i polong no hkal. Sanga'en Ningra ko kasapokopokoh( 6 “kasapokopokoh” – kasapongopongo (ka'amis).) no mihcaan ato kalangangangangan no kamaro'an no tamdaw a pahapinang.

Demak 17:26

O ’ayaway a micalapay mikowan to taywan. (先前入侵台灣的統治者)

Talacowa i ’ayaw no tolo ano eca i sepat a patek (3000-4000) a miheca a tayni i Taywan ko tatapangan no ’Amis a malikakaay nikawrira, masamaanay itiya hakiya? Caay ka fana’ kita, o kafana’an ita i, mahaenay.

Malecad ko Tayal, Tuku, Pinuyumayan, Tangafolan, Bunun ato ’Amis a militafad itiya ho, “O sakanga’ay no kakaenen ko pisalisin to tafad” saan, saka, militafad ko nia misa’Pangcahay (Yincumin) a ma’emin. I ’ayaw no pisalisin to kakaenen to mihecahecaan a militafad, samatiya han naira o pi’adop to ’a’adopen ko pilitafad. O mangta’ay a tafad i, o macodahay a fafahiyan ko mamitokad to nia mangta’ay a tafad a milifanges.

Caay patedo a mipateli to nia tafad, mi’edaw ho a mitingil to no kawas a ca’of to malo pipatelian, ta itira a misanga’ to patelian, ta itira a mapaso’opo a ma’emin ko tafad. Saka, matalaw a talaraay a ciomah ko tamdaw to na ira ko militafaday, yo ira to ko Holamta ato Holam tangasa i nika iraan no Dipong i, ira ho ko militafaday a demak.

O kafana’an to pakayniay i kafafalic no mikowanay to Taywan ato demak nangra i Pangcah i, mahaenay. Saka cecay i, i 1590 a miheca a tayni i Taywan ko Poetakal a finacadan no Europe a maro’, mipahaciway ko demak nangra a micomod itini. Itiya ho i, o kilakilang ho a ma’emin ko Taywan, caay ho ka pamatang ko Taywan itiya.

Saka tosa i, o Holanto (Netherlan) ko tayniay itini i saka pito a folad no 1602 mihecaan, tona caay ka ’edeng ko sofitay nangra, saka ira to ko no Holam a sofitay a milaplap i cangraan.

Mata’elif k tosa polo’ miheca (1622) i, keriden ni Karl ko sofitay no Holanto a micomod i Pengfu, ta songila’en nangra ko pisitalaan. I 1624 mihecaan micomod cangra to Taywan a maro’ i Taynan a mikowan to polong no Taywan. I 1630 mhecaan patireng cangra i An-ping to pisitalaan no sofiyay a loma’, ta itiya i 1650 mihecaan a mapatireng nangra ko roma a pisatalaan to iraay ho a pikacawan.

Mapasifana’ no Holanto ko maro’ay itini i Taywan a masaPangcahay (Yincomin). O tata’angay a demak nangra i, toloay, sakacecay i, o papaising to ’alomanay, mipatenak cangra pakayniay i pitoor to Kawas no misaKristoay, o romasato, pasifana’ cangra to tilid.

I ’ayaw no piliyas no Holanta to Taywan i, safaw ’enem a miheca ko pidipot no Sipaniya. Nikawrira, caay ka tangasa itini i tadaPangcah ko tayal nangra.

Na mikowan ko Holanta i 1626 miheca i, tayni sato ko Sipaniya (Span) a maro’ itini i ka’amisay a niyaro’ no Taywan tangasa i 1642 miheca itini i Taywan. Mapalowad to no Sipaniya ko sapicomod no itiniay i Taywan to pitooran nangra o Tingsokiw. I Tangafolan cangra a patenak, safaw falo miheca ko Sipaniya a maro’ itini i ka’amisay a niyaro’ itiya ho.

O romasato, itiya iraay to ko Dipong ato Holo tamdaw (o aniniay a Payrang) itini a macacamocamol a maro’.

O Holanta pasayra itiraay i Singko a niyaro’ no Taynan a Tangafolan patenak to sowal no Kawas itiya, saka ira ko lima a polo’ ko tamdaw a mapaino’ay itiya. Nikawrira, oya i laloma’ay no kiwkay a mitooray facalay ko tayal i pili’en no Dipong a tamdaw patayra i kitakit nangra i Dipong papinanam to no Dipong a pakayraan a kawas, saka, yo minokay ito cangra i, caay to piraod to kiwkaycangra.

Yo pikowan ho ko Holanta itini i, madadoedoay to ko Holam (Payrang) micomod i Taywan. Itiya ci Cen cen-kong ko milaplapay to Holanta nai Taywan, nanoya, safeleng sato micomod a tayni ko Holam a tamdaw. O pikowan no Holanta itini i Taywan ira ko 39 ko mihecaan itiya.

O saka tolo i, o pikowan no Dipong itini i Taywan, o picingcing no Dipong itiya, nai 1895 mihecaan (Cinkowangsi 21 miheca, Dipong Minci 28 miheca) masasitelak to (Makowan telek) pakelac ko Taywan to Dipong, tangasa i 1945 miheca (Cawhe 20 miheca, Minko 34 miheca) o Conghoaminko ko micadaay, ira ko 50 mihecaan ko picingcingan itiya.

O saka sepat i, o Congko a tamdaw (aniniay a Payrang) to ko micingcingay to Taywan, tangasa anini.

O demak no sa’ayaway a Holam (Payrang) a palafadesay to ’Amis a kiwiko. (漢人對阿美族人的教化)

Mapasifana’ no Holam ko ’Amis to sakacifonon a omah ato sakacilalosidan to sakatayal to fonon ato kalo lalosidan no loma’, saka, misafonon toya nika laomahan nira itiya ho, saka, kafana’an ko kasasiromaroma no adihayay ko omah ato caay ka hokowa ko omah. O caay ka kara’adop a tamdaw i, sah to i omah ko tayal nira, o kala’adopay a tamdaw i, sah to i pi’adopan nira ko pisaromi’adan, saka awaay ko romi’ad nira a maomah.

Yo ira to ko Holam i, iraay to ko kolong, itiya a mapasifana’ no Holam ko ’Amis a pakatayal to kolong a mikangkang ato pikarot to.

Itiya ho i, o nitenooyan to keliw ato faloko no ’a’adopen a cecay ko ca’edong no ’Amis. Yo ira to ko Holam a ciriko’ to kiradom ko Pangcah (Yincumin).

O romasato, pasifana’ ko Holam to sapisadateng ato lalosidan to sapitangtang to kaka’enen ato sakakomaen a lalosidan, o marad a lalosidan a ma’emin i, o Holam ko patayniay i Taywan. Tinako sa, o fonos, o kangkang, o pana’, o ’idoc, o nai Holamay a ma’emin. ta o Holam ko pasifana’ay i ’Amis to sapikangkang.

Awaay ko pipatirengan tono Holam a picodadan to sapasifana’ i ’Amis, o Holam ko minanamay to sowal no ’Amis to sapasifana’ i ’Amis a tamdaw to demak no maomahay ato sakanga’ayaw nangra a pipakafana’ i niyaro’ no ’Amis to kafana’en, itiya maledef i kasaniyaroaro’ ko pikalali’acaan, i ’ayaw no kaDipongan ko nia demak.

Nikawrira, caay pisanga’ to lalan to no cinamalay ko Holam itiya ho, awaay ho ko lalan no paliding itiya.

O pasamsam no Holam (Payrang) to ’Amis. (漢人對阿美族人的壓迫)

Na o awaayay ho ko mirawraway to ’orip no ’Amis itiya i, yo ira to a tayni ko Holam a micomod itini i Taywan, mafalic to ko demak no ’Amis. Nawhani, mipa’aca cangra to masamaamaanay a lalosidan no loma’ ato saka maomah a lalosidan ato kakimadan a tilid.

Mananam to ko Yincumin i, itiya to a misatapang a misafana’ ko Holam, tona awaay ko tilid no Pangcah (yincumin) saka, caay ka fana’ to pakayniay i sa’osi ato sadadoy (satingting), ato saditek (fakeciw). Saka, mala sakanga’ay no Holam a misafana’ a mili’etan ko nian, asimaan han nangra ko piala to ’aca. Itiya i, awaay ho ko payso hananay saka, o felac, o ’ayam, o fafoy, o kolong to kalali’aca, ano safanafana’en no Holam ko Pangcah (yincomin) i, caay ka fana’ ko Pangcah (yincumin) to nika o masafana’ay kako a saan. Mipatongal haca a mipafeli, hatira ko nika nga’ay no faloco’ no ’Amis.

Yo ira to ko payso i, caay ka fana’ to tatodong no payso. Ano iraira k nitatoyan a payso’ i, pinaay ko na mitatoyan ako a payso hakini? caay ka fana’ cingra, nawhani, tona awaay ko kafana’ to sa’osi a tilid saka, caay ka fana’ to hakowaay ko riraan. Saka, malecad to mapohaway a cidafongay ko Pangcah (yincomin), saka, itini a kafakilan no mi’acaay a tamdaw ko pisakomot misamangah ko pidemak no Holam (Payrang) ko pili’etan.

O micomoday i niyaro’ no Pangcah (yincumin) a mipatiyamay a Payrang (Holam) i, tangsol tangsol saan a macakat ko ’orip nangra to nili’etanan nangra i Pangcah (yincumin). O kananamon no Payrang (Holam) a misafana’ to Pangcah (yincumin) i, pakaynien nangra i pipakaen to ’epah a milasang ta itiya a pafeli to kangalayan nira a maamaan, ta hatiya ko ’aca han nira. Tona o malasangay to cingra saka, patedo sato a pafeli to payso. Caay pisa’osi a minengneng saheto o mihaenan no Payrang (Holam) ko Yincumin (Pangcah) a misafangah ko sakaci’etan.

Mangalef ko pisamangah to pipacaliw to payso, o satakaraway ko pipawawa nira to nipacaliw a payso. Yo maraod to ko pipatorodan i, hatiya a mapolong ko kiyam iso han nira i, cekok sato. Tona caay ka ’edeng ko nitatoyan a payso saka, itini a mali kolong, mali omah, mali loma’ ko yincumin (Pangcah).

Itiya to a mafana’ to demak no Payrang (Holam) saka, o tatiihay aca a tamdaw sato. Saka, pangangan han to cangra to Payrang (tatiihay tamdaw) sanay. Tona masafana’ to ko yincumin (Pangcah) saka, o nian to ko sakafalic to no ’orip no yincumin (Pangcah) a mitodong to no Payrang (Holam) a demak a misafana’ t no niyah a tamdaw, o Payrang (Holam) ko pasifana’asy to sa’osi no payso ato sadadoy (satingting) ato saditek. O sakaawa to ko omah no yincumin (Pangcah) i, saheto o milihiwan i yincumin (Pangcah). Hatira ko nika tatiih no faloco’ no Payrang (Holam) saka, tahanini caay ka olah ko yincumin (Pangcah) to Payrang (Holam). Ira ko teli’I no yincumin (Pangcah) i Payrang (Holam).

O tatiihay ko harateng to pikowan no Payrang (Holam) saka, o tatiihay ko pilihiw to dafong no yincomin (Pangcah), o caayay ka lalen, mo’ecelay ko demak.

O no Dipong pikowan a demak. (日本人的統治)

Yo o Dipong ko mikowanay to Taywan itiya i, pa’epodeng no Dipong ko nailotokay ko aro’ a yincumin (misaPangcahay) a ma’emin a paloma’ itini ’enar, oni ko saka mapalasawaday no Dipong ko militafaday a demak, mapalasawad to no Dipong ko lisin no yincumin (masaPangcahay) a ma’emin itiya. Tona mapalasawad to no Dipong ko pisalisin to tafad saka, falicen no Dipong ko ngangan no kalikoda, pangangan sa to lisin no kalikoda i, o pinengneng to folad a lisin han nangra, o pipangangan no Dipong to nian i, cokimisay saan, papitooren no Dipong ko ’Amis to nangra a lisin ato mita’ongan nangra a kawas.

O romasato, mapatireng to no Dipong ko pitilidan, itira sa i tatya’angay a niyaro’ ko pipatireng nangra to pitilidan. Tinako sa itira i Kalingko ko cecay, i Tafalong ko cecay, i Posko ko cecay, i Falangaw ko cecay, i Singko ko cecay. O saki ’Amis a cecay ko nian a pitilidan. Tayra ko naniraayay a wawa no ’Amis toya pitilidan, itira toya niyaro’ cangra a milafin, ira to ko Payrangan a picudadan naitiya aca, nawhani, ira to ko tilid nangra. Ira ko pitilidan Dipong a tamdaw, saka, tolo ko kasasiroma no pitilidan. O no Payrang kono Payrang, o no Dipong ko no Dipong, sepat a miheca ko picudad no ’Amis itiya. itiya halo picudadan to no maomahay a mapatireng no Dipong. Itira i Kalingko ato Posong a mapatireng ko matiniay a pitilidan. ’Aloman ko mitiliday a wawa no ’Amis toya pitilidan. Nikawrira, pakoyoc ko romaroma saka, caay pakatangasa a mitilid.

O patodong no Dipong to saki no ’Amis a pitilidan, o pipakafana’ to wawa a mafana’ to tilid no Dipong. Nanoya mapatireng to i kasaniyaro’ ko pitilidan no ’Amis, itiya to a ’enem a miheca ko pitilid. Ta mapolong to ko ’Amis ato Payrang.

O romasato, ira ko pakatikamiay a pitilid no Dipong, i Dipong to koya pitilidan. Talacowa misakoli ko ’alomanay a ’Amis, nikawrira, ira ko papinapina a mitiliday to pakatikamiay a pitilid, o citangalay no ’Amis ko matiraay a malalokay a wawa no ’Amis.

O romasato, mapasifana’ no Dipong ko ’Amis a malasayhoay a misaloma’, ta itiya ko ’Amis a mitodong to no Dipong a loma’ patireng. Itira i Kalingko i ira ko tata’angay a kilakilangan i lotok ko pialaan to sapatireng to no Dipong a laleko a loma’, saka, mitodong ko ’Amis to no Dipong a laleko a loma’ a misanga’.

Mapalasawad no Dipong ko malariya a lalisan. (日本人消滅瘧疾)

Naitiya, ira ko katalawan a adada itini i Taywan to malariya hananay a lalisan. ’Aloman ko mapatayay tamdaw to nia adada, kinsaen no ising ko polong no finawlan itini i Taywan, ano adada to malariya i, ira ko piadah to nian a adada, saka, mapafeli no Dipong i adadaay ko caay ka ci’aca a sapaiyo.

O romasato, mapacaliw no Dipong i ’Amis ko kowang to sapi’adop. Mahaenay ko pipafeli no Dipong to saka cakat no ’orip no ’Amis.

Ma’aca no ’Amis ko lalosidan no Dipong. (阿美族人購買日本貨)

Yo tayni to ko Dipong a mikowan to Taywan i, ira to ko pisanga’an no Dipong to masamaamaanay a sakatayal a lalosidan, caay to ka lecad ato no Payrang (Holam) ko no Dipong. Ano haratengen i, ha to i kakaay no Payrang (Holam) ko no Dipong a pinasanga’ to lalosidan, halo sasariko’en a macakat.

O piri’ang no Dipong to ’Amis. (日本人對阿美族的壓迫)

Tona malowid no Dipong ko Mancing (Holam) a milood saka, maala no Dipong ko Taywan kitakit mala no niyah ko pikowan. Tona o hongti ko citatodongay a mikowan saka, ca’edes ko demak no Dipong a mikowan. Caay paseka a mipalo to tamdaw, kalatayal han no imeng (tayring) ko pipalo to tamdaw a matiya ko pipalo to kolong saka, matalaw a ma’emin ko tamdaw a paka’araw to tayring.

Talacowa caay ka lecad ato Payrang ko Dipong a misafana’ to yincumin (Pangcah) nikawrira, ira ko no Dipong a romaay a demak a pisamsam. Pakaynien no Dipong i sata, paroceken no Dipong ko kahacecacecay a dafong a cisata saka, mapa’orong to karetengay a sata ko ’orip no yincumin (Pangcah).

O roma a demakan no Dipong i, palowaden nangra ko yincumin (Pangcah) a papisakoli, parariden no Dipong to folafolad a pakakotakotay ko kasacefacefang a papisakoli a mipalalan, lalan no cilamalay, ato misanga’ to copo i ’alo, ato mikarkar to pataminaan a minato, ato maomah to tefos no pisawanengan a kaysiya, ato romaroma a tayal.

Sacilifon saan i, isafa haca no kalitosa no lifon no Dipong. Tinako sa i, cecay ko pida ko no Dipong i, sepat a payso ko no yincumin (Pangcah) a lifon, hatira ko pisakakinih no Dipong to yincumin (Pangcah).

Minokay sato ko masakoliay i, mapakatayal haca no tayring (imeng) a papipadang to tayal nangra a misimaway (mikacaw). Awaay ko tatodong no lifon no nian. Awaay to ko no niyah a romi’ad to sakiliomah, saka, dokdok sa ko ’Amis a miliyas a talaomah ano eca i minokay i loma’ no tireng.

O romasato, yo ca’edes to ko kalalood no Dipong ato Congko itiya i, cang’ot to kakaenen ko sofitay no Dipong, saka, o sapaosa to sofitay ita saan ko Dipong i, patangic han no tayring (imeng) ko yincumin (Pangcah) a miala ko panay i ’ariri. Saka, nanoya alasimesimed sato ko finawlan to panay i sera no loma’, ’aloman ko macahiway a ’Amis itiya.

Matiya sato, o nia demak no Dipong a miala to kolong no yincumin (Pangcah) to malo kakaenen no sofitay a saan. O caayay ka pa’aca no Dipong a ma’emin ko nia mialaan nangra, saka, o mikokongay to ko nia demak no Dipong a mi’afas to dafong no yincumin (Pangcah). Tada mahapinang ko pisawaco no Dipong to yincumin (Pangcah).

O romasato a demak nangra, itini i pidakaw to cinamalay i, mali toloay rawang ko kasasiroma, saka cecay rawang, saka tosa rawang, saka tolo rawang a masiiked ko kadakawan. O no Dipong i, itini i saka cecay rawang, o no yincumin (Pangcah) a kadakawan i, i saka tolo a rawang. O makapahay a kadakawan ko saka cecay, o makaditay a kadakawan ko saka tolo.

’Aloman ko madakaway a yincumin (Pangcah) i saka tolo rawang, hinam han ko no Dipong a madakaway i, tatolo ko tamdaw, caay ka nga’ay a tayra i no Dipong a rawang madakaw ko yincumin (Pangcah). Ano ma’araw ko picomod iso itira i, mapalo kiso ato matefoc.

O roma i, o pitilidan no wawa. Mahaen ito ko pasakakinih no Dipong to yincumin (Pangcah), samatiya han no Dipong o Waco ko piharateng nangra to yincumin (Pangcah), saka, tada maacek ko Dipong a minengneng to tamdaw no yincumin (Pangcah).

Nao mahaenay ko mikowanay midipotay to ’Amis a mararid a saheto o tatiihay o mari’angay o mikokongay ato misamsam misakakinih, mipalawacoay ko demak nangra i ’ayaw to yincumin (Pangcah), saka mapeleng to a ma’emin ko nga’ayay a pinangan no ’Amis ato mapalapakoyoc ko ’orip ato macengel to nangra to tatiihay a demak ko faloco’ no ’Amis. Saka, misamatiyatiya o Payrang ato misamatiya o Dipong a mitodong to tatiihay a pinangan nangra ko ’Amis.

O pinangan ato kananaman a demak. (風俗習慣)

O misanga'ay titaanan ko Kawas. Pakaynien no Kawas i nika laccay ita aci Kristo Yis ko nipisafa^loh titaanan to sakanga'ayaw no dmak ita. O nisahalakaanto no Kawas konini naniti:ya aca to dadmaken ita.

Ifiso 2:10

O pi’orong ato pitatoy to lalosidan. (挑物和提物)

Ano mikasoy, ano mi’orong to panay i, o ’afala k osapi’orong. Ono cifodataay a pi’orong i, ira ko konoyananay ato pakifongohananay a pi’orong, ano o picolo’ to panay ato kasoy i, i ’afalaen a mi’orong. O no fafahiyan a pi’orong ko nia ma’emin.

O no a fa’inayan a pi’orong i, i ’afala, o roma a pi’orong no fa’inayan i, i capa’en a mi’orong. O kakoyodan i, o no fa’inayan, o no fafahiyan a pica’elay. O no i ’ayaway a nisanga’an i, o nitenooyan ato nisanga’an to kiradom.

O romasato, ano talacowacowa i, caay ka eca cifonos ko fa’inayan, cicohcoh ko fonos no romaroma, misitala to ’ada.

O sakolicay no ’Amis.(禮節)

Ano caacaay ka fana’ ko ’Amis to tilid to sakafana’aw to no tamdawan a ’orip i, mapafaloco’ no Kawas cangra to sakafana’aw to kakangodoan a demak, saka, nano kaemangan no ’Amis i, mapasifana’ no mama ato ina ko wawa to dademaken to sakitini i loma’ ato sakalingad a matayal i omah, orasaka, fana’ caay ka saan a milonok ko tamdaw, nano nipasifana’an to no mama ato ina, ta mitoor ko wawa a midoedo to nano sowal no mama ato ina. Itiya a matongal k fana’. Saka, fahal sa a masatamdaw to ko faloco’ ato demak nira. mato’as to cingra i, fana’ sato ko faloco’ to sakangodoan a demak. Ano haenen ako i, caay ka nga’ay, ano haenen ako i, nga’ay saan, mafana’ a miharateng to nga’ayay a demak, ta miliyas to tatiihay a demak.

Pakayni i pipasifana’ no mama ato ina ko sakafana’ a milicay to cimacimaan. Tinako, ano i faki i fai, i malininaay to, sakitini i mato’asay, o akong ato mamo to nira i, caay piasimaan a pasowal. Ira ko sakangodo no ’Amis a tamdaw ta manga’ay a tengilen no mitengilay.

Tinako, ano micomod i loma’ no nima i, comocomod caay ka saan, ira ko makapahay a salicay. Micomod i loma’ ano nga’ayay a romi’ad i, “Malahok” saan, oya “malahok” sanay a licay i, o nga’ayay a licay tono kaen. Ira ko no Taywan to matiniay. O pa’ayaw ko nian to “Malahokay to hakini, caay hakini?” ano caayho i, o sanay to no kaen. Saka, micomod i, milicay to “malahok?” saan.

Oya a loma’ matakop ko kalahokan no loma’ i, pasowal ko laloma’an: “Atiti i, malahok kita.” saan. Ano o maherekay to koya lafang a malahok i, paca’of sa: “Dadada, maherekay to malahok kako, lahok han namo.” saan, ta pasadak sa to kamaro’an pakamaro’ to micomoday a lafang, o todong no sapilitemoh to lafang no loma’ ko nian.

Ano o mato’asay, ano o widang i, o pihamham to tayniay a lafang no loma’, itiya pasadak pataheka ko loma’ to ’icep ato tamako, o satadamaanay ko ’icep ato tamako a sapihamham to tayniay a lafang. Nawhani, o mi’icepay aca ko ’Amis a finacadan, o ’icep ko sapaini. O no Payrang ato Dipong o nanom, ocya ko sapaini.

Ano malitemoh ko mato’asay ano eca o widang ko palafangay i, kangodoen cangra, patala mitakid to ’epah, caay to lecad to no aniniay ko sapipatala, kalonanom han ko ’epah a mi’owak. No to’as a pitakid o pi’inip salongan. O kakoma’en to ’epah itiniay i sapilengat to sasowalan, pa’ayaw a salicay. O pihamham to i raayay a lafang mahaenay to, o no ’Amis a finacadan ko nia pinangan to kangodo a sapililafang.

O kaemangay a kapah no ’Amis, mafana’ to patado to mato’asay a mi’orong to ’inorong, ano ma’araw no kapah ano eca i o kaying ko nika ci’inorongay i, ano awaay ko no niyah a ’inorong, ano miming ko nitatoyan i, falicen o karetengay ko a’inorongen nira, “Kakoay, mama, ina ko mi’orongay to no miso.” saan, ano caacaay ko no tireng a faki ano eca o fai i, o hahaenen no ’Amis a mipatado to mato’asay a mipadang.

Orasaka, ano icowacowa i, karapa’ayaw ko ’Amis a tamdaw to mato’asay. Ma’araw to ko nika adihay no ’inorong no mato’asay i, nengneng caay ka saan, “Kakoay, mama.” saan, ta kotayen nira a mi’orong, o tada makapahay a demak no ’Amis ko nian. O romasato, ano kaicowa iso i, mikilim to kaaro’an, caay ka nga’ay miki’ayaw to mato’asay a maro’, paliyasen ho k mato’asay pakamaro’, ano o kaka iso ko mihecaan nira i, paliyasen pa’ayaw pakamaro’, sowal sa “Ini ko kamaro’an iso, mama.” wahan ko pa’ayaw to sowal. Orasaka, o mafana’ay mingodo to ikakay ko ’orip a mato’asay no ’Amis.

Ano haratengen ko nia kakalimelaan mingodoay to mato’asay a pinangan no ’Amis i, mato sasowalen no to’as a somalakaw i, “Cima ko ’ayaw paka’araw to cidal.” O ’ayaway paka’araw to cidal i, ’ayawen ko pingodo o sanay no ’Amis a finacadan. Nikawrira, matiniay a nga’ayay pinangan no ’Amis i, awaay to ma’araw anini, saka, tada kafaheka’an ko nika fokil no aniniay a wawa. Tado o pitilid nira i tata’angay pitilidan, ’araw han i, awaay ko nifanafana’an. Ano o licay to, ano o demak to a ma’emin i, awaay to. Asimanay saan ko harateng nira, “Kako ko kaka hato o sanay saka, tada kararoman a haratengen no mato’asay ko nika fokil no aniniay a wawa. O fana’ noya wawa to tilid ato maamaan ko mimaanay, o pa’ayaway a faloco’ to sakangodo i, palasawad han to anini. Malecad to awaayay ko dafodafong no ’Amis anini to sakalalicay to tamdaw ato sakanga’ayaw a malalitemoh. Saka, hatiraay ko nika falic no ’orip no ’Amis anini, o siponto no ’Amis ko nian han ko piharateng.

O romasato, o pilicay to kasakaka no’orip, ano sakitini i mato’asay to, caay palecad ato saki widawidang a sowal, iraen ko sakangodo a sowal no ’Amis, ano o ainaen koya mato’asay a malitemoh i, “Talacowa kiso a ina?” “Mimaan kiso ina?” a o saan ko licay, araw han i, awaay ko sowal to “Talacowa kiso? Mimaan kiso?” caay to ka saan. ira aa ko “Ina” sanay a sowal to cecay no sakangodo a licay, ano o mama i, “Mimaan kiso mama?” sanaya a parikor to licay. Ano o kakakaen i, “Kaka” saan, ira to ko saki ngodo a sowal. O pasifana’ no mama ato ina to wawa i, “Ano talacowacowa kiso i, tengilen ko mafana’ay a milicay a tamdaw, ano nga’ayay a tengilen iso i, o hahaenen iso ko demak.” saan.

Orasaka, ano ira a matengil no ina ko “Iraay a tayni i loma’ no nitam ko wawa iso.” ano saan i, tangsol saan a milicay, “Mafana’ koya wawa a milicay saw? Kangodoan ko fokil no wawa niyam.” saan.

Ano pasowal koya tamdaw, “Manga’ay kiya saw. Tada masatamdaw ko licay nira a mangodo i tamiyanan.” ano saan ko sowal i, itiya to ko ina a mafana’ to nika citaneng no wawa nira to saki licay. Lipahak cingra a pakatengil to ratoh no tao, itini i pipasifana’ no mama ato ina ano eca faki ato fai ko sakafana’ no wawa to nga’ayay a sakalatamdaw a demak.

O inanengay to tayal ko ’Amis. (勤奮的民族)

Tona kalatayalay ko ’Amis saka, caay piharateng to sapihololaw a misalama a talacowacowa. Caay ka fana’ ko ’Amis to sakaci’etanaw, pa’edeng saan to nitayalan nira ko saka’orip, caay ka fana’ to ’anof hananay. Tona adihay ko makaenay no ’Amis a masamaamaanay a nialaan kalokakaenen no palpalaan a kinaira, saka awaay ko cango’otay i saki’orip to romi’ami’adan, saraheker sa ko ’orip no ’Amis. Ano hacowa ko nitayalan no tireng i, pa’edeng saan, caay pi’afas to no tao, caay pitakaw to no tao, oya nitayalan no tireng i, hatira saan, caay ka ’inal ko ’Amis to dafong no tao.

Madadamadamaay a finacadan no ’Amis, romakat i lalan malitemoh ko kakaay ko ’orip a tamdaw, miki’ayaw ko safa a tamdaw a milicay to kakaay ko ’orip, ano o ina, ano o mama, ano o kasasafasafa no ’orip, ano itini i maamaanan a demak i, awaay ko podoh no ’Amis. Ano ira ko adadaay no nima, mapatayay tamdaw, makari’angay tamdaw, ano o ma’alolay tamdaw i, caay pipaconoh i cimacimaan. Ano mafana’ h koya tamdaw i, oya tamdaw ko mala sa’ayaway a pa’orip, karasini’ada ko ’Amis to no tirengan to a finacadan.

Ano o dateng to i, ano ira kono tireng a dating i, “Ira ko no mako.” saan, caay ka’idi, sasipafeli saan, mahaen ko demak saka, ano o kapah to i, ano masamaan k demak no nima a kapah, “Aya: o kasini’adaen cingra.” saan, ano o cidoka’ay cingra hakiya? Ano o makalatay no ’oner hakiya? Ta caay pakapidemak kora kapah tono loma’ a tayal i, ano cima ko awid nira a selal i, papadapadang saan a pakasoy.

Anini sa to tona mafana’ to to Kawas i, tangsol saan k ’Amis a maolah a mitengil to sowal no Kawas, nawhani, ano caacaay ka citilid ko ’Amis, ora panangan no ’Amis to kadadipodipot, kasasiolah, kadadamadama hananay i, ono Kawas ko ranan. Saka, milingataay to no Kawas k faloco’ no ’Amis. Orasaka, mapatenak ko sowal no Kawas i ’Amis i, tangsol saan mara’eked to finawlan a mitoor. Iraay to ko kalecad no faloco’ to nika mitoor kako to Kawas sanay, matatodong i sowal no Kawas to nika o sasafa:ay a finacadan ko kaolahan no Kawas mipili’ to malo mamiti’er itini i cingraan.

Masalaloma’ nora sowal ko ’Amishananay, itini i sasafaay ko ’orip a finacadan ko milingataay i Kawas ko ’orip, nawhani, ano awaawaay ko tilid, mapasifana’ to no Kawas ko faloco’ no sasafaay finacadan to sapidoedoaw to nafaloco’an no Kawas, saka, ira ko adayay no Kawas i ’Amis.

O sakikaen a demak no ’Amis. (阿美族的飲食習慣)

Iti:ya ho i, o tapila’ ko patelian to hemay, o cikohaway a dating i, paroen i cifar ano eca i tipid, awaay ho ko ’alapit itiya, kamayen no ’Amis ko kakomaen i taheka. Ira ko kaliling (’iros) to sapikohaw. Ano cima ko i ’ayaway a mafecol i, sowal sa, “mafecil to kako, pafecol han ko no namo.” saan, ta liyas sa to yaheka, paca’of sa ko kadafo i, “Naw maherek to kiso saw mama?” saan, ano o kapah ko sa’ayaway a maherek i, sowal sa, “Kakomaen ho ko namo a ina, mama, kaka. Pafecolen ko namo.” saan.

Ano ira ko lafang to papinapina i, sowal sa ko cima noya loma’, ano o ina ano o kaka to fafahiyan, “Pafecolen ko nika komaen, macahiw a mimaan, adihay ko hemay, asimaan ho ko dating ita, aka ka ngodo.” saan. o sasowalen no fafahiyan no loma’ koni to pa’ayaw to lafang. Pasca’of sa ko lafang, “O maan haca a datengan saw iro awaay ko dating a han.” a saan cingra.

Ano citama ko cima i, caay pisateked a komaen toya tama’, papitahidangen nira ko ka’emangay to mato’asay no malininaay ano eca o kananaman to a fiyafiyaw. Nikawrira, caay pitahidang to ka’emangay, o mato’asay aca, o lipahak nira citama’ ko nian. Sakohawen nira koya titi a pakaen i ’alomanay, caay eminen nira a pasadak, ’osawen nira ko cepi’ ato fangcalay a titi to sakiparo no loma’. o i laloma’ay no tiyad a ma’emin i, o raan ko tatangtangen a pakaen to ’alomanay.

O adihayay ko panay a loma’ i, honihoni misa’epah cangra, saka, ano mafana’ ko cimacima to nika o cidafongay koya loma’ i, matatoy ko tamdaw to sapafalic a milongoc to ’epah itira.

O adihayay ko panay a tamdaw i, matalaw to kaporecan to panay, orasaka, sa’epahen nangra. O pisanga’ to ’epah i, tangtangen ko felac, caay ko nisakohecalan a felac, o hefolen a felac ko sapisa’epah, ano malahemay to ko nia hemay i, sadaken i fasolan a hayhayen mifasaw, maherek a mafasaw, itiya a pafolesak to tamod, ta fasfasen ko nanom a mihemhem to enem pito a romi’adan, ano caay ka hakowa i, caay kahakowa, caay ka pina rmi’ad, maherek a mihemhem ta misa’epah ito.

O ’Amis a tamdaw mafana’ a misasiraw, mipacok to kolong ano eca o fafoy to i, patodong aca misasiraw, misasirawan no loma’ tadafangsisay kaenen. O kaen to romi’ami’ad i caay pisadak to siraw a komaen, dengan ira ko lafang no loma’ itiya pasadak to siraw sapihamham to lafang. Orasaka, o satadamaanay no ’Amis ko nisirawan. Roma sato, maraod to ko pilitodan a mipanay to, pi’anipan to, pasadak to siraw to sapakaen to malapaliway.

Misasiraw sa ko loma’ no ’Amis, sa’esa’en ho ko salang noya titi, itiya molicen to cilah, sakaranikay masadak ko salang noya titi, patelien to o koreng koya nicilahan a titi a mitahaf mikedec, maala ko pito lomai’ad, sadaken a mipasofaw, tangtangen ko nanom mirokrok, fasawen ho, itiya i, sadaken koya nisasirawan a titi i koreng, sasawen koya titi i nifasawan a nanom, itiya hayhayen palasawad to salang noya titi, maedeng to, liyawen ho a micilah to sakinatosa, caay to ka matiya o i ’ayaway ko ka adihay no cilah a patatodongen, nanoya patelien haca i koreng koya titi miliyaw a misasiraw, ano ira ko ’epah, fasfasen to ’epah saka fangsis noya titi, songila’en a mitahap midamek saka eca ka latiih, pateli han to pinapina a folad, ano eca cecay a mihecaan itiya, maraod to ko romi’adan noya nisasirawan a titi, ano mamisadak toya siraw, sa’ayaway a pisadak to siraw o laloma’an ato mitahidang to faki, fai no loma’ a pakaen.

Ano mifoting ko cima, ano adihay ko misetikan a foting i, caay ka nga’ay misateked a komaen, ano o titi, o dongec, o foting i, o tadamaanay a kaen ko nian, saka, caay pisateked a komaen, mitahidang aca to mato’asay no malininaay a pataheka.

O pipafatis i, itini i malininaay, o fiyaw to, matahidang a mitaheka. Ano eca i, o pipafatis to ko roma, todong sapipaco’ay to nipipafatis ko nian a mihaen. Saka, itini a mahapinang ko nika awa ko podoh (’idi) no ’Amis. Caayay pisakakinih to tamdaw.

O sakalipahak. (娛樂)

Ano awaay to ko tatayalen i, tayra i riyar a micekiw, ano ea i ’alo a mifoting, misakapolongan ko malikakaay ano eca o malininaay i loma’ tato’asan a malafi, maherek a malafi misalipahak a masakero a ma’emin, o kalipahakan no ’Amis ko matiniay. O todong no pipalipahak to ’orip no malitengay a mihinom to roray no faloco’, saka, misalipahak i ka’ayaw no malitengay a patengil to radiw ato pa’araw to kero. O nian ko sakafana’ no ’Amis a romadiw ato makero, kala’orip han no ’Amis ko nia demak.

So’elinay, o rihadayay ko niyaro’ no ’Amis a finacadan, saka, masanga’ nangra ko sakalipahak nangra to saki niyaro’ a radiw, ano ira ko maan nangra a kalipahakan no loma’ i, mapapadang a malapaliw, malawidangay, mala fiyaway a masa’opo i loma’ noya cilipahakay a mipadang to lipahak noya loma’ a masakero ato paradiw a malipahak.

Ano ira ko cimapatayay a loma’ i, mahaen to ko demak a mapapadang. O sapipalasawad to cimararomay ko kapapadapadang, ano eca todong pikihatiya a mararom to cimararomay a loma. o saka fana’ no ’Amis to masasipadangay, o masasida’itay a faloco’ ko nian, awaay ko ma’anofay a misateked micidek ko faloco’, o caay pisatakaraw ko faloco’.

O pipararamod to wawa. (婚姻)

Ano mararid ko kalaholol no kapah ato kaying a masasiolaolah i, masasipadang cangra a mala paliw a maomah. Ano lipahak ko faloco’ no ina ato mama no kaying a mitapal to demak nangra a tastosa i, o a ocoren no mato’asay no kaying ko kayakay a patayra i loma’ noya kapah a mipangaay to sapipararamod i cangraan o wawa tatosa, o kayakay sa ko paratohay i tosaay laloma’an ko piketon to sakalaheci nangra to kararamodan a romi’ad.

Itini i Posko ato itiniay i pasawali a niyaro’ ira ko pitapi’ hananay, itini i nika lapaliw a pahapinang to sasiolah noya tatosaay. Saka, manga’ay a mitapi’. O demak no mitapi’ay i, o pa’araw to lalok ato so’elinay a kasasiolah nangra i ka’ayaw no mato’asay ko nian. Ta itira i loma’ no kapah a milafin koya kaying, mikihatiya to kaying no loma’ koya kaying a mafoti’, o pikasoy nira ato piradam ko sapatiri’ to lalok nira.

Mahapinang to k faloco’ no wawa, ano saan ko ina i, paratoh i salikaka (faki, fai) nira koya ina, ta mafana’ ko salikaka nira to fa’inayan ato fafahiyan, o fai kako ano saan ko salikaka i, lonok sa cingra a pasifana’ toya caciramod a kaying to sakafana’aw to demak ato sakacingodo nira i loma’ no malo fa’inay nira, pasifana’ to sakolicay (limaw) koya fai, “Aka ka matiya o itiyaay ho a faloco’ iso ato demak iso, tona o caciramod to kiso saka, nanay malosimetay to ko faloco’ iso a mafana’ to tayal ato salicay, ano micomod i loma’ no mamalo fa’inay i, ano o kalahokan i, ‘Malahok mama aci ina,’ han a milicay, a paca’of sato koya mama ato ina, ‘Dada’ saan, kaitini a maro’ a saan cangra. Mapafeli to ’anengang kiso, saka, aka ka eca cisinofo (sapaini a ’icep) kiso.” saan.

Maolah ko kaying to pipatado no fai a pasifana’ i cingraan, ano maraod tp ko pipararamodan to wawa noya fai i, o ina to noya kaying ko mamipalimo’ot i cangraan. Mahaenay ko fai ato faki a maolah to cacifafahi a wawa no salikaka nangra.

Adihay ko fangcalay a pasifana’ no faki i wawa, sowal sa cingra, “Kita o fa’inayan i, caay ka nga’ay a mafokil to sakilicay i, malo sakatatiih no pikadafoan, ano lomowad to dafak i, caay ka nga’ay maki’ayaw no mato’asay ato salikaka noya malo ramod isoa lomowad, saka, pisatengitengil to sekak no ’ayam, ano masekak ko ’ayam i, fafoti’ aka ka saan, katangsol a lomowad a mikasoy, nikawrira, ano ma’orad toya dadafakan i, aka paci’eci a mikasoy, nawhani, o sakacidoka’ ko pihaen, ano paci’eci sa , o mamalikaf no tao.

Ano i taheka i, caay ka nga’ay a ci’anengang kiso o kadafo, hakakan han a maro’ a mitaheka, aka pingata to taheka. Ano ira ko tadamaanay a kakaenen i, itiraen i ka’ayaw no mato’asay koya kakaenen, ano mafana’ kiso to ngodo i, miraay kiso to taheka a komaen. Aka kao saikoray kiso a maherek, nawhani, ano i saikoray a maherek i, o halikaenay ko nia kadafo wa han nangra kiso. Adihay ko pipalimo’ot no fakifaki ato faifai i tala’ayaw a ciramod a wawa, o sakitini i, o sakacaaw ka cisowal a malikaf no rao.

Maraod to ko romi’ad to nika kaketonan i, mapatala ko loma’ no kaying to sakalafi a taheka. O no itiyaay ho ko nia demak saka, caay ka lecad ato no aniniay, o dadaya ko sakatayra no paro no loma’ noya kaying i loma’ no kapah a miala i cingraan. Malafi ho i loma’ noya kapah. Maherek a malafi i, aro’ saho a malaholol ko mama ato ina noya kaying ato kapah. Ma’edeng ko aro’ nangra i, lomowad to cangra a minokay. Itiya i, tatoyen noya kaying ko lalosidan no malo fa’inay nira a kapah a malahakelong a tayra i loma’ noya kaying. Itiya i, likaten nangra ko rongrong no ’acam to malo dawdaw nangra a minokay tayni i loma’ noya kaying. Tangasa i loma’ i, tangsol saan a pataheka a pakalafi, o hakhak ko hemay, o rara’ no naniwac ko dating ato siraw, hatiraay ko nian.

Maherek a malafi i, aro’ saho a malalicalicay, ta ma’edeng ko aro’ miliyas to kako ano saan i, masadak kiso to loma’ no fafahi iso. Dafak sato i, maratar kiso a mikasoy, o sapakasoy to pikadafoan iso. O romi’ad i, mapolong a matayal ato fafahi iso. Nikawrira, maherek a malafi i, samatiyaen iso inacilaay a dadaya ko patatodong iso to aro’ ta asadak haca kiso to loma’ no fafahi iso. I loma’ no tireng ano eca i sefi kiso a mafoti’ a mikapot to widang iso itira a mafoti’. Dafak sato i, maratar haca kiso a mikasoy, ma’edeng tolo sepat a romi’ad ko pihaen iso i, pali’edefen no mama ko loma’ to sakacaaw to ka sadak iso toya dadaya, itira to k foti’ iso a mala tamdaw to no loma’. itini ko satapangan no kararamod.

O li’alac ato pakelang. (漁撈儀式)

O li’alac hananay i, paherek no tayal no loma’ a demak ko nian. Tinako sa, maherek a misaloma’ i, mipakaen to mipadangay a matayalay a misaloma’, saka, o lafi ko nia pipakaen. Itiya, lipahak ko fiyafiyaw ato malininaay ato widawidang to nika paherek to loma’, saka, mipadang to sapakalafi to matayalay a misaloma’, saka ala pasadasadak a ma’emin to hemay (hakhak, toron) to sakacaaw ka cicango’ot to sapakalafi to matayalay ato lafang. Pateko han ko niya mipafeliay to hemay, dengan o dateng ko nisaadihayan a mitangtang.

Mapaherek ko nian a demak, mali’alac ko malininaay to cila a romi’ad a mifoting i ’alo ano eca i riyar. O sapalipahak to mato’asay no loma’ ato malininaay ato fiyaw ko nian, saka, o cecay haca a kalipahakan ko li’alac. Maherek a mipanay i, mali’alac. Maherek ko pipararamod i, mali’alac. O paherekan no lipahakay a demak no loma’ ko li’alac hananay.

O pakelang hananay i, malecad ato li’alac ko tatodong no pakelang. Nikawrira, o saki no mapatayay a li’alac ko pakelang hananay. ano mapaherek ko pitadem, mipakelang to sapalafi to mato’asay no malininaay ato paro no loma’ a mihinom to rarom no faloco’ no malininaay a ma’emin. Orasaka, o herek no pitadem to mapatayay i, caay ka eca o mamipakelang a tala’alo ano eca i riyar a mifoting to sapakalafi to mato’asay no ngangasawan ato iraay a mihayomay a tamdaw. o mahaenay ko tatodong no pakelang hananay.

O maradiway a tamdaw ko ’Amis. (好唱的阿美族)

Paaro'en a kadofah i faloco' namo ko sowal ni Kristo a palahad. Kao taneng ko sakasasipasifana' namo a mikrid. Kao 'olic ato fangcalay a radiw ato no 'adingoan a radiw ko sapikansiya no faloco' namo to Kawas a romadiw.

Kolosay 3:16

O maradiway a tadaw ko ’Amis. Yo matayal itini i omah, ano o maan to a tayal, caay ka eca romadiw, o nia saka romadiw i, malecad ato mipalipahakay to faloco’ itini i nika tayal, saka, ano cecay to, ano papina to, o sakalalok no ’Amis a matayal ko nian a radiw, ano kacidalan to a romi’ad, ira ko no saki cidalan a radiw, ano ka’oradan a romi’ad, ira ko no saki ’oradan a radiw, orasaka, itini i radiw a patalahekal ko ’Amis to i faloco’ay nira masadak a ’olic.

Ano o mafana’ay a pa’olic a tamdaw, cingra ko miki’eciway ta tooren no ’alomanay a milecad micawi, orasaka, nao mafokilay a tamdaw to ’olic, mala mafana’ay to, itini i radiw no ’Amis ko sakalalok a matayal, itini ko sakafana’ no ’Amis a romadiw. Yo milidafak a mikasoy ko kapah, romadiw cingra to saki mikasoyay a radiw, oni o malipahakay ko faloo’ nira to nika ratar a tayra i lotok a mikasoy. O nano lipahak nira a romadiw i, o todong to lalowadan a milidafak nira a mikasoy.

O sowal no mato’asay, “Ano maomah, ano matayal to, terep aka ka saan, nawhani, itini i nika tomerep a maharateng ko masamaamaanay a tatiihay a demak, saka, ano romadiw ko niyah i, o pipalasawad to roray tatiihay a demak, pasayra i radiw ko faloco’ saka, mala sakalipahak a matayal ko nika romadiw saan, o nga’ayay a misalofay to tatiihay a harateng ko nika romadiw. saka, o nian ko sakalipahak no ’Amis a finacadan.

O romasato, ano kailoma’ to, masa’opo ko fiyafiyaw a maro’ i potal a malaholol, mangalef i kacanglalan a dadaya, mali’epah, o sapipalasawad to roray a matayal to romi’ad saka miraradiw to, misanga’ to radiw a mi’olic, saka tosa a dadaya i, liyawen a miradiw koya nisanga’an a radiw i nacila dadaya, satikoiko han malaheciay to ko nga’ayay a radiwen. O romasato i, ano ira to ko malipahakay to loma’ a pakawih, ano eca ira ko pataloma’ay, pakayni aca i radiw ko palipahak to mikihatiyaay a mahemak, itiya sato romadiw masakero ko ’alomanay, tangasa sa i lafii to dadaya palipahak to loma’.

O radiw, o matiya o palowaday to rakat no ’orip, o ciradiway a ’orip wa han koni. palipahaken no ka’emangay ko mato’asay to lipahak no faloco’, pakaynien i piraradiw ato kero.

O radiw ato kero i, ira ko patodongay a radiw to kero, ira ko awaayay, nikawrira, ano iraira ko radiw, o wa’ay ato kamay ko miperokay ato mipaepaay to kamay, o pilecad to nika fangcal tengilen koya radiw a paca’of.

O awaayay ko kero a radiw i, o teked no miki’eciway koni, o nisanga’an a radiw, sapatengil to ’alomanay, itiya paepaen no ’alomanay a milaha’, nanoya todongen no ’alomanay a minanam kina radiw, malo kapolongan a milecad a romadiw. Orasaka, kaloradiwen no ’alomanay, ta adihay adihay sato ko romadiway, malenak to i kasaniyaro’ no ’Amis a finacadan.

Yo romadiw ko mato’asay i, mitengil ko ka’emangay a mikapot a maro’, ta ano mafana’ toya radiw i, mikihatiya ko ka’emangay to mato’asay a romadiw, kihatiya sa to mato’asay ko ka’emangay a romadiw, orasaka, nano ka’emangan a mafana’ ko wawa no ’Amis to radiw a maradiw.

Ano ira ko lalosidan to no saki radiw i, misoni koya cilalosidananay a tamdaw to sakanga’ay noya radiw. O romasato, ira haca ko no kararoman a radiw, o nian a kararoman a radiw i, o sapatengil i widang nira to rarom no faloco’ nira a miharateng to nika patay no widang nira, o pipa’olic nira to widang ko demak noya mapatayay a tamdaw.

Yo mihayom i mapatayay i ’ayaw no pitadem ko ’alomanay, mihayom ko demak no ’Amis a tomangic a paradiw, o nia nika tomangic a romadiw i, o pikihatiya to faloco’ no cimapatayay.

Yo mapatay ko cima a tamdaw, ikor no tosa tolo a folad i, masa’opo ko mafana’ay to ya tamdaw a miharateng i cingraan. Itiya o aira ko cima noya masa’opoay a miteka a tomangic a paradiw to ’alomanay, ’olicen nira ko na no demak noya mapatayay a tamdaw, ta maharateng no ’alomanay koya demak noya mapatayay a tamdaw, itiya paitemak sa cangra a ma’emin a romadiw to tangic no faloco’ a miharateng to mapatayay.

O romasato, maharateng no tamdaw ko kaolahan noya koya mapatayay a tamdaw a radiw, ta radiwen no miharatengay cingraan koya kaolahan nira a radiw. Hatiraay ko pipakifaloco’ no tamdaw to olah nira i ’ayaway a mapatayay a tamdaw.

O ’orip no tamdaw. (生活禮俗)

Matiya o cdas ko pistol Iso a miala to 'orip niyam, mamoko' ko 'orip niyam a matiya o lmed. Matiya o molngaway to dafak a cngo' no rngos ko 'orip niyam. Nanay pasifana'en kami a misa'osi to nika kamoko' no mihcaan niyam, ta matongal ko taneng niyam.

’Olic 90:5, 12

O kacipoyapoy no fafahiyan. (婦女懷孕)

O kacipoyapoy no fafahiyan itiya i, latek caay ho kafana’ cingra to kacipoyapoyan a demak. Ma’araw no fai nira ko nika cipoyapoy nira i, milicayen cingra, “Pinaay to a folad kora tiyad iso?” saan i, ano mafokilay ho to nika citiyad no ya fafahiyan i, o papasifana’ koya fai i cingraan to nika i hakowaay a tomerep ko kacilala’ (folad) nira, ta itiya to cingra a mafana’ to nika hakowaay (pinaay) a folad ko kacipoyapoy ako a saan i, o papasifana’en noya fai to pakayraay to nana’onen ko kacipoyapoy, itiya mafana’ masapinang ningra o hakowaay to ko folad a kacitiyadan. Ano o cipoyapoyay mafokil ho to pakayniay i, o papasifana’en no fai to kalodemak no kacipoyapoyan nana’onen a demak ningra.

Kacipoyapoyan no ’Amis a fafahiyan i, adihay ko kapaysinan a demak. Ano o kaen to, ano eca o tayal to, adihay ko demak to nana’onen no cipoyapoyay a fafahiyan, itini i pitangtang to kakaenen i, caay ka nga’ay a co’isen o teloc ko kasoy a mipatorod, caay ka nga’ay pateli i parod to kakaenen, paysin ko nian saan. o mala’apiay a ’icep ano eca o pawli tatiih a kaenen, ano komaen i o caci’ilo, o cacipoyapoy to mala’apiay a wawa saan. o romasato, o mami’imer k cipoyapoyay, ano micaliw milada’ ko tao to maan i, aka ka ’idien, nawhani ka’idien iso o maminanam a ma’idi ko i tiyaday wawa a masadak saan.

O cipoyapoyay a fafahiyan pakinali ko kaen to kaheciday, ’acicimay, ko’esanay a kakaenen, ira ko tadaolah sanay to fa’inay, ira ko ma’osiay to fa’inay, ira ko sapitamakoananay, mitamako ko fafahiyan naitiya sa a mananam a mitamako.

O mahofocay. (分娩)

Pakayni i mahofocay to wawa a fafahiyan, tangsol sa ko ’Amis a finacadan tamdaw pakahirateng to midipotay to finacadan tamdaw ci Dongi hananay a kawas, orasaka, o pitadi’ecan no ’Amis a finacadan cingra. Orasaka, ano masofoc to fa’inayan ano eca o fafahiyan a wawa, salipahak sa a paka’araw to fa’elohay a nisofocan a wawa ko o kaolahan no ciwawaay. Nikawrira, o mamikadafo ko fa’inayan a wawa, orasaka, o fafahiyan a wawa ikaka ko kaolahan no nisofocay a fafahiyan. Ano hatiratira i, limala a caay pisakakinih ko ’Amis a tamdaw to nisofocan a wawa.

Yo mahofoc k fafahiyan i, awaay ko midamaay a mipadang to nika sofoc nira, nawhani o kalatayalan ko fafahiyan no ’Amis a tamdaw, o kasofocan a romi’ad ira ho i omah a matayal, orasaka itira sa i kamaomahan nira a masofoc. Ira ko mafokilay ho to kasofocan a romi’ad no niyah anini, tayra sa i omah a milingad, nikawrira o nika tanektek no tatirengan, ano awaawaay ko tamdaw i tatihi a midama, anga’ay o niyah sa ko misofocay to wawa. nawhani i kacipoyapoyan itiya o ina ato fai mapasifana’ay to samaanen ko demak a nisofoc to wawa o saanay.

Ano ma’at’at ko cipoyapoyan i, aro’ sa a matiya o toma’iay ko kasofoc, itiya rahoday ko nikasofoc to wawa. maherek a misofoc to wawa, o niyah sa ko midemakay to sakasongila’, mafana’ cingra a miala to folo’ to sapiketon to tawawaan a pona.

O katalawan no mahofocay i, o maco’isay ko nika citiyadan, ano o nga’ayay ko kacitiyad, masafoc awaay ko katalawan to nian. Ano militemoh ko katalawan a ma’at’at ko nika sofoc i, mitahidang to cikawasay a misair. Itiya mitahidang ko cikawasay to ngangan no mapatayay to a mato’asay, ta mitahidang to ngangan no Dongi to sakanga’ay a mahofoc. O sakasaan no cikawasay a demak i, o pahapinang ano ira ko latiihan toni a demak, o nano awaayay ma’araw a kawas koni saan a paso’elin, orasaka mitahidang to ngangan no kawakawas ato mapatayay to a ngangan no mato’asay, nawhani o ’Amis a tamdaw paso’elin to mapatayay to a tamdaw o mamalakawas sanay. Tona midemak no cikawasay to nian i, nanoyaan sa a masonol manga’ay ko kasofoc. Nawhani o makowanay no palafoay ko ’orip nangra, orasaka haenen no cikawasay a mifahfah to tatiihay saka paso’elinen no ’Amis a tamdaw ko pisair hananay.

Masofoc to koya wawa, pa’ayawen to no mato’asay patodongen to nisanga’an to falako a sapariko’ toya wawa. Oya sawawaan caay pakido sa a mifalah, tafoen to papah no lawilaw, itira i saikoran no loma’ misatalolong mikarkar to sera misongila’ a tademan, i fafaed no pitelian pa’ekelen to fokeloh, o sakaecaaw ka kaen no waco.

Maherek ko cipoyapoyay masofoc i, ano caay ka cimaan ko tatirengan, ikor no kasofoc tangsolay to a malingad. O tiring ato tayal ko pi’arawan, ano adihay ko tatayalen i, hadidi saan a milaheci, so’elinay to, adihay ko tatayalen no malafafahiyanay, o fa’inay to ko nifafaay to wawa, pakaenay to kolong, mifotingay. Orasaka, misahiraterateng ko fafahiyan to nian, ano caay katayal kako i o maan ko kakaenen? saan.

Awaay ko fa’inayan i omah a malingad, alatek mi’adop cingra, ano eca masadak tayra papotal a misakoli, ano eca pakatayalen no imeng (tayring), ano eca milaoc to no finawlan. Ano caay pi’adop ko fa’inay i, talapapotal a misakoli, o a itira: to i omah a matayal.

O kapatay i nika hofoc no fafahiyan i, o mahalodotay, ’aloman ko mahalodotay i nika sofocan no ’Amis, o saka halodot nira i, o nika pakinali no tayal, ka sofocan i maco’isay ko wawa, ano eca ciadada no tatirengan nira.

O tayal no Dongi. (女神Dongi的職責)

Talacowa, mafokil ko ’Amis a tamdaw to pakayniay to nihofocan ho a wawa samaanen ko pidipot a picoco ato samaanen ko pidama to masofocay fafahiyan, nikawrira paso’elin cangra to midipotay a kawas, paso’elin ko malainaay to awaayay ma’araw a kawas ko madipotay toya mikowanay to ’orip no tamdaw a Dongi saan ko ’Amis a tamdaw, paso’elin ci Dongian o nidemakan nira o sakanga’ay no tamdamdaw saan. O nia Dongi latek o niocoran no ma’oripay a Kawas o midipotay to tamdaw a coyoh ko tatodong nira, saka o kafokilan no ’Amis a tamdaw, saka panganganan han to Dongi.

Ano matayal ko ciwawaay a mifaca’ to riko, telien nira ko nipopotan a wawa i tatihi, pacena’ a miliyas. Ano fangcal ko foti’ noya wawa, caay ka tomangic, caay ka tatiih ko faloco’ to piliyas no ina to wawa, sacisowal sa ko mato’asay, “ira ko Dongi a misimaw saka, masedi ko tawa no wawa, maosos ko faloco’ ningra.” Yo eca ho kafana’ to no tamdawan ko nisofocan a wawa i, manga’ay ko foti’ a masedi, sowal sa ko mato’asay: “O nipaskatawaan no Dongi kina wawa.” saan.

Ira ko sowal no ina to niyah a wawa: “Aka a rasrasen i sera ko posak no hemay, manengnengaw no Dongi ko nidemakan iso, ka satamdaw kiso to sowal.” Orasaka, itini i faloco’ no wawa ato mato’asay i, oya awaayay a ’araw a kawas mararid mikihatiya i ’orip nangra saan.

O pipangangan to wawa. (給孩子的命名)

O pipangan no ’Amis to wawa i, i ’ayaw no kasofoc no ina to wawa, ira ko ma’araway a manan a demak i o mian ko pipangangan to wawa. Tinako, i kailisinan a masofoc to wawa, pangangan to wawa paka ci Lisin han ko pangangan, pifoting no laloma’an i masofoc, paka ci Foting han ko pangangan to wawa. Ano tatami sa i kalahokan, paka ci Lahok han ko pangangan to wawa, matakop ko kalafina a masofoc ko ina to wawa, paka ci Lafi han ko pangangan. Ano kafaliyosan a romi’ad masofoc ko ina to wawa, pakaci Faliyos han ko pangangan. Ano kalingadan i omah a masofoc ko ina no wawa, paka ci Saomah han ko pangangan to wawa.

Ono ka’amisay niyaro’ a ’Amis a pipangangan, tinako Looh, ’Afo, Mayaw. Ono katimolay niyaro’ a ’Amis ira ko Tamih, Kacaw, sanay a ngangan no tamdaw, ira ko mialaay to no faki a ngangan to ’Adop, Komod sanay, adihay ko mialaay to nai mato’asay a ngangan.

O roma i, ano ciadada ko wawa to malawacoay ko tireng a malacaan, o mamifalic to nganganan a saka eca to kalacaan, mitahidang to cikawasay a misa’ir, mi’araw ano o pinganganan ko tatiihay nira wawa, itiya a o fafalicen ko pinganganan. Pakayni to matiniay a pipangangan i, o iraay ko salongoc no tato’asan to sapirayray to ngangan no to’as, saka pakayni i lemed a pa’araw to o fafalicen ko ngangan nia wawa.

Maolah ko mato’asay pacimil to ngangan no wawa, nawhani ira ko no naira a cimil a ngangan, dengan o salekaka, mato’asay ato malitengay ko mitahidangay to cimil a ngangan no niyah, tatiih ko wawaay ko ’orip miceli’ to cimil ngangan no mato’asay. Ano ira ko wawaay ko ’orip a mitahidang to cimil ngangan no mato’asay i, kiliyolen mina’ong a pasowal to mato’asay, pakatawaen ko pitahidan a pangangan to cimil a ngangan, ano ira ko maolahay pakatawa malawla a mato’asay i, pakalipahakay to mato’asay ko nian.

O pidipot to ka’emangay. (照顧兒童)

Tona o kalatayalay ko ’Amis a tamdaw saka, ano manga’ay to ko tireng na mahofoc to wawa i, tangsolay matayal, fafaen nira ko wawa, oni ko sakaciadada no wawa ato sakaciadada nira o ina. Nawhani, caay ho ka tada nga’ay ko tireng i, matayal to cingra, palecad han nira ato itiyaay ho ko nika tayal, saka, pakayni to nian ko saka ciadada nira o ina ato saka ciadada noya wawa. O nika caay ka fana’ a pa’ayaw to fa’edet ato si’enaw noya wawa, caay ka fana’ cingra a pa’ayaw to cahiw ato roray no wawa ato cango’ot no wawa.

Paci’ci sa a matayal. Mipacoco i, tala saan to nika tomangic a macahiw ko wawa, caay ka fana’ cingra a pa’ayaw to cahiw ato roray no wawa ato cango’ot no wawa, ano haratengen i, o tada maapaay ko mato’asay itiya ho, o tayal a cecay ko mahiratengay, caay ko wawa ko nisikolan, saka, oni ko sakaciadada ato sakamamoko’ no ’orip noya wawa.

Talacowa ko nika ’aloman ko nihofocan nira a wawa i, ’aloman ko mapatayay. Tona caay ka fana’ ko ’Amis to adada no ka’emangay ho a wawa saka, yo ira ko adada ko wawa i, saheto o pipasair i cikawasay. Caay ka filo no cikawasay a miadah koya adada no wawa saka, mapatay. Ma’edeng o latosa nisofocan a wawa ko mapatayay i ’ayaw no enem ko mihecaan a wawa.

Mafokil ko ina no ’Amis a patado to cahiw no ka’emangay, saka, palecad han to mato’asay ko nika ranam, o lahok ato o lafi. Caay pakaen to wawa i fatad no kakomaen no mato’asay. Saka, macahiwko ka’emangay, mikilim to kakaenen nira, saka, ano mas’araw ko mamakaen a losay, ano caacaay ho ka rohem ko losay i, kaen han nira. O ramasato, komaen cingra to mangta’ay saka, caay ka fonal no fitaka ko nikaenan nira, saka ci’oresap, cifasal, mapiyas. O kalapinangan han no ’Amis ko matiniay a demak a caay ko salofen, a caay kikiharen ko ka’emangay. Ano caay pina’on ko mato’asay no loma’ i, o mamapatay ko wawa to matiniay a adada, nikawrira ano pacarcaren ko wawa a pakaen i, manga’ay koya wawa a caay ka latiih.

Nikawrira, tangasa anini, o fafahiyan no ’Amis awaay ko fana’ to sapidema to ka’emangay. Macahiw ko wawa i lonok sa miala to nipalomaan no tao a losay, matiniay a pinangan mateli i faloco’ no mato’asay. Orasaka, o mafana’ay mihirateng a mato’asay i, mafana’ mitahidang to midipotay to wawa a matayalay, ano eca tayra i omah a matayal i, hawikiden ko ka;emangay a tayra i omah, caay pacecayen ko wawa i loma’, nawhani mafana’ mihirateng to awaay ko papakaen to wawa a macahiwaw, mararaw ko mato’asay to nika sadak no wawa a masidayaw a misalama, caay ka ’edef ko loma’ a micomodaw ko waco komaen to kakaenen, misalamaaw ko wawa to lamal, ano eca makailoh ko loma’. Matiniay a hirateng no mato’asay o sakaecaaw ka pacecay ko wawa i loma’.

Orasaka, alaen no mato’asay ko wawa a tayra i omah, itira i omah ira ko kakaenen. Malahok i, maocor ko wawa a papisakalahok, o sakalohok a kakaenen i caay ko nialaan i loma’, polong no kakaenen saheto o nai o mahay a kinaira, fa’elohay nialaan a kakaenen, ano i omahan pinaloma a losay, o sakafecol no tamdaw.

O demak no ka’emangay i omah. (幼童的活動)

I omah (在田間)

Talaomah ko ka’emangay i, mikotod ko waco a patihi to wawa, o nga’ayay a widang no wawa ko waco a talaomah, saka, itini i omah i, o aocoren no mato’asay a papiala to marohemay a kakaenen. O romasato, nano ka’emang ho mapasifana’ to no mato’asay to dademaken a tayal, tinako, mitefo’, pasifana’en no mama ko piala to tefo’, o pidoedoan no wawa a mafana’ to nia demak.

O roma a tamdaw, misanga’ to tilo, laklaken i taliyok no talakal ko posak no hemay, paketingen ko cecay ’ayam itira, sapisolot to romaroma a ’ayam, paka’araw ko roma a ’ayam to ira itira ko kakaenen asaan i, ala miraoraod sa, itiya tayra komaen ko masafelengay ’ayam a tahatilo to no safang.

Ira ko no keliway a terik satilo, miteli i pakayraan no tenga’an, tolok a romakat, pita’elif sa ko tenga’an ato tolok itiya i, maripa’ nira ko satilo, itiya materik masifet to koya tenga’an ato tolok a ’ayam. Roma i, mipateli to talakal to ’a’adopen i liyok no omah a semosemotan, pateli to sa’emic a talakal, patelien ko limaay enemay a sa’emic, mata’elif ko cecay romi’ad i, ciniala koya sa’emic to koyo, malonem, fafoy, saheto o ma’oripay a tama’. Onianan maolah ko ka’emangay mitoor to mato’asay tayra i omah a matayal, nawhani itira i omah ira ko sakafecol a kakaenen. Orasaka, caay kaolah i loma’ ko wawa no ’Amis.

O mamitanam to ’epah. (嚐酒)

Yo misa’epah ko ina itiya i, pakiloma’en nira ko wawa, nawhani o nga’ayay a mamitanam to ’epah ko wawa, yo misadak to ’epah naitini i pisa’epahan a dangah i, tangsol sa maparo i koreng. Itiya mangalay ko ina a papitanam i wawa a mi’inip pakaen, ta licayen no ina ko wawa o nga’ay tatiihay koya nisa’epahan nira, itiya komaen mi’inip ko wawa toya ’epah i malasang to, licayen no ina ko wawa to nitanamen o nga’ayay tatiihay, malasang to koya wawa i caay to kafana’ to nga’ayay tatiihay, paca’of sa ko wawa, nga’ay to, nga’ay to saan paca’of, nanoya, mahemek ko ina to nisanga’an nira a ’epah, pakaenen ho nira koya wawa, nanoya sa a malasang to koya wawa.

Nawhani, mafana’ cangra to nika nga’ay ko nisanga’an ita a ’epah. Ano caay ka lasang koya wawa to nipakaen to wawa i, o mamafana’ cangra to nika o afesa’ay koya ’epah asaan. Onian ko sakananam no wawa no ’Amis a komaen to ’epah.

O sasalamaen no wawa. (遊戲)

O sasalamaen no ka’emangay a wawa itiya ho i, ira ko ’acocol, o fasiyaw, o koka’ (toka’), o leto, o werwer ato romaroma. O nisanga’an no wawa ko nian a ma’emin. Itini i kaka a ninanam mafana’ ko safasafa a wawa to pisanga’ to sasalamaen nira. O nisanga’an no mato’asay i, o mamangay a paliding, o ma’edengay a dakawen no wawa a paliding. Ira ko sapisawina no ka’emangay a ningkiw (yangwawa) ato sapisawinaaw.

Itini i omah, dadahal ko pisalamaan, mifalod to ’asisiw, taringen sapisanga’ to pongkang, ato misanga’ to tananoyan, tala’aro mingingoy, misanga’ to saselican, picakodan mihitefo to nanom, tayra i riyar a midangoy, minanam micelem, o ka’emangay a wawa maemin mafana’ midangoy. Mangalef maraod to ko pihifangan no pitilid, ocoren no mato’asay pakaen to kolong, tayra i ’alo mikihatiya to kolong a mingingoy, malalifet to kapot i nanom micelem a malalimek. Afa’inayan to, ano fafahiyan to i, ma’emin mafana’ mikalic, to roma i, matalaw ko fafahiyan a wawa mitoor to no fa’inayan a mikalic to takaraway, nikawrira, milecad ko fafahiyan to no fa’inayan a ci’icel to maamaan a demakan. Mitiya piocor no mato’asay a papikoyakoy miala to ’icep, o fa’inayan to, o fafahiyan to i, malecad ko kainaneng naira.

Ira ko roma a fa’inayan, misanga’ to mali’akongay a kilang, sapisanga’ to matiyaay a safariri a sasalamaen, manga’ay nangra matama ko ma’eferay a ’ayam ano eca o ’a’adopen, ano eca o heci no losay. Orasaka, ikor mafadi’ to ko malengaway a losay to nifarasiwan to safariri a tasalamaan.

I loma’ay a demak no ka’emangay. (孩童在家中的活動)

Itira i patiyamay a loma’, o ka’emangay ko misimaway to patiyamay a mipa’aca to dafong. Itiya ho ira ko patiyamay i niyaro’, o iraay ko salikaka no niyaro’, ano o ’ayam, fita’ol, losay, ato maamaan a datengan ko sapa’aca. Saka, ira ko ’Amis a tamdaw mitatoy to dating sapifalic nira to kangalayan nira a maamaan, o kafokil ko ’Amis a mipa’aca, caay ko hahaenen ko kalali’aca, o payso ato dafong ko kafafalifalic itiya manga’ay, o nika fokil no ’Amis to saki matiniay a kalali’acaan to dafong, o payso ko tatodong no nian.

Ano maraod to ko mihecaan no ka’emangay, o pitilidan to, nikawrira, ’aloman ko kolong no loma’, awaay ko pakaenay, oya ka’emangay i, fo’oten ko sapitilidaw no wawa, ocoren a mipakaen to kolong.

Nikawrira, roma i,mapakiloma’ ko fafahiyan a wawa, midipot to safa, saka, ano ira ko kaka ano eca o mato’asay ko mamidipot i, itiya manga’ay cingra a mitilid. Nikawrira, minengneng to mato’asay no ka’emangay masamaan ko pi’arawan. Ano awaawa ko papakaenen a kolong no loma’, ano awaawa ko dadipoten a safa no loma’, ano mafokilay a mato’asay to saki ikor no wawa, caay piocor to ka’emangay a papitilid.

Ano o ranikayay ko ina a miliyas to hekal i, oya sakakaay a fafahiyan ko mamala ina a midipot to safa a ma’emin, o mafana’ay a miharateng a loma’ i, o fai ko mamidipot to wawa no mapatayay a salikaka nira.

O romasato, mikihatiya ko wawa to pitifek no kakakaka a kaying, saka, sanga’en no mato’asay ko matatodongay mamangay a tifekan malo no wawa a mitifek, ano mitifetifek ko ka’emangay i loma’ i, ’edeng o hafay ato celedan ko tatifeken nira.

O demak no kapah ato kaying a tamdaw. (男女青年的活動)

Yo o Dipong ko mikowanay itiya, ira to ko mitiliday no ’Amis a kapah, o mato’asay no aniniay cangra. Itiya i, sepat a miheca ko pitilid, talacowa o no ka’emangay a pitilidan, nikawrira maraay ko pitilidan itiya, ato sa’ayaway a pisatapang no pitilid itiya, saka, caay ka matiya a aniniay a pito ko mihecaan ko pitilid.

Orasaka, sepat miheca ko pitilid i, o mitiliday a ka’emangay o sepatay ko safaw, limaay ko safaw no mihecaan itiya, ma’edengay to micomod i selal no niyaro’ koya fa’inayan a wawa, saka, mikapot ho I selal i, o itiniay to itiniay to i finawlan a kasakakakaka ko pasifanaay cangraan, o no niyaro’ a pikiwiko ko nian.

O fafahiya to a wawa i, micomod tono dadayaay pitilidan i niyaro’, saci singsi sa cangra i, oya na no mitiliday toya sepatay a miheca a kapah no ’Amis ko citodongay. O nia singsi o pakaenay to kolong to romi’ad cingra, o fafahiyan sa i masacefacefang cangra malapaliw macacorok mi’anip, mikapkap, mipanay i omah, o omah ko tayal to romi’ad. Nikawrira, caay pikapot to maraayay a cefang, o pikapot to cefang itini sa no sakafiyafiyaw ko sakapotan. Orasaka o noya a sakafiyaw o niyah a salikaka, o raan sa ko kasacefang no kalapaliwan.

O pitifek to panay i, o kalapaliwan ko demak, o no wa’ay ko pitifek, o nano fokeloh a nisanga’an a ’asolo ko sapitifek, kareteng ko fokeloh a rekenen, caay ka filo ano cecay ko tamdaw a mitifek, saka, cicafay cingra to sakatatosa a mireken to ’asolo itiya.

Ira ko no nanomay ko sapitifek a demak, maparo i tipid ko nanom itiya, pakayni i nikareteng no nanom, matomes i tipid ko nanom, marekaen no nanom koya ’asolo a makowad, malasak ko nanom i tipad toya i, marekaen no kareteng no ’asolo, itiya a matifek koya panay, orasaka, saliyaliyaw han no nanom ato ’asolo ko pitifek, caay ka simawen, nano dafak a miparo tangasa i kalafian a minokay tahaloma’, itiya sato a mitapes malafelac ito.

O tayal no mararamoday. (夫婦的工作生活)

O mikadafoay ko fa’inayan i fafahiyan to nika raramod, orasaka mikadafo ko fa’inayan tayra i fafahiyan o royaroy ko nian, o pinangan no misa’alingayay no ina no ’Amis ko nian, o todong o palowaday to loma’ no pikadafoan ko tayal no fa’inayan, mahapinang nira ko tatayalen no loma’, mahapinang nira ko sofal a sa’etal omah no pikadafoan, o a ira ko pisahalaka to omah a pacomahad. Pakayn i fana’ ato lalok a matayal no kadafo ko sakacakat no ’orip noya loma’.

O lipak a demak. (娛樂)

I ’orip no ’Amis i, awaay ko todong no ka’emangay a kalipahakan, ’edeng i pararamoday ato paherek no pisaloma’ itiya ira ko kalipahakan. O cecay a mafana’ay, malalokay a kadafo i, mafana’ misanga’ to kalipahakan a demak, ano nika ’aloman to no kolong nira, manga’ay mipacok ano saan i, ’ayaw i milicay to mato’asay no loma’, ano ca’of no ina: “Namo han a hareteng.” Ano saan i, o mamitahidang cingra to ’ali ato sa’apet a mipacok to kolong, ta sakapolongan sato cangra a mipacok tora kolong. Ira itiya a ma’emin halo salikaka noya ina nangra.

Ta itiya ko malininaay a malipahak, mahemak to pipacok to kolong no kadafo a palipahak to malininaay. Ano o pifoting ito, ano o pi’adop ito i, sa’ali ato sa’apet ito a matatahidahidang, toya dadaya i, malacecay ko lipahak a malifi, miraradiw masakero toya dadaya. Orasaka, itini i nga’ay a demak no kadafo mapalipahak no malininaay.

Tatiihay ko kararamod. (婚姻不合)

Ano tatiih ko kararamod i, minokay koya kadafo tayra i tapang nira a ina, parsatoh to demak nangra a mararamod. Sowal sa koya ina a milifet to sowal: “latek kiso ko matokaay, ta masowal no fafahi iso ko katadanca iso.” han nira. Itiya, paca’of han nira: “Ano o matokaay kako ta sowalen no fafahi kako i, mimaan a parastoh kako i tisowanan o ina, o kakangodoen konini.” saan.

Itiya, songila’en nira misaheci ko sowal patengil ko ina to kamitira no demak nira. Harayeng sa ko ina i, sasi’ada saan a mitengil to ratoh no wawa nira. Orasaka, “Laliw han.” caay ka saan ko ina pasowal.

Mangodo ko ina to nira a harateng, sowal sa: “Miso han harateng.” matiniay a ca’of i, o nian i, o todong to pihayda no ina to pilaliw ako o sasaan koya wawa a mafana’.

Nanoya i, pakaynien nira i pisakoli nira ko piliyas, itini i katayalan nira a misapalita to folpco’ no kasakakakakaa selal to sakacilalan a milaliw, ta o nokay nira namisakoli i, pafesoc sa i tapang a loma’ ko pinokayan. Itiya i, tangsol a mafana’ ko ina to nipilaheci no wawa nira a milaliw to ramod nira. Itiya i, caay ka keter ko ina. O sini’ada no ina saka, ira ko sahinom nira a sowal i wawa. Ta itira saho cingra i loma’ a mipadang to tayal no loma’.

Nanoya i, mafana’ ko ina no pikadafoan nira to nika itira no kadafo nira i loma’ no ina i, mangodo cingra. Saka, salofen nira ko faloco no wawa nira a miocor a papiala a panokay to fa’inay nira. Itiya i, o mamihakelong ko tatosa a paro no loma’ a fai ano eca o salikaka a tayra, hawikeden nangra ko sakangodo ato sakanga’ay no kalalicay ato ya ina.

Itiya i, pasowal ko ina to wawa nira, “Olili, pinokay.” saan, nikawrira, o fai no fa’inay ko mipasowalay i fafahi nira to polong no tatiihay a demak nira. Itiya ano mafokil a paca’of koya fafahi i, o fai nira ano eca i o salikaka ko patadoay i cingraan a pacako a misanga’ to faloco’ no fai no fa’inay, ta o ina no fa’inay ko mifasaway to tatiih no faloco’ no wawa nira.

Ano cisahinom to ko sowal no fai no fa’inay i, nga’ay to ko nia fafahi a maanen aca (misorar) a saan i cangraan a ma’emin a patalahekal to caay ka tatodong nira. “Miahowiday kako to paini no miso a patalahekal to kafokilan ako ato caay ka tatodong ako.” saan cingra a paca’of.

Itiya sato, “Aka to pitiyol kiso a mahaen ko demak.” sato ko papatoor no salikaka ato fai noya fafahi i cingraan.

Tangasa itini ko sowal i, “Aka to. Hatinien aca ko sowal, i tangila to nangra ko nian a sowal saka, malimaan to a adihay ko sowal. Nanay kiso o wawa ako, kafalic to ko faloco’. Ka tayni to kamo a miholol hena, pa’arawen ho kako to nika fangcal to no kararamod namo.” han noya ina. “Olili, pinokay to. Mamafoti’ to kako, tona maroray kako.” saan cingra a patoor to sowal. O todong no piocor nira konini, itiya to cngra a patakid to ina ato fai noya fa’inayan koya fafahiyan, ta o fangcalay a demak ko sakalalicay. Ano ma’emin to koya ’epah i, ala nokanokay sato cangra.

Papialaen no ina no fa’inay ko fafahi nira to riko’ ta paoihakelongen nira ko awa i cingraan a minokay.

Ano kafana’en no fafahi ko nika ’odang no fa’inay nira ta pakayni to nia demak ko sakapisatatiih no fa’inay i cingraan i, laplap han nira. Ano haenen ningra i, mitahidang to faki ato fai to sapilaheci a milaplap. Talacowa o nika ’odang aca nira, ano halifafahi cingra i, o papatalahekal cingra to patelac nira ato nika awaay ko nika ’osi nira to fafahi nira ato maanen aca to paro no loma’a ma’emin. Itiya adihay ko sowal no paro no loma’ a mipekpek i cingraan, ano mafana’ a miharateng koya fa’inay i, caay pakotatiihay cingra to misepenay i cangraan a somowal.

Ano caay pakahadidi cingra to nia sowal i, laheci sa a malaplap, ano ira ko pipacoli ningra, misafana’, ano eca misimed to cingra to raraw ningra i, o sakangalef no keter no fakifaki.

Ano kacifaloco’an noya fa’inay ko ni’odangan nira a fafahi i, o awaayay to ko faloco’ nira to fafahi nira, saka, itiya a satatiih han nira ko sowal to nika ’osi to fafahi nira. “Ma’osi kiso i takowanan saka milaplap i takowanan.” ano saan cingra a pakotatiih to fafahi nira i, laheci sa cingra a milaliw to fafahi a tayra toya fafahiyan. Caay ka ala nira ko wawa nira. O mamala wawa no ina koya wawa nangra.

Ano so’elinay miliyas ko fa’inay to pikadafoan nira i, o aalaen noya fafahi ko fa’elohay a malo fainay nira.

O demak no micidekay a ciloma’ a tamdaw. (分家)

I ’ayaw no kaciloma’ i, mapolong ho ko malikakaay ato kadafo i loma’ no mato’asay a ina, o mamicidek ko wawa to fafahiyan a ciloma’. Sa:an, o ma’adopay ko kadafo, ano o mafana’ay a kadafo cingra i, itira cingra i lotok pi’adopan a misatalo’an, itiya miporong cingra to ko talod, todong pikowat to malopala ningra, nanoya i, maomahen ningra mifariw ko semot ato kilang, paloma to papalomaen maamaan itira.

Itiya i, pasowal han to ningra ko fafahi a pasowal: “Caay ka hacowa ko omah no ina to sapalalikel i titaanan o wawa saka, masamaan ano kita ko micidekay a ciloma’ itini to nia matangan ako a sera i, masamaan ko hirateng iso?” han no fa’inay ko fafahi.

Tayra sato ko fafahi a minengneng toya nimatangan no fa’inay itiya, salipahak sato, nanoya, kasasowalen no fafahi ko ina to saka ciloma’aw nangra a tatosa. O mangodoay ko harateng no faloco’ a misahaci pa’ayaw to sowal, o harateng ho nangra. Itiya i, milonokay to cangra mararamod a mikilang, ma’aol, mi’oway, mipenen, mieli’ to sapisaloma’ a sakateyal, marocek to ko kahirahira no sakatayal, itiya a pasowal cangra to mato’asay. Polong no laloma’an ato malininaay a masasowasowal. Oya malininaay hananay i, o sadak no malikakaay no ina.

Miketong ko mararamaday to saka ci loma’aw i, mipadang a ma’emin ko paro no loma’ i cangraan. O ’icel no tayal ko po’arawan no ina to patodong a patireng to pisaloma’. Amno caay ho ka tatodong a nengnengen no ina ko tayal no kadafo i, caay ho pihai ko ina to nan.

Pakayni to mitiniay i. O pisaloma a demak, o no niyaro’ay to a demak koni, o mamihakitaya ko niyaro’ to nian a pisaloma’an; roma i, o malininaay ato fiyaw; o sangasaw. O fa’elohay ho a micidekay i, mangodo a mitahidang to finawlan ato fiyafiyaw, saka pa’edeng o no malininaay a demak ko nian. O sangasaw ato malininaay i, malecad. Nikawrira, o ngangasawan i, tata’ang, mipakapot kono mama a sadak no malininaay. Ano caay ka ’edeng ko matayalay no milininaay a milaheci a patireng toya loma’ i, matahidang ko ngangasawan a ma’emin. O sa’osi no ntamdaw ato nika tata’ang noya sasanga’en ko pi’arawan a misa’opo to mamipadang.

O roma a micidekay a ciloma’ a mararamoday i, mafolaw a miliyas to niyaro’ a tayra i fa’elohay a niyaro’ a mingata to nisaomahan nangra. Saka, matahidang noya mamisaloma’ ko fiyaw nira i kafolawan nira, ta mapadang haca no malininaat, ta mapolong cangra a misanga’, itira to a masasikafana’. Nawhani, masasingodo ko malininaay ato itiraay a malafiyaway no nicidekay. Mangodo koya malafiyaway to malininaay noya mafolaway. Saka, pa’araw to olah nangra i cingraan. O nia malininaay i, pa’araw to raheker a lipahak to fiyaw no kafolawan no wawa.

Ano maherek to ko nia loma’ i, ira a ma’emin ko malininaay ato fiyaw a masa’opo a lipahak. Ta pasowal to lipahak nangra. Ira ko dayhiw noya tosaay a cefang a pasowal to raheker a lipahak to nika ira a mipadang. Saka adihay ko sakangodo a sowal a masasico’ay. Itira ko ’Amis a finacadan ko’engel a masasidamadama a matiya o malikakaay.

O tatapangan no loma. (一家之主)

Talacowa o ina ko citodongay to ngangan no omah ato mikowanay to paro no loma’ i, caay pisatalifokil ko ina to fa’inay nira, caay pisateked to no nira a harateng, mitengil to faloco’ no fa’inay. Ta malecad cangra tatosa a mihapinang to dademaken no paro no loma’.

Ano pakayni i pirocok to omah no ina i, caay ko sakakaay a wawa to fafahiyan ko pi’arawan, oya masatamdaway a wawa to malalokay, damsayay ko faloco’, mafana’ay a midipot to mata’asay, o raan ko mamirocok. Mafana’ ko malikakaay a ma’emin, ano manga’anga’ay koya fafahiyan a wawa, nikawrira, ano o karapacoliay ko fa’inay nira, ano hali’epahay, ano caay ka tatodong i faloco’ no mato’asay ko demak nira i, papicidek han cangra a ciloma’. O nangra sato a harateng ko sakapiliyas nangra a ciloma’.

Talacowa caay ka somowal ko ina i, lowad saan ko wawa a matayal, mangodo cingra a misalimo’omo’ot i cangraan. Nikawrira, lonok ano caay ka saan ko wawa nira i, itiya a palimo’ot ko ina to matiraay a wawa, ano ’alomanay ko wawa noya loma’, ano ’aloman ko kadafo i, itiya a palalikelen no ina ko tayal no wawa a ma’emin a malingad, o matokaay a tamdaw ko kaketeren a misalof.

Itiya a sesepsepen no tamdaw cingra a pasowal. O romasato, o karapacoliay a tamdaw i, mana’ay a masasowal to mato’asay cingra. Nikawrira, ano caay ko matokaay cingra, ano karasowal han no mato’asay cingra a mipapeles i, itira a macacoli ato wawa.

Mafana’ to ko mato’asay to kahacecacecay no wawa a ma’emin, ano ira ko maan a sa’opo no malininaay a ma’emin i, itiya a pasowal koya mama ato ina to pakayniay i pipalalikel to omah ato sera.

Ano ira ko maan a demak no malininaay i, caay ka eca minokay tayni i tatapangan.

O ’orip no mato’asay. (老人生活)

O tayal nangra. (他們的工作)

Ano mato’ato’as ko tamdaw i, ano somelet ho ko tireng i, ma’edeng ho masadak mikilim to dademaken. Ano i loma’ ano saan i, ’aloman ko wawawawa to dadipotan, o mamidipot to kaemangay a wawa loma, o faloco’ no tamdaw ko pi’arawan, ano o malalokay a mato’asay, ano caay ka tahira ko wawa a midemak i, tayra sa cingra a matayal, pasayra i omah ko faloco’ nira a mikilim to masamaamaanay a dademaken.

Tayra cingra i omah mikiilim to pananoman, ano maso’ot no lakaw no semot ko cawing no pananoman, latek o pikiloma’an no kalang a miofang masonol ko nanom a pakayra milaliw, latek, o kolong ano eca o roma a ’a’adopen ko mikari’angay to pananoman, matiniay a demak o laliyawen patiko a misongila’.

Nikawrira, o no matokaay a mama a faloco’ i, rekoh sa i loma’ a mitala to kakaenen. Manengneng no wawa ko matiniay a mama i, mangodo to nika matira nira. Nawhani, malalok ko no tao a mama i, ono mita sa a mama i, salama saan a talacowacowa saan, saka, ocoren nangra ko mama a papiliso’ to omah.

O mato’asay a ina i, ira ko dadipoten a no loma’ i, i loma’ sa cingra a matayal. Mikilim cingra to tatayalen nangra a makaka’araw.

O adada no mato’asay. (老年人的疾病)

Ano o mama no loma’ ko adadaay, ano caay ka tadamaan ko adada i, itira sa i pikadafoan a maro’, nikawrira, ano pakinali saan ko adada nira i, tayra ko salikaka nira a miliso’ i cingraan. Ano cilemed koya adadaay, o ramod no adadaay ano eca o cipetonay to i, licay sa ko ina no adadaay a mitengil to katalemedan, o cilemeday no nima pasowalen koya ina to kalemedan, matengil no ina ko latiihay a lemad, pasowal ko ina no ya adadaay, “Caay to ko mamanga’ay ko adada no nia wawa ako.” saan itiya i, mangodo to koya adadaay to pikadafoan nira.

Orasaka, “Panokayen kako.” saan cingra a milongoc to ina, saka o ina noya adadaay ko pasowalay i pikadafoan nira a ina, “Panokaten ako ko wawa, ano macowacowa ko lemed to na minokay cingra, ta pasikawasen ako.” han nira. saka, hai sa ko ramod no adadaay. Orasaka, mapanokay to cingra i tapang a loma’ nira.

Tayra sa ko ramod nira a miliso’ i cingraan, nikawrira, ano mahapinang ko nika ngalef no adada nira i, papihololen no loma’ cingra a pa’atingid. O nian i, o sakacaaw ko poneng (daponoh) nira.

So’elinay, itiya yo awaay ko ramaod noya mamapatay a tamdaw i, patay saan cingra. Tangsol caay ka saan a minokay ko ramod nira, maherek to a mitadem, itiya to cingra a minokay, ano caay ka takop no ramod ko patay no fa’inay i, caay to ka poneng cingra.

Nawhani, ano o maponengay kako ano saan ko tamdaw i, mangodo cingra a milicay to cimacimaan, ano mapatay ko ramod i, paysin a milicay to kalo tamdaw, caay patedo a milicay to kalo tamdaw, co’ekoy saan cingra a romakat i lalan. Nikawrira, ano malecaday a maponengay a tamdaw i, manga’ay a malalicay. Ano ira i tapang no loma’ a mapatay ko fa’inayan i, caay piponeng to fafahi nira k patay nira. talacowa matiniay a caay ka poneng a fafahiyan i, awaay ko matinaay a tinako, o ’alomanay saheto o mapatayay ko ramod a o maponengay a fafahiyan ko iraay.

Ano o fafahi ko tadamaanay ko adada i, itira sa ko fa’inay a midipot i cingraan tangasa i kapatayan nira, ikor no kapatay no fafahi i, o madaponohay a fa’inayan cingra.

I ’ayaw no kapatay i, pasikawasen cingra. Itiya alaen no malininaay ko sapasifat to tatiihay a kawas i taliyok no loma’ nangra, nanoya paheceken i moco’ no cafeng ko niporongan a talod to sapatalaw to tatiihaya kawas.

O pitadem. (喪葬禮)

Ano mapatay to ko tamdaw i, itira i loma’, itiraen no paro no loma’ i nisatakaran a ca’ca ko pipakafoti’an toya mapatayay, patelien i kaysing ko hemay, paheceken i hemay ko ’alapit. Ta pakaen i cingraan. Ta misapatay ko ’alomanay a minaolay a tamdaw, masakero a paradiw tono saki mapatayay.

O tadamaanay kina mapatayay tamdaw i, manayar ko romi’ad to tolo sepat a romi’ad ko lafin. Nikawrira, ano o tadamaanay adada ko sakapatay i caay ko hahalafin a mateli i loma’, o tatangsolen cingra a mitadem.

O tayraay a tamdaw i, lekalen a misatata’ang ko ngiha a mitahidang ko ngangan noya mapatayay. Ano o kakitaan no niyaro’ ko mapatayay i, o a ira ko pa’olicay a tomangic, “Naw iro liyasen iso kami? A o cimaay to ko mamidipot tamiyanan, mamikerid i tamiyanan o finawlan?” saan. Ta adihay ko sa’ocil nangra a mi’olic a tomangic.

Pitademan to itiya i, caay ka nga’ay ko ciramoday a mitoor tayra i tadem, i roma sato a romi’adan ko katayraan no ramod.

Yo mitadem to mapatayay i, o limela ato olah noya loma’ toya mapatayay saka, patalo’anen nangra ko tadem nira, ta iikor no pitadem to pito a romi’ad, ira ko sapito sanay a demak, miliyaw miliso’ to tadem no mapatayay a mipaosa to kakaenen nira.

Saka pito romi’ad a misapito hananay i, o todong pipacakat sanay. I saikoray a sapito a mipacakat i cingraan, i tira to i lima polo’ a romi’adan ko piliyaw a pacakat, o tatodong no pipacakat, o sapaliyasaw i cingraan to hekal, pakayni i pisalisin, itiya mitahidang to cikawasay a tamdaw a misongila’ to nia demak.

Miliyaway milosimetay mitilid: ci Masao Nikar