O matakaway a cecay rocok
Nano pinapinaay ko finacadan nisa’opoan ta malakitakitay ko Awto hananay. Sasafaay ira ko tolo so’ot ko kasasiroma no caciyaw tona kakahaday a pala. ’Adihay ko finacadan no yencomin itini, ato nai romaay a sofal malinahay tayni a maro’ ko roma a kitakit a tamdaw. Itiya ho ko ceng-fo no Awco(澳洲政府) mireko to cecay a lekakawa, onini a lekakawa malasaka maemin ko tamdaw pasayra tono saetipan a caciyaw, milowan to caciyaw no romaroma. O faloco’ nangra, Nanay cecay to ko caciyaw, cecay ko serangawan, cecay ko pitooran saan. O saka kalamkamaw no Yencominco malacecay tona finawlan , hakelongen no Awco ceng-fo ko ’alomanay a wawa no Yencomin. O faloco’ nangra nano kaemangan a misatapang pasifana’ ko wawa saan cangra, ta caay to kalayincomin ko wawa saan. Makerid to tayra i katakahan a niyaro’ ko wawa no Yincomin , misatapang ho a pasifana’, minanam to caciyaw no saetipan, mitoor to no saetipan a kiwkay. Maherek to patayraen to nangra to loma’ no kohcalay a tamdaw, i kiwkay ato pidipotan to wawa. Itira cangra a minanam to caciyaw no saetipan, mifana’ to serangawan no saetipan. Malalang a somowal tono tireng a caciyaw, malalang a romadiw to radiw no niyaro’. Awa to ko wina, awa to ko ngangan, awa to ko sakalalacal ato i niyaro’ay cangra. Sahonihoni sa canaar ko faloco’ no wawa, matiyatiya awa ko katalawan tora kamaro’an nangra, caay kanikaw to kakaenen, nika wata ko rarom no faloco’ nangra. Wata ko faloco’ sapinokayan tayra i tatihi no wina, nika icowaay a pala kinatireng awa ko fanafana’ nangra.Wata katenes koni a lekakawa tangasa to to enem polo’ ko mihecaan. Mapaekel papitawal to caciyaw ato serangawan no tireng cangra. Caayay ko kohcalay a tamdaw caayay ko Yincomin cangra. Kona ma’afasay minanam tono pito’asan a sifana’ a tamdamdaw, mapangangan to, “O matakaway a cecay rocok” (失竊的一代) han to. O lekakawa no Awco ceng-fo, awaay ko painian to sakafacal ko ka’orip nangra . Si’ayaw sa to kaca pihamon to kohcalay a tamdaw, matenes to matawal nangra ko pito’asan a serangawan, pakayni to pihamon no faloco’ malasaka ohot to ato caka raheker ko faloco’. Ira ko roma a tamdaw tahada’oc sa a mikilim to kasofocan a laloma’an, ato pikihamon no tireng. Tahira to i tosa patek ira ko falo a miheca, padeteng sa misi’ayaw to Yincominco todongay mili’ay ko faloco’ ko Cong-li no Awco. Sowal sa cingra, “Ta’ongen no mita anini ko itiniay tona sota’ a Yincomin, o satelangay i rayray no tamdamdaw, tangasa anini ma’orip ho maparayray ko serangawan.” Tikoen ho no mita a miharateng ko itiyaay ho to pisakakinih. Na masamaan ko lekakawa ato rikec no ceng-fo no mita, anini kita a mili’ay to kalasaka pades ato kalahedaw no manmaan nangra.” O Nano i kemoday no faloco’ a mili’ay, mitidos to i’ayaway a ceng-fo ko Cong-li. Mitidos ho cingra to no aniniay a ceng-fo, misatapang a minanay toya caayay ka mo’ecel a demak no itiya ho, hay caayay to paliyaw masadak ko matiniay a demak. Caayay kanga’ay a tangsol mireko misawkit to itiyaay ho a demak, nika ano pakaynien i Yincomin i, ona pili’ay no Cong-li o tada kalimelaan koni a romi’ad to rayray no kanatal. mafana’ to nano rayray, caayay ko saparayrayan to ’intel, o sapinanamaw a mifana’ ato mingodo tona demak. ’Aloman ho ko tamdaw mikilim to rakat no ’orip no tireng anini, ano masamanmaan ira ho ko caayay pakatama to loma’an no tireng, nika misa’icel cangra to sifana’ ato salongoc no Yincomin a finacadan. midipang to wawawawa no Yincomin tahada’oc.
澳洲是一個由許多族群所組成的國家。這片大陸至少有三百種以上不同的語言。這裡有很多原住民族群，以及從不同地方移居的外國人。過去的澳洲政府實行一項政策，這個政策讓人民普遍使用西方的語言，減少使用其他語言。他們希望，國家只有一種語言、一種文化、一種信仰。為了讓原住民族可以更快的融入社會，澳洲政府帶走很多原住民的小孩。他們認為從小的時候開始教育小孩，小孩就不會成為原住民。原住民的孩子被帶到完全陌生的環境，重新教育，他們學習西方的語言，信奉西方的宗教。然後他們被送往白人的家庭、教會以及孤兒院。在那裡他們學著西方的語言，認識西方的文化。被禁止說母語、禁止唱家鄉的歌。他們失去母親，失去名字，失去與家鄉的連結。孩子們時常感到不安，雖然他們所在的地方很安全，也有食物可以溫飽，但他們還是很悲傷。他們想回到媽媽身邊，卻又不知道自己在什麼地方。這是一個長達六十多年的政策。他們被迫遺忘自己語言、文化。他們既不是白人也不是原住民。被剝奪原生教育的這群人，被稱作「失竊的一代」。澳洲政府的政策，並沒有為他們帶來更好的生活。面對白人的不認同，早已遺忘原生文化的他們，對自我的認同也感到困惑與不安。有些人一輩子都在找尋原本的家庭，和自我的認同。直到2008年，澳洲的總理正式向原住民族表示歉意。他說道:「今天我們向這塊土地上的原住民,人類歷史上最古老、至今仍存續著的文化致敬。我們反思過去的不公平待遇。我們為過去政府的法律及政策，所造成的各種痛苦和損失致歉 。」總理代替過去的政府，深深致歉。他也代表現在的政府，期許從今以後，過去各種不正義，未來不再發生。過去的問題不會馬上解決，對原住民而言，總理的道歉依然是歷史上重要的時刻。了解歷史，不是為了延續憤怒，而是學習理解與尊重。現在還有許多人在找尋自己的身世，儘管有些人已經找不回自己的家人，他們也致力於原住民族群的教育與權益。守護世世代代的原住民子女。
Pikafitan i papotal
mikawit- 被偷走的一代，原住民族語E樂園由財團法人原住民族語言研究發展基金會 製作