Tahiti 大溪地 mikawit

Tahiti (Ferans:Tahiti, ngiha: [ta.iti]), no Ferans a Polinisiya a misi’ayaway to fali a palapala (syakay palapalaan) a ta’akay kanatal, i sasifo’ay notimolan i Taypinyang. Ono Ferans a Polinisiya a kicay, punka ato sici a todong. Nano macelal nidemakan sakatakaraw, adihay no lotolotok palapala tataparan, o maliyokay no raka. Kanatalay ira ko 192,760 (2017 miheca) a tamdaw, o Ferans a Polinisiyaan sa’alomanay tamdaw i kanatal, miki’aloman to misi’ayaway to fali a pala 68.6% ko tamdaw.

Ferans a Polinisiya a maci o Papoti sakaetipan hekal, Faa kasakitakit a hikokiciw o dengan a kahitefoan, raraay no maci 5 kongli (3.11 Inli). Tahiti i 300 -800 miheca ira to ko maro’ay a Polinisiya tamdaw, mahenekay sera ato pifoting ko sakaira no kakaenen, itini 70% a tamdaw cangra tona kanatal. Oroma tamdaw nai Ilopiya, Congko ato kararamod a teloc. Toni pala i 1880 miheca mihapiwan no Ferans a micingcingan kanatal, nikawrira tangasa 1946 miheca oya maro’ay itira a tamdaw itiya cikika to no Ferans. O Ferans a sowal ko kasasowal no Tahiti, nikawrira o sowal no Tahiti o malenakay itira.

I satimolan a Taypinyang a Tahiti o sa’alomanay ko Congko tamdaw maro’ itira, o ngayngay ko sa’alomanay. Tonini a pala kinapinapina pakaala to tadamaanay no fangcalay fafahiyan. O Tahiti o nga’ayay pirakarakan a nga’ayay pisalamaan, macidalay, citafokay tataparan.

Likisi 歷史 mikawit

Salongan i ’ayaw 2000 muhecaan, sa’ayaway Tahiti a tamdaw wata ko pilakecan, nai kawali timol a Asiya ano eca i nai Intonisiya lomowad, pakayni Fici, Samoa ato Tongka, ta tahini i Tahiti. 1788 miheca, o tatakosan no Tahiti Pomari tapang mikomoday to Tahiti, patireng to Tahiti kitakit. 1842 miheca macalap no Ferans midipot. 1880 miheca makapi no Ferans, ono Ferans Polinisiya tangasa anini.

Palapala 地理 mikawit

O Tahiti no Ferans Polinisiya sa’akawangay tata’akay kanatal. I saka timolan no Hawai to 4400 kongli, sakaetipan no Cili to 7900 kongli, sakawalian no Austaliya to 5700 kongli ko ray. O dadahal nonini a kanatal 1045 pinfang kongli, sa’akawangay o ’Orahena lotok (Mou'a 'Orohena) ira ko 2241m.

Romi’ad 氣候 mikawit

To mihecaan 11 folad tangas aroma miheca 4 folad o ka’oradan, o so’emetay i 1 folad, Papitilot 340mm ko ’orar, ka’icangan i 8 folad, dengan 48mm ko ka’orad. Salongan a hemhem mihakelong to kafafalifalic no romi’ad i 21˚-31˚ ko kola’ed[1].

Tamdaw 人口 mikawit

O sowal no kowapin to “Tahiti”, o malitoloay a kalalitemotemohan no kacakat no ’orip.

O Farans a sowal ko sakasasowal no Tahiti, nika o itinian a sowal no Tahiti (Reo Tahiti) malasakasasowalenanay. I Tahiti ira ko 35,000 ko tamdaw no holam, salongan 12% ko tamdaw, no holam a kicay i kaka to 85 %.

Kicay 經濟 mikawit

O kicay o maomahay, o afinang, tefos, kosoy, ’apol, losay, cinco ’a’olec. Toni a sici malingato micowat to mirarakatay a liaca ato mimingay kaysya. Itini i Tahiti o cinco ko tadamaanay, mapasadak pa’aca tayra i Dipong, Ilopiya ato Amilika[3].

Kiwiko 教育 mikawit

Kanatal no Tahiti ira ko Ferans Polinisiya Daykako, oni a Daykako i 1987 miheca mapatireng, salongan ira ko 3,000 ko tamdaw mitiliday. Iraho citodongay to kiwiko a congsi Lamenais kakoyin (Collège La Mennais). Ci Samoil Walis (Samuel Wallis), o masafadilarn no Inkilis, i 1767 miheca 6 folad 18 romi’ad macakat tina pala, malasarakatay talahekalay tina Tahiti a Ilopiya a tamdaw. Ikoray no Ferans a mipasatorisay ci Kawken (1848—1903) mato’as to tayni i Tahiti ma’orip, itini adihay ko mipasatorisan nira. Itiya satadamaan ko Tahiti a masowal o kananaman.

Pinengnengan tilid 參考文獻 mikawit

1. Papeete, French Polynesia (nano nina’angan tilid, i calay mana’ang). Weatherbase.com. Last retrieved 2007-09-26.

2. French Polynesia - The World Factbook. www.cia.gov. [2021-03-20]. (nano nina’angan tilid i 2021-04-15).

3. Tahitian Wine. Wine-Searcher. [2014-08-31]. (nano nina’angan tilid i 2015-01-14).